نورنیوز – گروه اجتماعی: روزهای داغ تابستان با بالا رفتن مصرف آب و انرژی برق گره خورده است. افزایشی که به گفته مسئولان وزرات نیرو نگران کننده است و این نگرانی را را می توان در پیامک هایی که از روز گذشته برای شهروندان ارسال می‌شود دید. دراین پیامک که تحت عنوان هشدار سطح دو برق ارسال شده آمده است : "مصرف برق در منطقه شما شدیدا افزایش یافته است. بااستفاده از دور کند کولر و عدم استفاده از وسایل پرمصرف و غیرضروری ، امکان برق رسانی به تمام مشترکان منطقه را میسر نمایید." این وضعیت در استان های جنوبی کشور که دمای بالای 50 درجه را تحمل می کنند سخت تر است. روز گذشته محمدمالی روزنامه نگار از قطعی برق اهواز خبر داد و نوشت: «در گرمای بی‌سابقه بالای ۵۰ درجه، بیشتر نقاط اهواز برق نداشت! آیا وزیر نیرو حتی یک ساعت در چنین شرایطی می‌تواند زندگی کند؟ »
وضعیت این روزهای خوزستان که سدهای زنجیره کارون که پرآب ترین سدهای کشور هستند در هاله ای از ابهام قرار دارند. جواد امام سخنگوی اصلاحات روز دوشنبه در نامه ای به دکتر پزشکیان رئیس جمهور منتخب ادعا کرد آب سدها را دارند تخلیه می‌کنند تا دولت جدید نتواند به اندازه کافی برق تولید کند. وی در این نامه بااشاره به به اینکه در حال حاضر با خروج بی‌ضابطه آب سدها به‌طرز عجیبی روزانه ۱۲۳ هزار و ۹۷۷ مگاوات ساعت انرژی برق تولید می‌شود و به‌سرعت تراز سدها پایین می‌آید گفت: «با روند فعلی حداکثر تا ۲۰ روز آینده در ماه خرماپزان (مرداد) و در روزهای تحلیف رییس‌جمهور جدید، سدهای کارون ۴ و کارون ۳ به تراز حداقل خواهد رسید و ۳ هزار مگاوات از مدار خارج خواهد شد . طی تقریباً ۲۰ روز بعد سد شهید عباسپور و مسجد سلیمان از مدار خارج و تولید گتوند هم تقریباً صفر خواهد بود. این یعنی کابینه جدید با کسری ۸ هزار مگاوات انرژی برقابی کار خود را آغاز خواهد کرد. »
اما روز گذشته مهران رنجبران، فعال رسانه در پاسخ به ادعای جواد امام در مورد تخلیه آب سدها با هدف کاهش تولید برق، در توئیتر نوشت: «در۳ سالی که در وزارت نیرو هستم شاهدم همواره کار تخصصی در دستور کار بوده؛ همکارانم و در راس آن وزیر نیرو برغم خشکسالی‌ها و ناترازی برق مدیریت ماندگاری داشته‌اند. اظهار نظرهای خلط شده با نگاه سیاسی خستگی را به تن بدنه وزارت‌نیرو گذاشته و با نگاه آرامش بخش رئیس جمهور منتخب تطابق ندارد».
خروجی آب 30 درصد کمتر از پارسال
باتوجه به اینکه یکی از منابع اصلی تامین برقابی کشور سدهای زنجیره کارون است خبر خروج بی ضابطه آب ازاین سدها نگرانی هایی را در پی داشت. اما روز سه شنبه سخنگوی صنعت آب کشور وضعیت این سدها را مطلوب عنوان کرد و گفت نسبت به سال گذشته 30 درصد کمتر آب از این سدها رها شده است. فیروز قاسم زاده در گفت و گو با ایرنا گفت : «سدهای زنجیره کارون در خوزستان با وجود کاهش ۲۴ درصدی آورده رودخانه‌های این حوضه در سال جاری، ۸۸ درصد پرشدگی دارد و از شرایط مطلوبی برخوردار است.»
وی با بیان اینکه مدیریت سدهای خوزستان طبق برنامه منابع و مصارف این استان دنبال می شود، افزود: «با توجه به ویژگی‌های استان خوزستان از نظر فعالیت های کشاورزی و تامین نیاز شرب و حقابه های زیست محیطی رودخانه ها و تالاب های این استان و نیز تولید برقابی در سدهای زنجیره کارون، سد دز و سد کرخه، مدیریت مخازن در این منطقه از حساسیت ویژه ای برای وزارت نیرو برخوردار است.»
وی اضافه کرد از همین منظر، برنامه منابع و مصارف سدهای مذکور در دو نوبت در سال آبی جاری مورد بازنگری قرار گرفته است تا انطباق لازم با آورد حوضه و اطمینان کافی از تامین آب و برق حاصل شود؛ در مرحله اجرای این برنامه، وضعیت مخازن بطور مداوم مورد رصد قرار گرفته و عملکرد بطور هفتگی با برنامه تطبیق داده می شود. همین امر باعث شده است که سد کرخه در حال حاضر در شرایط مطلوبی نسبت به سنوات اخیر قرار گیرد. سد دز دارای ۹۳ درصد پرشدگی است و زنجیره کارون با وجود کاهش ۲۴ درصدی آورده رودخانه‌های این حوضه در سال جاری، با مدیریت انجام شده دارای پرشدگی تقریبا معادل سال گذشته است.
سدهای خوزستان در حال حاضر در مجموع بیشتر از سال گذشته پرشدگی دارد و با اجرای دقیق برنامه منابع و مصارف این سدها، شرایط مطمئنی از نظر تامین آب در منطقه فراهم خواهد بود و پیش بینی می شود تولید برقابی نیز با ظرفیت مناسبی انجام پذیرد.
۳۷ درصد حجم سدهای کشور خالی است
در حالی که میزان بارش‌ها نسبت به پارسال، ۳ درصد افزایش داشته وزارت نیرو اعلام کرد ۳۷ درصد حجم سدهای کشور خالی است. در گزارش وزرات نیرو آمده است : میزان ورودی مخازن کل کشور از ابتدای سال آبی(ابتدای مهرماه) تا ۱۶ تیرماه معادل ۳۸.۶۵ میلیارد متر مکعب بوده که در قیاس با سال گذشته که عددی معادل ۳۶.۲۸ میلیارد مترمکعب بوده ۷ درصد افزایش داشته است. همچنین میزان کل خروجی سد های کشور نیز نسبت به سال قبل با ۷ درصد افزایش مواجه بوده است.این یعنی وروردی و خروجی به یک اندازه است. سد شهید قنبری استان آذربایجان غربی، سد کوثر کهگیلویه و بویراحمد، سد رودبار استان لرستان، سد ایلام و سد قشلاق استان کردستان ۱۰۰ درصد پر هستند، همچنین ۸ سد دوستی و طرق استان خراسان رضوی، سد پانزده خرداد حوضه قمرود، سد نهرین خراسان جنوبی، سد رودبال داراب استان فارس، چاه نیمه‌های استان سیستان و بلوچستان، سد تنگوییه سیرجان استان کرمان و سد ساوه استان مرکزی کمتر از ۲۰ درصد آب دارند.
ناترازی در ورودی و خروجی
بارندگی های مناسب زمستان سال گذشته و فروردین و اردیبهشت سال جاری این ذهنیت را برای برخی از مردم به وجود آورد که تابستان داغ امسال با مشکل آب و برق مواجه نخواهیم شد. موضوعی که مسئولان وزارت نیرو آن را تایید نمی کنند. بر اساس گزارش ها در 246 روز ابتدایی سال آبی جاری (از ابتدای مهرماه 1402 تا پنجم خرداد 1403) در مجموع 35 میلیارد و 180 میلیون مترمکعب آب وارد سدهای ایران شده که نسبت به ورودی 32 میلیارد و 890 میلیون مترمکعبی آب به سدها در مدت مشابه سال آبی گذشته، رشدی 7 درصدی داشته است.
همچنین در این مدت، به‌منظور تأمین آب شرب، کشاورزی، صنعت و مباحث زیست‌محیطی، 22 میلیارد و 440 میلیون مترمکعب آب از سدهای کشور رهاسازی شده است که نسبت به خروجی 19 میلیارد و 890 میلیون مترمکعبی آب در مدت مشابه سال آبی قبل از سدها، افزایشی 13درصدی را نشان میدهد. در زمان حاضر با وجود 34 میلیارد و 950 میلیون مترمکعب آب ذخیره‌شده در سدهای کشور، 67 درصد ظرفیت مخازن سدها پُر و 33 درصد این ظرفیت هنوز خالی است.
روند افزایش مصرف آب و برق در کشور نیز از روزهای بهاری آغاز شد به‌گونه‌ای که در برخی از روزها میزان مصرف برق نسبت به مدت مشابه سال گذشته بیش از 7 هزار مگاوات افزایش داشته است. همچنین بررسی ها نشان میدهد تهرانی ها دو برابر الگوی مصرف آب مصرف می کنند و با توجه به اینکه تابستان داغ هنوز شروع نشده است پایتخت نشیان ها با چالش جدی مواجه خواهند شد.
تحقیقات نشان می‌دهند هر یک درجه افزایش دما، 3 درصد مصرف آب آشامیدنی را افزایش میدهد. از سوی دیگر متوسط بارندگی در دنیا حدود 800 تا 850 میلی متر است و در قاره آسیا 600 تا 650 میلی متر در سال، ولی در کشور ما این عدد حدود 200 تا 250 میلی متر است. در ایران، اکنون در حوزه شهری حدود 9/99 درصد جمعیت شهری و در روستاها 87 درصد جمعیت تحت پوشش آب شرب قرار دارند. 16 درصد، هدر رفت آب داریم و هر شهروند تهرانی در شبانه‌روز ۲۵۰ لیتر آب مصرف می‌کند، این در حالی است که در بسیاری از کشورهای پیشرفته که از میانگین بارندگی بالاتری در مقایسه با ایران برخوردارند، سرانه مصرف هر شهروند ۱۷۰ لیتر در شبانه‌روز است. 23 درصد از مجموع آب شرب مصرفی کشور در استان تهران توزیع می‌شود. برای جلوگیری از مصرف بی رویه آب و جریمه مشترکان پرمصرف در لایحه بودجه ۱۴۰۳ کل کشور وزارت نیرو از طریق شرکت های آب و فاضلاب استانی سراسر کشور مکلف شد علاوه بر نرخ آب به ازای هر مترمکعب فروش آب شرب بالاتر از الگوی مصرف تا دو برابر بیش از الگو، پانزده درصد نرخ آب بها را افزایش دهد و در مورد مشترکانی که بیش از دو برابر الگو مصرف کرده اند به ازای هر مترمکعب مازاد، 35 درصد نرخ را افزایش و از آنان دریافت و به خزانه داری کل کشور واریز کند.
شرایط بحران آبی ایران در سال ۱۴۲۰
با افزایش جمعیت به ۱۰۶ میلیون نفر در سال ۱۴۲۰، پیش‌بینی می‌شود سرانه آب تجدیدپذیر کشور به حدود ۹۷۶ مترمکعب در سال کاهش یابد که بر اساس شاخص فالکن مارک به معنای عبور کشور از شرایط فعلی (تنش آبی) به شرایط بحران آبی در سال ۱۴۲۰ است. این را علی پوراحمد رئیس حوضه آبریز فلات مرکزی و حوضه‌های شرقی کشور می گوید و تاکید می کند : در حال حاضر حدود ۸۸.۹ درصد آب تجدیدپذیر کشور مصرف می‌شود که بیش از دوبرابر شاخص کمیسیون پایدار سازمان ملل است. وی در گفت و گو با ایرنا گفت: سرانه آب تجدیدپذیر کشور برابر با ۱۲۷۱ مترمکعب و سرانه آب تجدیدپذیر حوضه آبریز فلات مرکزی و شرقی برابر ۴۷۳ مترمکعب است. در چهار دهه گذشته، سرانه آب تجدیدپذیر کشور، یک‌سوم شده است.
نورنیوز