نورنیوز- گروه فرهنگی: از میان این سه محور، البته موضوعی که بیشترین جنجال را آفرید تعابیری بود که در توصیف اولیاء دین به کار برد. این حتی واکنش تند و بی سابقه برخی از رجال تراز اول منبر و وعظ را برانگیخت تا آنجا که خطیب محجوب،محتاط، محبوب و پرطرفداری همچون حاج شیخ حسین انصاریان هم درباره گوینده این تعابیر به تندی و در علن اعلام نظر کرد. پناهیان که تا اینجای ماجرا گمان می برد با توضیح روشن تر گفته های سابقش می تواند آتش اعتراضات را آرام کند به یکباره مسیر عذرخواهی و استغفار را برگزید وبراین اساس در آخرین برنامه سحرگاهی اش، ضمن عرضه گزارشی از دیدارش با انصاریان، از به کار بردن آن تعابیر نامتعارف و بی سابقه درباره پیامبر(ص) و امام علی (ع)پوزش خواست و طلب مغفرت کرد. با این عذرخواهی به نظر می رسد زبانه های بلند اعتراض، کوتاه تر خواهد شد اما برای کسانی که سطوح عمیق تر ماجرا را دنبال می کنند هنوز ابعاد دیگری از داستان در جریان است.
"سیما" و سرگردانی در امر تبلیغ
هرچند جهت گیری مناقشه اخیر تقریبا به طور کامل متوجه میهمان برنامه (علیرضا پناهیان) بود اما نمی توان از جهات مختلف دامن سازمان صداوسیما را از این ماجرا مبرا دانست. سال هاست برنامه های معارفی و مناسبتی این رسانه از نوعی روزمرّگی و سرگردانی رنج می برد. زنجیره میهمانان و کارشناسان چنین برنامه هایی زنجیره ای کم شمار است و به ندرت چهره هایی جدید، صاحب آنتن می شوند. حتی اگر بعضا افراد جدیدی در صندلی کارشناسی برنامه های معارفی بنشینند معمولا مربوط درساعات پرمخاطب نیست و اصطلاحا "تایم طلایی پخش" به افراد معدودی می رسد که بارها و بارها دعوت شده و برنامه های مسلسل را برگزار کرده اند.
علاوه بر آفت تکراری بودن مبلغان و خطیبان، شواهد چندان قوی به چشم نمی آید که تصمیم گیران تلویزیون، عزم جزمی برای بازنمایی قرائت های عقلانی و رحمانی دین داشته باشند و چه بسا گاه آنتن را در اختیار آن دسته از رویکردها و قرائت های دینی قرار می دهد که نسبت چندانی با آراء بزرگان انقلاب مثل امام موسی صدر، شهید بهشتی، شهید مطهری، دکتر شریعتی و ... ندارند. "سیما" در گزینش کارشناسان و میهمانان برنامه های معارفی خود، دچار انفعال و محافظه کاری است و در افسون نام ها و مشاهیر عرصه وعظ و خطابه گرفتار مانده است.
واعظان و مبلغانی کم بهره از سواد رسانه ای
خطیبان و واعظانی که صاحب آنتن صداوسیما می شوند نوعا درکی منسوخ و معیوب از ماهیت رسانه دارند. نه از حال و روز رسانه های سنتی مثل تلویزیون و روزنامه ها سررشته دارند و نه از مقتضیات و ملزومات رسانه های مدرنی مثل شبکه های اجتماعی باخبرند. اساسا این هردو دسته رسانه ها را استمرار رسانه ای مثل منبر تلقی می کنند درحالی که رسانه در جهان جدید، با مخاطبانی سروکار دارد که کنشگر و فعال اند و در برابر "پیام" منفعل نیستند.
با مخاطبانی از این جنس،نمی توان با همان آدابی سخن گفت که با حاضران پای منبر سخن گفته می شد. تجهیز به سواد رسانه ای، گام اول در پوشاندن این شکاف است.
مراد از سواد رسانه ای، داشتن لپ تاپ و تبلت در برابر دوربین نیست. سواد رسانه ای به کسی که سهمی از آنتن دارد می آموزاند که چه چیز را در چه زمان و به چه اندازه و با چه زبان و در چه شرایطی باید گفت.
سواد رسانه ای به گوینده یاد می دهد که پیام، مستقل از منبع است و دیگر کسی نمی تواند خاطرجمع باشد که "نیت گوینده" و "مراد مؤلف" به سادگی و با شفافیت، از معبر رسانه به ذهن گیرنده منتقل می شود.
سواد رسانه، در درس اول به همه می آموزاند که "خاصیت آینگی" در کلام و پیام، یک افسانه است و نمی توان با خیال راحت و خاطر آسوده از نقل و انتقال دقیق و درست و کامل پیام مطمئن بود. نباید اعتراض فراگیر به سخنان سحرگاهی پناهیان را صرفا حاصل شانتاژ یا فضاسازی مخالفان دانست که البته بخشی از آن به این آفت گرفتار است. آن سخنان، در ذهن مخاطبان به عنوان "پیام" تلقی می شوند و ماهیتی مستقل از نیت و مراد گوینده اش دارند و در سایه انبوهی از شرایط عینی و ذهنی تفسیر می شوند. کم بهره بودن از سواد رسانه ای، عامل اول در بیان بی پروای آن سخنان نامتعارف بود. > اقای خسروی-نور نیوز: استغفار می تواند جای رسید.ی را بگیرد؟
حجت الاسلام پناهیان از سه فقره ای که بر زبان راند و واکنش های فراوانی داشت دو فقره را تاکنون به سکوت برگزار کرده و چیزی درباب آنها نگفته است. نه به اسناد منتشره از "مرکز اسناد" درباره شادروان طیب حاج رضایی واکنشی نشان داده و ادعای خود را اصلاح کرده، و نه به اعتراضات برخی از اهل قلم درباره یهودستیزانه بودن سخنانش پاسخی داده است.
او فقط بابت تعابیری که درباره پیامبر اکرم (ص) و امام علی (ع) به کار برده عذرخواهی کرده و استغفار نموده است. این عذرخواهی و استغفار، البته عملی فضیلتمندانه است اما مشخص نیست که آیا نهادهای ذیربط در رسیدگی به مواردی از این دست استغفار و عذرخواهی را برای عدم‌رسیدگی به فعل انجام شده کافی می دانند یا خیر؟
البته می توان انتظار داشت که وضعیتی در کشور حاکم شود که هر گوینده و نویسنده ای فارغ از وابستگی های سیاسی، جناحی، باندی و... اگر دچار لغزش و سهو و نسیان شد امیدوار باشد که با عذرخواهی و استغفار، از رسیدگی و مجازات و مکافات رهایی یابد و اگر این سطح از چشم پوشی و آسانگیری برای همه شهروندان جاری شود در نوع خود روشی پسندیده و ارزشمند است اما حداقل تا کنون این رویه برای همه گویندگان و نویسندگان و فعالان و کنشگران و واعظان و خطیبان جاری ساری نبوده است. جریان "پوزش و استغفار" که در یک ماه اخیر با حجت الاسلام کاظم صدیقی شروع شده و به حجت الاسلام علیرضا پناهیان رسیده، یا باید به سنتی همگانی درباره تمام شهروندان تبدیل شود؛ و یا اینکه نهادهای نظارتی و قضایی، استغفار و پوزش را مانعی بر سر راه رسیدگی های معمول و لازم خود ندانند.
نورنیوز