×
اقتصادی
شناسه خبر : 168712
تاریخ انتشار : پنج‌شنبه 1403/01/09 ساعت 12:03

«نورنیوز» ایده «اختصاص سهمیه بنزین به هر کد ملی» را بررسی می‌کند؛

مزایا و معایب توزیع رابین‌هودی بنزین

مصرف بنزین در آخرین روز از سال 1402 و در آستانه سفرهای نوروزی با 152 میلیون لیتر رکورد زد و ️با اوج گیری دوباره مصرف سوخت در کشور، روز سه‌شنبه، هفتم فروردین‌ مصرف بنزین به 125 میلیون و 400 هزار لیتر بنزین در کشور رسید که در مقایسه با پارسال با 122 میلیون و 100 هزار لیتر، 2.7 درصد افزایش یافت. «اختصاص سهمیه بنزین به هر کد ملی» به‌عنوان راه علاج تغییر شرایط کنونی، علاوه بر تمام چالش‌هایی که بر سر اجرایی‌شدنش وجود دارد، باید به این سوال پاسخ دهد که تا چه میزان می‌تواند به مدیریت مصرف سوخت بیانجامد و در تله‌ای نیفتد که راه‌حل‌های قبلی را بی‌اثر کرد؟

 نورنیوز-گروه اقتصاد: از یکم تا هفتم فروردین‌ماه امسال، به‌طور میانگین ۱۱۹ میلیون و ۷۰۰ هزار لیتر بنزین در کشور مصرف شده که در مقایسه با مدت مشابه پارسال با ۱۱۶ میلیون لیتر، ۳ میلیون و ۷۰۰ هزار لیتر افزایش یافته است. این شرایط نمایشی از شکست تمام سیاست‌های مدیریت مصرف سوخت خودرو ازجمله سهمیه‌بندی، افزایش پلکانی قیمت بنزین و ... به حساب می آید.

نیم‌قرن از تلاش‌های مستمر و دلسوزانه متولیان امور کشور برای حل‌وفصل مسائل و مشکلات در زمینه‌های مختلف به‌ویژه اقتصادی می‌گذرد، اما برخی از مسائل به‌مراتب از گذشته بغرنج‌تر به نظر می‌رسد؛ از جمله مدیریت مصرف بنزین.

مروری بر کارنامه دولت‌های مختلف نشان می‌دهد شکست سیاست‌ها و انفعال حکمرانی به‌ویژه در عرصه اقتصادی، کمتر محصول کم‌کاری یا اهمال مسئولان است و عمدتاً ریشه آن را باید در کم‌توجهی به برخی واقعیات یا غفلت از مفروضاتی جست‌وجو کرد که بیش از سیاست‌های اعمالی و اجرایی، قدرت و اثرگذاری داشته است.

نادیده‌گرفتن قدرت بازیگران غیررسمی، تعدد ذی‌نفعان و کشمکش میان کنشگران برای انتفاع حداکثری سبب شده سیاست‌گذاری‌ها در طول زمان به ظهور نتایج ناخواسته‌ای چون خلق مشکل در جای دیگر بیانجامد یا گره‌ها را کورتر کند که ماحصل آن چیزی جز ناکامی سیاستی، عدم دستیابی به اهداف، هزینه‌های نامتعارف و تبعات مخرب نیست که هم با نیت‌های سیاست‌گذار کیلومترها فاصله دارد و هم منابع ناپایدار را تهدید می‌کند.

واقعیت این است تمام موقعیت‌ها و منابعی که ذی‌نفعان متعددی دارد، مستعد کشمکش بر سر کسب منفعت بیشتر است و مسائل مرتبط با حوزه سوخت و انرژی یکی از چالش‌های مشترک در تمام حاکمیت‌هاست.

رجوع به تجربه‌های موفق و ناموفق کشورهای مختلف نشان می‌دهد مداخلات قیمتی دولت و گران‌کردن نرخ بنزین یکی از راه‌هایی است که دولت‌ها با توسل به آن شهروندان را به سوی جانشینان بنزین مانند استفاده از وسایل نقلیه عمومی، کاهش تردد غیر ضروری و استفاده از وسایل نقلیه کم‌مصرف یا خودروهای برقی سوق داده‌اند. اجرای معکوس این سیاست در کشور ما یعنی «تثبیت قیمت بنزین» در سال‌های اخیر نیز نتایج روشنی داشته است؛ عقب‌افتادگی حمل‌ونقل عمومی، ترافیک فلج‌کننده، رشد انفجاری تاکسی‌های اینترنتی، استمرار تولید خودروهای پرمصرف، افزایش تصاعدی فاصله منزل تا محل کار و تردد روزانه از حومه‌‌ها تا کلان‌شهرها با خودروی شخصی.  حال سوال اینجاست طرح «اختصاص سهمیه بنزین به هر کد ملی»، با چالش ذاتی «ناپایداری منابع سوخت»، تبعات دامنه‌دار و دامنگیر سیاست‌های ناکارآمد گذشته، انتظارات پیش‌فرض و واقیعت‌های موجود چه نسبتی دارد و کدام حوزه چالش را نشانه گرفته است؟

رمزگشایی از ایده «اختصاص سهمیه بنزین به هر کد ملی» نشان می‌دهد این طرح بر یک پایه استوار است؛ ایجاد برابری میان برندگان و بازندگان سنتی مصرف بنزین.

مدافعان این طرح معتقدند قیمت‌گذاری و اختصاص یارانه به بنزین از سوی دولت در سنوات گذشته سبب شده جامعه ایرانی به دو دسته «برندگان حق‌به‌جانب» و «بازندگان سرخورده» تقسیم شوند. برندگان حق‌به‌جانب خانواده‌هایی هستند که خودرو شخصی داشتند و بازندگان ناامید نیز میلیون‌ها ایرانی بدون خودرو هستند و بر این پایه اختصاص سهمیه بنزین به هر کد ملی به جای هر خودرو، همانند ظاهرِ «رابین‌هودی»‌اش می‌تواند یارانه و سهمیه‌ای که تا کنون به جیب ثروتمندان دارای خوردو رفته است را به سوی بی‌نصیبان از بنزین و یارانه‌اش هدایت کند.

به اعتقاد شماری از تحلیلگران، مهلک‌ترین بخش این طرح مفروضاتی چون «تثبیت قیمت‌» و «حق دسترسی به بنزین ارزان و فراوان» است که تبعات منفی و زیان‌بار آن امروز به‌عینه در خیابان‌های پایتخت و سایر کلانشهرها قابل مشاهده است. منطق رابین‌هودی این طرح چنان است که حتی پیش از بررسی و تصویب، قابلیت شوراندن نیمی از جامعه یعنی افراد فاقد خودرو را علیه نیم دیگر دارد.

بدون تردید، تداوم وضع موجود و بهره‌مندی غیرعادلانه بخشی از جامعه که از تمکن مالی بالاتری برخوردار هستند از کمک یارانه‌ای به بنزین، مورد تأیید و قابل دفاع نیست، اما راه علاج واقعی، جز از تعریف دقیق محل نزاع ذی‌نفعان بالقوه و بالفعل در حال و آینده در کنار مراقبت از منابع ناپایدار ممکن نیست و تنها از رهگذر فهم مشترک میان ارکان حاکمیتی و تمام بازیگران است که می‌توان از پیامدهای مخرب و وجوه ناخواسته سیاست‌گذاری‌ها کاست.

واقعیت این است که کشمکش پرهزینه دولت و شهروندان در مساله بنزین سبب شده «تثبیت قیمت»‌ و «فراوانی بنزین» و تلقی این دو به عنوان یک حق مسلم و مشروع شهروندان،تعادل معیوب مصرف سوخت در کشور را به قیمت سوءمصرف، ازدیاد مصرف، هدررفت سوخت، ترافیک، مشکلات محیط زیستی و ده‌ها مشکل دیگر حفظ کند و به نظر می‌رسد مادام که «مدیریت مصرف سوخت»، به فهم مشترک میان دولت و شهروندان بدل نشود، هر راهکاری قابلیت پنهان‌شدن پشت سپر انسانی را دارد.در چنین فضایی، ایده اختصاص بنزین به هر شهروند، جز در چارچوب سرایت خودخواسته یک معضل ارزیابی نمی‌شود؛ به‌ویژه که تجربه زیسته نشان می‌دهد دستیابی شهروندان به منابع مشاع به‌سادگی قابل برگشت و اصلاح نخواهد بود و برای خود مشروعیت می‌سازد؛ و این مشروعیت‌سازی تا بدانجا پیش می‌رود که ناخواسته‌بودن وجه تجربه سیاستی فراموش می‌شود.

واقعیت این است که هم در مساله بنزین و هم سایر مشکلات، راه‌حلی که توام با عقلانیت و معطوف به کلیت، ناظر بر پایداری اجتماع، مراقبت از منابع راهبردی و حل‌وفصل تعارض‌ها نباشد، دیر یا زود به شکست می‌انجامد.


نورنیوز
نظرات

آگهی تبلیغاتی
آخرین اخبار
روند عادی‌سازی با کشورهای عربی را خدشه دار می کند
نیم کیلو طلا در انتظار کاربران؛ کمپین مشترک روبیکا و ملی‌گلد آغاز شد
تمدید فرصت ثبت‌نام کتب درسی تا 30 شهریور
ابلاغ دستورالعمل جدید تنظیم بازار خودرو + جزئیات
محرومیت سنگین جام اتحادیه برای لوئیس سوارز
انتقاد از طرح مسکن 15 متری/رکود بی سابقه بازار مسکن در 50 سال اخیر
سقف وام خرید خودرو جانبازان تعیین شد
ثبت‌نام نکردن در سامانه املاک مساوی است با قبض برق نجومی
نظام نوین جهانی در حال ظهور است
باشگاه استقلال همچنان درگیر مطالبات سنگین بازیکنان و مربیان پیشین
طرح صلح احتمالی واشنگتن برای پایان جنگ روسیه و اوکراین
حملات اسرائیل به غزه/ شهادت 21 نفر دیگر/تخریب کامل برج مسکونی «السوسی»
کنسرت قربانی باز هم تمدید شد
شمار قربانیان زلزله افغانستان به 3 هزار نفر افزایش یافت
سن سکته قلبی در ایران 10 سال پایین‌تر از اروپا
کاراته‌کاها 6 مدال در چین درو کردند
پزشکیان: با منابع موجود، چه، کجا و چگونه بکاریم، اولویت اول جهاد کشاورزی است
حکم قطعی قصاص برای قاتل خبرنگار ایرنا صادر شد
قیمت مرغ در بازار به زودی کاهش می‌یابد
رشد 19 هزار واحدی شاخص کل بورس تهران در آغاز هفته
مراکش اولین تیم آفریقایی صعودکننده به جام جهانی 2026 شد
آغاز مانور چندملیتی بریکس با مشارکت ایران و اندونزی
اژه‌ای در دیدار با عمار حکیم: ملت ایران بیش از هر زمان دیگری متحد است
دیدار لاریجانی و عمار حکیم با محوریت همکاری‌های ایران و عراق
قیمت طلا و سکه امروز شنبه 15 شهریور 1404 + جدول
سخنگوی آموزش و پرورش: در سال تحصیلی جدید کمبود معلم نداریم/آموزش مجازی فقط در شرایط اضطرار
کاهش خاموشی‌ها تا آخر شهریور ماه
قیمت دلار امروز شنبه 15 شهریور 1404
هشدار رئیس سابق موساد علیه نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی
دومین خرید لالیگایی تراکتور کیست؟
سقف وام‌های بانکی افزایش یافت
2700 نفر در تصادفات شهریور ماه جان باختند/ثبت 166 میلیون سفر تابستانی در کشور
عبور مصرف روزانه بنزین از مرز 140 میلیون لیتر
تخت‌جمشید امروز میزبان ارکستر ارمنستان است
وحدت کلید پیروزی جهان اسلام
عارف به دیدار معاون اول‌های دولت‌های قبل رفت
استقلال در آستانه جذب یک مهاجم خارجی از بین دو گزینه
نورنما | اجرای زیبای آهنگ باران می‌بارد امشب، با فلوت توسط جنگلبان
رونمایی از ربات‌های هوشمند دو طبقه پست در کشور
پوتین: روسیه پیشتاز تولید موتورهای هوایی و موشکی است
شناسایی و دستگیری قاتل مشهدی پس از 14 سال فرار
صندوق بازنشستگی فولاد و صندوق بازنشستگی کشوری تجمیع می شوند
ام‌باپه دومین گلزن تاریخ فرانسه شد
قیمت خودرو امروز شنبه 15 شهریورماه 1404 + جدول
سازمان بازرسی به ناترازی انرژی ورود کرد
پوستر نوستالژیک مس رفسنجان برای دیدار دوستانه با پرسپولیس
زلنسکی: پوتین خودش به کی‌یف بیاید
کنگره باید اختیارات جنگی ترامپ را محدود کند
پزشک قلابی با 15 شاکی/ قربانیان؛ زنان مبتلا به بیماری خاص
ایران نما | معرفی جاذبه های گردشگری شهرهای ایران(78) «بهمن»
X
آگهی تبلیغاتی