×
اقتصادی
شناسه خبر : 168712
تاریخ انتشار : پنج‌شنبه 1403/01/09 ساعت 12:03
مزایا و معایب توزیع رابین‌هودی بنزین

«نورنیوز» ایده «اختصاص سهمیه بنزین به هر کد ملی» را بررسی می‌کند؛

مزایا و معایب توزیع رابین‌هودی بنزین

مصرف بنزین در آخرین روز از سال 1402 و در آستانه سفرهای نوروزی با 152 میلیون لیتر رکورد زد و ️با اوج گیری دوباره مصرف سوخت در کشور، روز سه‌شنبه، هفتم فروردین‌ مصرف بنزین به 125 میلیون و 400 هزار لیتر بنزین در کشور رسید که در مقایسه با پارسال با 122 میلیون و 100 هزار لیتر، 2.7 درصد افزایش یافت. «اختصاص سهمیه بنزین به هر کد ملی» به‌عنوان راه علاج تغییر شرایط کنونی، علاوه بر تمام چالش‌هایی که بر سر اجرایی‌شدنش وجود دارد، باید به این سوال پاسخ دهد که تا چه میزان می‌تواند به مدیریت مصرف سوخت بیانجامد و در تله‌ای نیفتد که راه‌حل‌های قبلی را بی‌اثر کرد؟

 نورنیوز-گروه اقتصاد: از یکم تا هفتم فروردین‌ماه امسال، به‌طور میانگین ۱۱۹ میلیون و ۷۰۰ هزار لیتر بنزین در کشور مصرف شده که در مقایسه با مدت مشابه پارسال با ۱۱۶ میلیون لیتر، ۳ میلیون و ۷۰۰ هزار لیتر افزایش یافته است. این شرایط نمایشی از شکست تمام سیاست‌های مدیریت مصرف سوخت خودرو ازجمله سهمیه‌بندی، افزایش پلکانی قیمت بنزین و ... به حساب می آید.

نیم‌قرن از تلاش‌های مستمر و دلسوزانه متولیان امور کشور برای حل‌وفصل مسائل و مشکلات در زمینه‌های مختلف به‌ویژه اقتصادی می‌گذرد، اما برخی از مسائل به‌مراتب از گذشته بغرنج‌تر به نظر می‌رسد؛ از جمله مدیریت مصرف بنزین.

مروری بر کارنامه دولت‌های مختلف نشان می‌دهد شکست سیاست‌ها و انفعال حکمرانی به‌ویژه در عرصه اقتصادی، کمتر محصول کم‌کاری یا اهمال مسئولان است و عمدتاً ریشه آن را باید در کم‌توجهی به برخی واقعیات یا غفلت از مفروضاتی جست‌وجو کرد که بیش از سیاست‌های اعمالی و اجرایی، قدرت و اثرگذاری داشته است.

نادیده‌گرفتن قدرت بازیگران غیررسمی، تعدد ذی‌نفعان و کشمکش میان کنشگران برای انتفاع حداکثری سبب شده سیاست‌گذاری‌ها در طول زمان به ظهور نتایج ناخواسته‌ای چون خلق مشکل در جای دیگر بیانجامد یا گره‌ها را کورتر کند که ماحصل آن چیزی جز ناکامی سیاستی، عدم دستیابی به اهداف، هزینه‌های نامتعارف و تبعات مخرب نیست که هم با نیت‌های سیاست‌گذار کیلومترها فاصله دارد و هم منابع ناپایدار را تهدید می‌کند.

واقعیت این است تمام موقعیت‌ها و منابعی که ذی‌نفعان متعددی دارد، مستعد کشمکش بر سر کسب منفعت بیشتر است و مسائل مرتبط با حوزه سوخت و انرژی یکی از چالش‌های مشترک در تمام حاکمیت‌هاست.

رجوع به تجربه‌های موفق و ناموفق کشورهای مختلف نشان می‌دهد مداخلات قیمتی دولت و گران‌کردن نرخ بنزین یکی از راه‌هایی است که دولت‌ها با توسل به آن شهروندان را به سوی جانشینان بنزین مانند استفاده از وسایل نقلیه عمومی، کاهش تردد غیر ضروری و استفاده از وسایل نقلیه کم‌مصرف یا خودروهای برقی سوق داده‌اند. اجرای معکوس این سیاست در کشور ما یعنی «تثبیت قیمت بنزین» در سال‌های اخیر نیز نتایج روشنی داشته است؛ عقب‌افتادگی حمل‌ونقل عمومی، ترافیک فلج‌کننده، رشد انفجاری تاکسی‌های اینترنتی، استمرار تولید خودروهای پرمصرف، افزایش تصاعدی فاصله منزل تا محل کار و تردد روزانه از حومه‌‌ها تا کلان‌شهرها با خودروی شخصی.  حال سوال اینجاست طرح «اختصاص سهمیه بنزین به هر کد ملی»، با چالش ذاتی «ناپایداری منابع سوخت»، تبعات دامنه‌دار و دامنگیر سیاست‌های ناکارآمد گذشته، انتظارات پیش‌فرض و واقیعت‌های موجود چه نسبتی دارد و کدام حوزه چالش را نشانه گرفته است؟

رمزگشایی از ایده «اختصاص سهمیه بنزین به هر کد ملی» نشان می‌دهد این طرح بر یک پایه استوار است؛ ایجاد برابری میان برندگان و بازندگان سنتی مصرف بنزین.

مدافعان این طرح معتقدند قیمت‌گذاری و اختصاص یارانه به بنزین از سوی دولت در سنوات گذشته سبب شده جامعه ایرانی به دو دسته «برندگان حق‌به‌جانب» و «بازندگان سرخورده» تقسیم شوند. برندگان حق‌به‌جانب خانواده‌هایی هستند که خودرو شخصی داشتند و بازندگان ناامید نیز میلیون‌ها ایرانی بدون خودرو هستند و بر این پایه اختصاص سهمیه بنزین به هر کد ملی به جای هر خودرو، همانند ظاهرِ «رابین‌هودی»‌اش می‌تواند یارانه و سهمیه‌ای که تا کنون به جیب ثروتمندان دارای خوردو رفته است را به سوی بی‌نصیبان از بنزین و یارانه‌اش هدایت کند.

به اعتقاد شماری از تحلیلگران، مهلک‌ترین بخش این طرح مفروضاتی چون «تثبیت قیمت‌» و «حق دسترسی به بنزین ارزان و فراوان» است که تبعات منفی و زیان‌بار آن امروز به‌عینه در خیابان‌های پایتخت و سایر کلانشهرها قابل مشاهده است. منطق رابین‌هودی این طرح چنان است که حتی پیش از بررسی و تصویب، قابلیت شوراندن نیمی از جامعه یعنی افراد فاقد خودرو را علیه نیم دیگر دارد.

بدون تردید، تداوم وضع موجود و بهره‌مندی غیرعادلانه بخشی از جامعه که از تمکن مالی بالاتری برخوردار هستند از کمک یارانه‌ای به بنزین، مورد تأیید و قابل دفاع نیست، اما راه علاج واقعی، جز از تعریف دقیق محل نزاع ذی‌نفعان بالقوه و بالفعل در حال و آینده در کنار مراقبت از منابع ناپایدار ممکن نیست و تنها از رهگذر فهم مشترک میان ارکان حاکمیتی و تمام بازیگران است که می‌توان از پیامدهای مخرب و وجوه ناخواسته سیاست‌گذاری‌ها کاست.

واقعیت این است که کشمکش پرهزینه دولت و شهروندان در مساله بنزین سبب شده «تثبیت قیمت»‌ و «فراوانی بنزین» و تلقی این دو به عنوان یک حق مسلم و مشروع شهروندان،تعادل معیوب مصرف سوخت در کشور را به قیمت سوءمصرف، ازدیاد مصرف، هدررفت سوخت، ترافیک، مشکلات محیط زیستی و ده‌ها مشکل دیگر حفظ کند و به نظر می‌رسد مادام که «مدیریت مصرف سوخت»، به فهم مشترک میان دولت و شهروندان بدل نشود، هر راهکاری قابلیت پنهان‌شدن پشت سپر انسانی را دارد.در چنین فضایی، ایده اختصاص بنزین به هر شهروند، جز در چارچوب سرایت خودخواسته یک معضل ارزیابی نمی‌شود؛ به‌ویژه که تجربه زیسته نشان می‌دهد دستیابی شهروندان به منابع مشاع به‌سادگی قابل برگشت و اصلاح نخواهد بود و برای خود مشروعیت می‌سازد؛ و این مشروعیت‌سازی تا بدانجا پیش می‌رود که ناخواسته‌بودن وجه تجربه سیاستی فراموش می‌شود.

واقعیت این است که هم در مساله بنزین و هم سایر مشکلات، راه‌حلی که توام با عقلانیت و معطوف به کلیت، ناظر بر پایداری اجتماع، مراقبت از منابع راهبردی و حل‌وفصل تعارض‌ها نباشد، دیر یا زود به شکست می‌انجامد.


نورنیوز
نظرات

آگهی تبلیغاتی
آخرین اخبار
از دیابت بی مزه چه می دانید؟
خوردنی محبوب کاهش کلسترول را بشناسید
خطر آلودگی پلاستیکی برای قلب و عروق
انقلابی جدید در درمان پیرچشمی
جمع‌آوری 115 هزار خودروی چینی از بازار
درخواست 20 کشور اروپایی برای استرداد مهاجران غیرقانونی افغان
مرشایمر: تاماهاوک چاره مشکلات اوکراین نیست
اعتراضات در وین علیه جنگ اوکراین
مخالفت قطر با اقدامات رژیم صهیونیستی در غزه، قدس و جولان اشغالی
افت شدید ورودی آب به سدها
183 هزار میلیارد تومان خسارت خاموشی در سال گذشته
وزیر کشور: خسارت خودروهای آسیب‌دیده در جنگ 12 روزه پرداخت می‌شود
مخالفت دولت لبنان با خواسته کاخ‌سفید درباره آینده حزب الله
مدودف: زلنسکی تحت هیچ شرایطی پیروز نخواهد شد
هشدار حزب‌الله: هر گونه کانال مذاکراتی با رژیم صهیونیستی مسدود خواهد شد!
وزیر آموزش و پرورش نیز به پویش «بساز مدرسه» پیوست
نامه به سران قوا‌؛ 95 میلیارد دلار ارز صادراتی بازنگشته است
احتمال سقوط قیمت نفت به 55 دلار
عکس های منتخب ایران، شنبه 26 مهر 1404
هاشمیان: نتیجه دیدار با خیبر عادلانه نبود
نتانیاهو با بازگشایی گذرگاه رفح مخالفت کرد
درویش استعفا کرد
احتمال دیدار ترامپ با رئیس کره شمالی قوت گرفت
ایران اقدام رژیم صهیونیستی در نقض آتش‌بس در غزه و کشتار زنان و کودکان را محکوم کرد
​​​​​​​نامه روسیه، ایران و چین درباره خاتمه قطعنامه 2231 به سازمان ملل
هاشمیان در آستانه برکناری !
هوای ناسالم تهران در روزهای آینده
پیام غریب آبادی درمورد دیپلماسی ایران و همگرایی کشورهای مستقل در دفاع از حاکمیت قانون
اعتراض به ترامپ هم‌زمان با هجدهمین روز از تعطیلی دولت
معاون رئیس‌جمهور: تعطیلی پنجشنبه‌ها فعلاً ممکن نیست
جدول لیگ برتر در هفته هفتم پس از بازی پرسپولیس
پایان 10 سالگی برجام در آینه رسانه‌های اروپا
اوربان: دیدار پوتین-ترامپ، شانس توافق درباره اوکراین را افزایش می‌دهد
آغاز بازگشایی گذرگاه رفح از دوشنبه
پزشکیان: در کنار رسیدگی به تخلفات افراد، اجازه ندهیم حقوق او تضییع شود
2-0 | سیتی بدون رودری هم درخشان است
بزرگداشت استاد محمود فرشچیان در وین؛ شاعر رنگ و عشق در خاطره‌ها ماندگار خواهد ماند
رایزنی تلفنی وزیر خارجه مصر با عراقچی، گروسی و ویتکاف
خیبر (2)- پرسپولیس (1) | پرسپولیس در دقیقه 97 تسلیم خیبر شد + خلاصه بازی
1-0 | پیکان هم در برابر آلومینیوم شکست خورد+ خلاصه بازی
کشته و زخمی شدن 210 تن در حملات پاکستان به اسپین‌بولدک افغانستان
واگذاری سایپا رسما کلید خورد
47 بار نقض آتش بس در غزه از سوی رژیم صهیونیستی
عارف: المپیک 2028 فرصت حیثیتی برای کشورمان است
چرا برای پرونده نیشکر هفت‌تپه کیفرخواست جدید صادر شده است؟
برقراری پرواز رشت- آستراخان از فردا
پیروزی پرگل تیم فوتبال نوجوانان مقابل قرقیزستان در بیشکک
زلزله‌ای به بزرگی 6.2 ریشتر جنوب فیلیپین را لرزاند
حمله پهپادی رژیم اسرائیل به جنوب لبنان
مطالبات گندمکاران تسویه شد
X
آگهی تبلیغاتی