نورنیوز- گروه اجتماعی: امروز آلودگی هوا، مصرف بالای بنزین و گازوئیل و همچنین مسائل زیست محیطی و گرمایش زمین، دغدغه‌ای بزرگ برای همه کشورها از جمله ایران است. مصرف روزانه 115 میلیون لیتر بنزین در کشور به این معناست که تولید و مصرف تقریبا سربه سر شده است. این مصرف در روزهای پایانی سال و بخصوص ایام نوروز به 122 میلیون لیتر هم می رسد. این جا است که دولت برای تامین بنزین مورد نیاز دست به دامن واردات می‌شود. در کنار این، استفاده از سوخت های فسیلی به خصوص در فصل‌های سرد سال باعث می شود در بسیاری از کلان شهرها، شاهد حالت هشدار و خطرناک هوای ناسالم برای افراد حساس باشیم. به گفته شهرداری تهران ۶۶ درصد سفر‌های درون‌شهری تهران با خودروهای شخصی انجام می‌شود که این یک فاجعه است. این مسائل باعث شده تا نهادهای مختلف، از سال ها پیش به دنبال جایگزینی برای سوخت‌های فسیلی باشند.
فرمان در دست گازسوزها
به همین دلیل طرح گازسوز کردن موتور خودروهای ایرانی به شکل گسترده در سال ۱۳۷۰ کلید خورد و نخستین جایگاه سوخت‌گیری گاز طبیعی در ایران، در سال ۱۳۷۴ تأسیس شد. از آن زمان، ایران برای نخستین‌بار در تاریخ خود توانست به طور گسترده از موتور‌های گازسوز استفاده کند و در سال ۱۳۸۰ با دو میلیون و ۸۶۰ هزار دستگاه خودروی گازسوز، جایگاه نخست جهان را به دست آورد. سوق دادن ناوگان خودرویی کشور به سمت گاز طبیعی، در دولت نهم شدت و سرعت گرفت. در آن زمان، دولت ساخت حدود ۵۰۰ جایگاه سوخت طبیعی در سراسر کشور را کلید زد و خیلی زود، ایران به فهرست کشورهایی راه پیدا کرد که نیاز بخشی قابل توجه از سوخت ناوگان خودرویی شان را به گاز طبیعی تغییر داده بودند. همان زمان، گازسوز کردن بخش عمده‌ای از ناوگان اتوبوسرانی شهری، به ویژه در شهرهایی مانند تهران هم کلید خورد. در ایران، حدود ۳۲ درصد از تمام خودروهای فعال، گازسوز هستند و ایران از این نظر، در جهان جایگاه نخست را دارد. در چین حدود 6 میلیون خودرو گازسوز هستند که سهمی معادل ۳٫۷ درصد از کل خودروهای فعال در این کشور را تشکیل می‌دهند. با اینکه دولت دوازدهم از زمستان سال ۱۳۹۸، تصمیم به تسریعِ روند گازسوز کردن خودروها گرفت اما این روند با کندی ادامه پیدا کرد و حالا مدتی است خبر از شکست این طرح به گوش می‌رسد.
قرار بود در سند تامین انرژی بخش حمل‌ونقل کشور تا افق ۱۴۲۰ با تمرکز سیاست‌های دولت بر توسعه CNG میزان مصرف این سوخت پاک در خودروها از ۲۷ میلیون متر مکعب در روز در سال ۹۸، به ۵۳٫۲ میلیون متر مکعب در روز در افق ۱۴۲۰ برسد اما به صرفه نبودن تولید خودروهای گاز سوز و از سوی دیگر افزایش قیمت هر مترمکعب گاز CNGباعث شد تا روند تولید خودروهای گاز سوز با کندی پیش برود.
خودروی برقی به جای گازی
با گسترش تولید و استفاده از خودروهای برقی دردنیا در جهت کاهش آلاینده ها که با نتایج خوبی هم همراه بود ایران نیز از چند سال قبل واردات و همچنین تولید خودرهای برقی را در دستور کار خود قرار داد. یکی از سیاست‌هایی که دولت سیزدهم بر روی آن تاکید دارد و وزیر صنعت، معدن و تجارت نیز بارها و بارها بر روی اجرای آن پافشاری کرده، توسعه خودروی برقی در ایران است. عباس علی‌آبادی وزیر صمت 26 دی ماه گفت: «برقی سازی خودروها از اهداف دولت سیزدهم است و ما جزو کشورهایی هستیم که در مقیاس کشور‌های درجه اول و صاحب نام در این زمینه هستیم.» او همچنین گریزی به موضوع گاز سوز کردن خودروها و عدم اقبال به این کار هم زد و گفت : «خودروهای گازسوز خوب هستند و مزیت آنها برای کشور ما عدم مصرف بنزین است، اما با این خودروها نمی‌توان هوای شهر را پاک کرد. ماشین‌های برقی این مزیت را دارند که تولید آلودگی نمی‌کنند.»
تامین برق در شرایط ناترازی
مقامات حوزه خودروسازی در حالی بر تولید و واردات خوروی برقی به کشور تأکید کرده اند که به نظر می‌رسد در این راستا محدودیت‌هایی وجود دارد که مهمترین آن تأمین برق اضافی در کشور آن هم در شرایط ناترازی کنونی است. راه اندازی ایستگاه شارژ سریع خودرو هم یکی دیگر از مسایل و دغدغه هاست. شهرداری تهران چندی قبل تفاهم نامه ای با شرکت مپنا امضا کرد تا آنها در نقاطی که مشخص می شود ایستگاه شارژ برق خودرو راه اندازی کنند. اما مسله اصلی در این میان تامین برق این ایستگاه ها است. موضوعی که به مهمترین چالش در خودروهای برقی تبدیل شده است. البته وزیر صمت معتقد است مشکلی در تامین برق خودروهای برقی وجود ندارد و می‌توان از پریز پنج آمپر برق برای شارژ خودرو در مناطق روستایی و شهری استفاده کرد.
با این حال ناترازی انرژی واقعیتی است که این روزها شاهد آن هستیم و این موضوع هم در فصل تابستان و هم در فصل زمستان خود را به وضوح نشان می‌دهد. استفاده گسترده از خودروهای برقی میزان تقاضا برای برق را افزایش خواهد داد چرا که احتمالا بسیاری از مردم در صورت واردات و تولید انبوه خودروهای برقی از منزل خود برای شارژ خودرو استفاده خواهند کرد. این به معنای فشار بیشتر بر شبکه برق خواهد بود. همچنین با توجه به اینکه برق در کشور در شرایط کنونی توسط سوخت‌های فسیلی تأمین می‌شود لذا استفاده خودروهای برقی از شارژرها در واقع گسترش استفاده از سوخت‌های فسیلی نیز به شمار می‌آید.
توسعه خودروهای برقی در آسیا
توسعه خودروهای برقی در آسیا و منطقه خاورمیانه یکی از اهدافی است که شرکت های بزرگ تولید کننده خودروهای برقی به دنبال آن هستند . یک کارشناس صنعت خودرو درخصوص توسعه خودروهای برقی در بازار آسیا گفته است که هند با دو خودروساز ماهیندرا و تاتا موتور، ترکیه با خودرو توگ و عربستان‌سعودی با برند لوسید پیشتازان برقی‌سازی به حساب می‌آیند. نکته قابل‌توجه اینجاست که ترکیه برای حمایت از خودروی برقی توگ تعرفه بسیار بالایی برای واردات هر محصول برقی به کشورش وضع کرده است. روند فروش خودروهای الکتریکی در دنیا روبه رشد است. در سال ۲۰۲۱ حدود سه میلیون دستگاه خودرو برقی به فروش رسید، اما براساس اعلام آژانس بین‌المللی انرژی در سال ۲۰۲۳ حدود ۱۴ میلیون دستگاه خودرو برقی در دنیا فروخته شده است. در اروپا بیش‌‌ترین فروش خودروهای برقی مربوط به کشور نروژ است. در بازار این قاره حدود ۶٫۲ میلیون دستگاه خودرو در سال میلادی گذشته به فروش رسیده است.
آینده خودروی برقی در ایران
به نظر می رسد شرایط مختلف ایجاب می کنند که در آینده شاهد تعداد بیشتری از خودروهای برقی در کلان شهرها باشیم. با این حال برخی از کارشناسان معتقدند اگر زیر ساخت ها مهیا نباشند خودروهای برقی نیز سرنوشت خودروهای گاز سوز را پیدا می‌کنند. برخی کارشناسان گفته اند که خودروی برقی بدون کمک‌ها و مشوق‌های دولتی، پروژه ای بدون آینده است. آنها این موضوع را با سیاست گازسوز کردن خودروها مقایسه می کنند. در حال حاضر کمتر از ۱۰ درصد خودروهای تولید داخل گازسوز هستند. در حالی که این خودرو از نظر سوخت به صرفه است و توسعه خودروی گازسوز جزء سیاست‌های دولت بود. در سال های 85 و 86 به صنعت خودرو فشار آوردیم تا تولید خودروی گاز سوز را بالا ببرد. شبکه گسترده گاز هم در کشور داشتیم؛ اما یکباره با ورود خودروهای گازسوز به چرخه مصرف با کمبود گاز روبرو شدیم. شارژر خودروی برقی چیزی حدود ۱۰۰ آمپر برق می‌خواهد. ما در تابستان برای تامین برق خانگی مشکل داریم و نمی‌توانیم به دارنده خودرو بگوییم که یک ماه از سال از خودروی خود استفاده نکند.
اما حسن کریمی سنجری، مدیر طرح خودروهای برقی وزارت صمت که از موافقان واردات و تولید خودروهای برقی در کشور است در گفت و گو با نور نیوز با اشاره به ضرورت حرکت به سمت برقی کردن خوردوها گفت: «سه دلیل و الزام برای‌اینکه به سمت گسترش و ترویج استفاده از خودروهای برقی برویم وجود دارد. این الزام به خصوص در ناوگان حمل و نقل شهری بیشتر است. اولین نکته و دلیل موضوع بنزین است. در کشور نا ترازی سوخت‌های فسیلی وجود دارد و در تامین این سوخت با مشکلات مواجه هستیم. نکته بعدی بحث آلودگی‌ها است. سوخت های فسیلی مثل بنزین و گازوئیل و حتی گاز آلایندگی دارند. دلیل سوم اینکه خودروهای برقی یک تحول استراتژیک در بخش‌های صنعتی دنیا است. پیچیدگی که در تولید خودروهای مکانیکی وفسیل سوز وجود دارد در خودروهای برقی وجود ندارد. ما امروز هزینه‌های کلانی صرف می کنیم تا گیربکس ، موتور و چهار هزار قطعه تولید کنیم. درحالی‌که می‌توان بخشی از این توان تولید را در اختیار تولیدی قرار داد که پیچیدگی خودروهای فسیلی را ندارد و سن استهلاک بالاتری هم دارد. به طور مثال یک خودروی فسیل سوز بعد از 10 سال در مرز فرسودگی قرار می‌گیرد به‌خصوص اگر تاکسی باشد درحالی‌که خودروی برقی 20 سال سن فرسودگی دارد و به شما سرویس مفید می‌دهد. خودروی برقی هزینه‌های تعمیر و نگه‌داری کمتری را به مصرف‌کننده تحمیل می‌کند و آلایندگی آن هم صفر است.»
مدیر طرح خودروهای برقی وزارت صمت با بیان اینکه وزارت صمت برای واردات خودروهای برقی برنامه‌ای سه تا پنج ساله دارد و واردات ۴۰۰ هزار موتورسیکلت برقی نیز تعریف کرده است گفت: «از زمانی‌که واردات خودروهای برقی را شروع کردیم تا امروز 700 خودرو از گمرک ترخیص و یا درحال ترخیص است. پیش‌بینی می‌کنیم که تا آخر سال این تعداد خودرو به نزدیک به 2500 دستگاه برسد. همچنین قرار نیست در حوزه برقی‌سازی حمل‌ونقل، تا ابد واردکننده باشیم ، بنابراین بحث انتقال فناوری باید پیگیری شود.
برای تامین برق این خودروها باید به این نکته توجه داشته باشیم که ما می توانیم برق تولید کنیم و نیازی نداریم منابع زیرزمینی را مصرف کنیم. می توان انرژی برق را از پنل خورشیدی یا از آب و باد تأمین کرد. به‌جای اینکه نیروگاه گازسوز و یا بنزین و گازوئیل سوز تولید کنیم می‌توانیم با سرمایه گذاری در پنل خورشیدی انرژی پاک برق تولید کنیم . کشور ما سرزمینی آفتاب‌خیز است این امکان وجود دارد که در آینده به سمتی برویم که از طریق سوخت‌های تجدید پذیر برق این خودروها را تأمین کنیم. واقعیت این است که هم در بنزین ناترازی داریم و هم در برق. اما سرمایه‌گذاری برای رفع ناترازی برق به‌مراتب هزینه کمتری نسبت‌به بنزین دارد. یعنی با بخشی از سرمایه‌گذاری که برای استخراج نفت و تبدیل آن به بنزین می‌کنیم و یا بخشی از هزینه هایی که برای واردات بنزین می کنیم می توانیم برق تولید کنیم . بنابراین باید به سمت تولید خودروهای برقی برویم.»
نورنیوز