×
فرهنگی
شناسه خبر : 165595
تاریخ انتشار : پنج‌شنبه 1402/12/03 ساعت 10:00
سیاست زدگی در تحلیل داده‌های یک پیمایش

نورنیوز از جنجال رسانه‌های معاند بر سر نتایج یک نظرسنجی گزارش می دهد

سیاست زدگی در تحلیل داده‌های یک پیمایش

ناپسندترین مواجهه در برابر یافته های علمی، استخدام آنها برای مقاصد سیاسی است. حتی اگر فرض بر این باشد که داده های منتشره اصالت دارند و در پیمایش ارزش ها و نگرش های ایرانیان در آبان 1402 به دست آمده اند، نمی توان آن را خرج کینه ورزی های سیاسی کرد.

نورنیوز – گروه فرهنگ و جامعه: داده ها و نتایج آماری که ظرف چند روز اخیر با عنوان "پیمایش ارزش ها و نگرش های ایرانیان" در شبکه های مجازی منتشر شده،‌ چنانکه انتظار می رفت در رسانه های فارسی زبان خارج از کشور بازتاب وسیعی پیدا کرد. تقریبا تمام این شبکه ها با ذوق زدگی تمام از داده های این پیمایش استقبال کرده و از آن با تعابیری همچون "نظرسنجی محرمانه حکومت ایران" یاد کردند. برخی از این رسانه ها علاوه بر پوشش خبری این موضوع، تحلیل هایی ناظر بر محتوای آن نیز تولید کردند و انتشار دادند. بی بی سی فارسی که همواره خود را شبکه ای معرفی می کند که اخبار دریافتی را تنها پس از تأیید در دو منبع معتبر منتشر می نماید برای انتشار و تحلیل نتایج این پیمایش، انگار لازم ندید به ادعای همیشگی خود چندان پایبند بماند و فقط به این اکتفا کرد که از زبان تحلیل گر خود بنویسد "فصل هشتم گزارش به دست ما رسیده است." سایر رسانه های معاند فارسی زبان نیز داده های ادعایی این پیمایش را دستمایه تحلیل ها و استنتاج های مختلف کردند. 

چیزی که تحت عنوان پیمایش ارزش ها و نگرش های ایرانیان منتشر شده و بنا بر ادعا، داده های مربوط به آبان و آذر 1402،‌و جمع بندی و طبقه بندی شان مربوط به دی ماه همین سال است، عمدتا بر محور موضوعات دینی، باورهای مذهبی، رعایت شعائر و مناسک، و مسائل مربوط به آن است. فارغ از اینکه متن منتشره چقدر صحت و اصالت دارد وچقدر می توان به واقعی بودن این داده ها اعتماد کرد، توجه به چند موضوع در این زمینه ضروری است:

1) تحولات دینداری در جامعه،‌از موضوعات بسیار مهم و کلیدی در دانش هایی چون جامعه شناسی دین است. چیزی که در این میان اهمیت دارد توجه به این نکته است که این تحولات، خاصیتی سیال دارند و به حسب فراز و فرود وضعیت های اجتماعی،‌اقتصادی، سیاسی،‌ جهت گیری شان عوض می شود. اساسا دین به اعتبار اینکه ماهیتی پویا دارد در قبال تغییرات اجتماعی،‌واکنش فوری نشان می دهد. این واکنش ها البته دائم در حال تغییر و تحول اند و پایداری مطلق و حتی نسبی ندارند. پیمایشی که فرضا در شرایط تورم سنگین یا تنش های سیاسی و اجتماعی صورت می گیرد قطعا با پیمایشی که فردا در شرایط باثبات تر انجام شود تفاوت های چشمگیری دارد. بنابراین، نفس تحولات دینداری در هرجامعه ای از جمله جامعه ایران نباید با تعابیر همچون "عبور مردم ایران از دین" یا "مخالفت ایرانیان با نظام دینی" تفسیر شود. کمترین چیزی که در تحلیل چنین پیمایش هایی باید مدنظر داشت توجه به قید زمانی در این تحلیل هاست.

2) شرط لازم برای ارزیابی صحیح و روشمند نتایج هر پیمایشی این است که تمام شاخص ها باهم و در سایه هم مدنظر قرار بگیرند. هر نظرسنجی علمی،‌مجموعه ای از شاخص ها و پرسش ها را کنار هم می چیند تا از "مجموعه آنها" و نه فقط از یکی دو شاخص خاص به نتیجه برسد. برای اینکه نتیجه بگیریم مردم ایران از دین عبور کرده اند یا نه صرفا نمی توان به دو سه سئوال خاص تکیه کرد و براساس آنها به نتیجه دلخواه رسید. چنین شیوه ای بی شک یکی از مصادیق مغالطه منطقی است. نمی توان از مثلا 20 شاخص دینداری که در یک پیمایش مورد پرسش قرار گرفته صرفا بر یکی دو شاخص مثل حجاب یا رابطه دین و سیاست، متمرکز شد و از داده های این چند شاخص معدود، مستقیما استنتاجی کلان و کلی داشت و فرضا نتیجه گرفت که جامعه ایران از نظام دینی فاصله گرفته است. تحلیل نتایج یک پیمایش همانقدر نیاز به رعایت استانداردها و معیارهای دقیق علمی دارد که خود طراحی محور و نحوه انجام پیمایش.

3) شاید کمتر کسی را بتوان یافت که منکر بروز نوساناتی در دینداری ایرانیان باشد. این تحولات هم در ساحت باورها و ایستارها حادث شده و هم در ساحت رفتارها و کنش ها. انبوهی از عوامل ذهنی و عینی به همراه کثیری از علل و دلایل داخلی و خارجی، زیست دینی شهروندان را تحت تأثیر خود قرار می دهند کمااینکه زیست اقتصادی،‌زیست فرهنگی، زیست معیشتی را متأثر می سازند. این واقعیت،‌مطلقا اختصاصی به جامعه ایران ندارد. تمام جوامع بشری،‌اعم از دیندار یا غیردیندار، کمابیش مشمول این تحولات و دگردیسی ها هستند. گاه این تحولات،‌ روندی طبیعی دارند و گاه روندی جهشی. اما در هرحالت ماهیتی دوری و چرخشی دارند به این معنی که ممکن است جهت گیری عمومی جامعه در نظرسنجی امروز به سمتی خاص باشد و در نظرسنجی آتی، عکس آن مسیر را طی کند. متغیری که در این دو وضعیت، بسیار تعیین کننده است عمدتا کارگزار انسانی است. به عبارت دیگر وجود یک کارگزار سیاسی یا مجموعه ای از کارگزاران یک نهاد که دچار کژکارکردی شده اند می توانند تعیین کننده انتخاب فرد پرسش شونده باشند. به این ترتیب، از پاسخ های بعضا منفی برخی شهروندان درباره دین و دینداری نمی توان به سادگی تحلیلی انجام داد که ساختار سیاسی یا اعتقادی را باطل اعلام کند.

4) ناپسندترین مواجهه در برابر یافته های علمی، استخدام آنها برای مقاصد سیاسی است. حتی اگر فرض بر این باشد که داده های منتشره اصالت دارند و در پیمایش ارزش ها و نگرش های ایرانیان در آبان 1402 به دست آمده اند، نمی توان آن را خرج کینه ورزی های سیاسی کرد. آنچه در رفتار رسانه ای بی بی سی فارسی و برخی دیگر از رسانه های معاند می بینیم در واقع نوعی "نورپردازی موضعی" روی پاره ای از واقعیت است تا پاره های دیگر از واقعیت در تاریکی بماند و به چشم نیاید. این،‌ بدترین و سیاست زده ترین شکل استفاده از آمار و نظرسنجی و پیمایش است. فرقی ندارد که چه کسی و درباره کدام موضوعی، این "قاب سازی" را به عنوان ترفند و شگردی رسانه ای مرتکب می شود. هرکسی و هر رسانه ای که با قابی از پیش تعیین شده سراغ واقعیت برود و فقط روی آن بخش از واقعیت که می پسندد نورپردازی موضعی کند کارش مصداق سیاست زدگی و کینه ورزی ایدئولوژیک است.  

 


نونیوز
نظرات

آگهی تبلیغاتی
آخرین اخبار
رئیس الحشدالشعبی: از تهدیدها هراسی نداریم و به دفاع از عراق پایبند هستیم
تعدیل نیرو و تعطیلی ده‌ها شعبه استارباکس در آمریکا و کانادا
اخراج تیم دوچرخه سواری رژیم اسرائیل از مسابقه تور ایتالیا
سرنوشت مرگبار دو قاتل بعد از بخشیده شدن
مسکو: اسنپ‌بک فاقد اعتبار و قطعنامه 2231 همچنان معتبر است
اعلام اسامی داوران دیدار استقلال و المحرق بحرین
توئیت عبری رهبر معظم انقلاب: نظام خبیث صهیونی منزوی‌ترین و منفورترین دولت دنیاست
ادعای وزیر خارجه آلمان علیه ایران در سازمان ملل
تکذیب شایعه دستور شورای عالی امنیت ملی برای تعیین جانشین مقامات
نورنما | 6 مهر سالروز شهادت سید حسن نصرالله
آلمان برای مقابله با تهدید پهپادها آماده می‌شود
نورنما | واقعیتی تلخ در طنز امیرحسین قیاسی...
سفیر سابق آمریکا: اسرائیل به دنبال تجزیه ایران و ترکیه است
ادامه بهانه جویی تیم هندی؛ درخواست بازی بی طرف !
سخنگوی سپاه: هدف دشمن در هر دو جنگ‌ تحمیلی تجزیه ایران بود
استقرار تیپ نظامی ناتو در مرز با روسیه
کشته و زخمی شدن 89 نفر زیر دست و پا در هند
امید به صعود تیم ملی ایران در جام جهانی 2026
عراقچی: دنبال توافق عادلانه هستیم
هشدار به صهیونیست‌ها: ایرانی‌ها پشت خط هستند
ترامپ به دنبال ارسال نیروی نظامی به پورتلند
عامل مجازی گروهک‌های تروریستی در کرمان دستگیر شد
زلنسکی: از اسرائیل سامانه پاتریوت دریافت کردیم
سید الحوثی: حسن نصرالله کابوس صهیونیست‌ها بود
رشد صددرصدی اعتبارات بخش گردشگری
هشدار مجدد عراقچی نسبت به پیامدهای فعال‌سازی مکانیزم ماشه
لاوروف: بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران و استفاده از مکانیسم پس‌گشت غیرقانونی است
ابزار خوشحالی پاشینیان از صلح ارمنستان ـ آذربایجان
المیادین آخرین تصویر از شهید سیدحسن نصرالله را منتشر کرد
کوثری: ایران برنامه‌های موشکی و هسته‌ای را کنار نمی‌گذارد
جدول لیگ برتر پس از اتمام بازی های هفته پنجم
پیکان برابر چادرملو متوقف شد
پزشکیان: سفر به نیویورک فرصتی برای تبیین مواضع ایران در سطح جهانی بود
واردات خودرو در 6 ماه اول سال برابر صفر
جمهوری اسلامی ایران همواره حامی لبنان مقتدر و عزتمند است
شرح وظایف جدید در شرایط بن‌بست دیپلماسی
حال سعید پیردوست رو به بهبود است
آژیر خطر برای ترامپ؛ رشد چشمگیر نارضایتی در پایگاه جمهوری‌خواهان
شیخ نعیم قاسم: راه و روش سید حسن نصرالله جاودان است/هرگز خلع‌سلاح مقاومت را نمی‌پذیریم
جاده چالوس یکطرفه شد
دکتر پزشکیان در بازگشت از نیویورک وارد تهران شد
رئیس جمهور لهستان: آماده گشودن فصل نوینی در مناسبات تاریخی و فرهنگی با ایران هستیم
مسدود شدن 4 میلیارد دلار کمک‌‌های خارجی آمریکا
سود سهام عدالت تا آخر هفته واریز می شود
عراقچی: تهدید علیه حاکمیت ملی و تمامیت سرزمینی ونزوئلا را محکوم می‌کنیم
سقف خرید و نگهداری تتر محدود شد
بهره‌برداری فاز نهایی‌ انتقال آب سد طالقان به کرج و تهران‌ تا نیمه مهرماه
لاریجانی با نخست وزیر لبنان دیدار کرد
ایران نه منزوی است و نه طالب جنگ
انزوای اسرائیل و ضرورت شکل‌گیری نظم نوین جهانی
X
آگهی تبلیغاتی