×
فرهنگی
شناسه خبر : 165338
تاریخ انتشار : سه‌شنبه 1402/12/01 ساعت 08:00
حلقه ای طلایی در زنجیره ایران فرهنگی

نورنیوز در فقدان دولتمند خالف، موسیقیدان و خواننده شاخص تاجیکستان، از میراث او گزارش می دهد

حلقه ای طلایی در زنجیره ایران فرهنگی

آنچه بیش از هرچیز صدا و شخصیت موسیقایی دولتمند خالف را نزد ایرانیان قدر و قیمت بخشیده است اجرای شاهکاری با عنوان "شاه پناهم بده" است با شعری از محمود حبیبی کسبی. این اثر، چنان اصیل و قدرتمند است که احساس جوشانی از بی پناهی یک زائر مشتاق رضوی را به شنونده منتقل می کند. برخی گفته اند اثرگذاری این قطعه آیینی، قابل قیاس با نغمه "ربنا"، شاهکار بی بدیل زنده یاد استاد محمدرضا شجریان است.

نورنیوز – گروه فرهنگ و جامعه: از زنجیره حافظان و میراث داران فرهنگ موسیقایی جغرافیای فرهنگی ایران، حلقه ای شاخص کم شد. رسانه ها خبر داده اند که دولتمند خالف ( خال اف/ خلف/ خال زاده)،‌موسیقیدان، آهنگساز، نوازنده و خواننده تاجیک،  در 73 سالگی به بیماری سرطان درگذشته است. این استاد بزرگ، از شناخته شده ترین و محبوب ترین چهره های هنر موسیقی در تاجیکستان، افغانستان و ایران بود. با مرگ این استاد بزرگ و بی همتا، موسیقی مردمی تاجیک که با عناوینی همچون "فلک"، "فلک خوانی" و "فلک سرایی" از آن یاد می شود یکی از جدی ترین راویان و نغمه پردازان خود را از دست داد.

دولتمند خالف به تاریخ 4 آبان 1329 (26 اکتبر 1950) در شهر کولاب از ولایت ختلان در جنوب تاجیکستان دیده به جهان گشود. خانواده او سربه سر اهل فرهنگ و هنر بودند و دولتمند،‌نخستین آموزش های موسیقی را نزد پدر و برادر خود فراگرفت. او در مکتب موسیقی ملی تاجیکستان،‌ چنان خوش استعداد بود که اولین اجرای کنسرتش از تلویزیون سراسری شوروی سابق پخش شد. دولتمند پس از فراگیری نغمات بومی، موسیقی مدرن و علمی را در مدرسه موسیقی و نیز در دانشکده هنر تاجیکستان ادامه داد و در این رشته فارغ التحصیل شد. در جوانی، مدتی به موسیقی پاپ پرداخت اما دیری نگذشت که از این مسیر برگشت و تمام توجه و تمرکز خود را روی موسیقی ملی و موسیقی مناطق جنوب تاجیکستان گذاشت و نغمه های مردمی و ملی این مناطق را که به "فلک" شهرت دارد فراگرفت و در رپرتوار موسیقی خود گنجاند. او پس از این زمان، در تمام عمر به دو شاخه از موسیقی تاجیکستان وفادار ماند: یکی فلک خوانی که مجموعه ای از نغمات مردمی است؛ و دیگری " 6 مقام" که در واقع قابل مقایسه با ردیف موسیقی دستگاهی ایران است. دولتمند خالف در هردو شاخه به بزرگ ترین و شاخص ترین چهره موسیقی تاجیکستان بدل شد و اصالت و قدرت هنری اش از مرزهای کشور زادگاهش فراتر رفت و اجراهای فراوانی در کشورهای مختلف داشت. نمونه های "فلک خوانی" یا "فلک سرایی" او  درسریال ایرانی "درچشم باد" در خاطر ایرانیان هست.

نگاهبان موسیقی مردمی و عرفانی تاجیکستان

   فلک خوانی، سبکی از موسیقی سنتی است که از دیرباز درمیان پارسی زبانان آسیای میانه برای درددل با چرخ گردون رواج داشته و به نوعی مشابه ترانه های کوچه باغی و روستایی در ایران است. این موسیقی، سابقه ای بس طولانی در میان پارسی زبانان آسیای میانه به ویژه تاجیکستان دارد و از قرن دهم میلادی در این مناطق رایج است.
یک پژوهشگر و استاد دانشگاه تاجیکستان در توضیح فلک خوانی گفته است که از گذشته دور، وقتی انسان را دردها، رنج ها و غصه ها احاطه می کرده به فلک پناه می برده است تاظلم و دردهای خود را به چرخ گردون و آسمان شکایت کند. این نغمات آرام آرام به فلک خوانی یا فلک سرایی شهرت یافتند. در فلک خوانی آوازه خوان از اندوه و درد دل و خشم و نومیدی و ناخشنودی اش از سرنوشت و آرزو هایش می گوید. در اشعار و نوای فلک اندیشه ها و تاملات آوازخوان وآرمان های او بازتاب می یابد. در برخی موارد فلک به آهستگی آغاز می شود و به تدریج ریتم آن شاد و تند می شود. از همین رو فلک را به مناسبت های مختلف، از عروسی گرفته تا مراسم عزداری، اجرا می کنند.
یکی دیگر از موسیقی های تاجیکستان شش مقام نام دارد، شش مقام اصلی که عبارتند از بزرگ، راست، نوا، دوگاه، سه گاه و عراق، که هر مقام به شاخه ها و مقام های پایین تری تقسیم می شود. این موسیقی نوعی موسیقی عرفانی است که در آن از سازهایی مانند دف، دایره و بربط در آن استفاده می شود. در شش مقام عموما از شعرهای شاعران بزرگی چون مولوی، رودکی، سعدی، حافظ و بیدل دهلوی استفاده می شود.

دولتمند خالف در تمام این شیوه ها مقام استادی داشت و راوی و نگاهبان سنت اصیل موسیقایی تاجیکستان بود.

ایران، وطن دوم دولتمند

صدای زنگ دار و اسطوره ای دولتمند خالف مدت هاست در حافظه صوتی و موسیقایی ایرانیان ثبت است. او بارها به  ایران آمد و در تالارهای موسیقی تهران و شهرستان ها کنسرت برگزار کرد. در برخی از ادوار جشنواره موسیقی فجر هم اجرای برنامه داشت. آلبوم های متعددی در ایران منتشر کرد که برخی از آنها در حد آثار خوانندگان ایرانی شهرت و عمومیت پیدا کرد. ترانه "دور مشو دور مشو" با شعری از مولانا جزو شاخص ترین آثار او در ایران است. حشر و نشر دولتمند خالف با بزرگان موسیقی ملی ایران هم بسیار زیاد بود. او با استاد زنده یاد دوستی و مراوده ای دیرینه داشت و قرار بود اثری مشترک انتشار دهند ولی بیماری استاد شجریان این پروژه را منتفی کرد. با استاد شهرام ناظری نیز برنامه ای مشترک اجرا کرد که از بهترین آثار اوست. علاوه بر این، برخی فیلم ها و سریال های ایرانی نیز مزین به صدا و ساز دولتمند خالف است که قطعا ارزش افزوده ای به این آثار بصری بخشیده است.

اما آنچه بیش از هرچیز صدا و شخصیت موسیقایی دولتمند خالف را نزد ایرانیان قدر و قیمت بخشیده است اجرای شاهکاری با عنوان "شاه پناهم بده" است با شعری از محمود حبیبی کسبی. دولتمند خالف،‌این قطعه را با چنان قدرت و اصالت و ملاحتی اجرا کرده است که از ماندگارترین آثار در رثای امام رئوف، حضرت رضا(ع) و زیارت بارگاه ایشان است. سبک اجرای او که برگرفته از فلک خوانی هاست احساس جوشانی از بی پناهی یک زائر مشتاق را به خوبی منتقل می کند. از این جهت، کارشناسان موسیقی گفته اند اثرگذاری این قطعه آیینی، قابل قیاس با نغمه "ربنا"، شاهکار بی بدیل زنده یاد استاد محمدرضا شجریان است.

اکنون با فقدان دولتمند خالف، یکی از اصیل ترین و نجیب ترین صداهای موسیقی "ایران فرهنگی" خاموش شد. او در آشنا کردن مردم تاجیکستان با ادبیات فارسی و شعر عارفانه، سهمی بی بدیل داشت و بسیاری از مردم آسیای مرکزی، حافظ و بیدل و مولانا را با آوازها و اجراهای او شناختند.


نورنیوز
نظرات

آگهی تبلیغاتی
آخرین اخبار
صدور دستورالعمل اجرایی جدید پاکستان برای توسعه تجارت تهاتری با ایران
جزییات پیشنهاد جدید وزارت رفاه برای ساماندهی طرح کالابرگ+فیلم
شرط اخراج هاشمیان مشخص شد
زمان واریز حقوق مهرماه بازنشستگان تأمین اجتماعی اعلام شد
زمین لزره 4.3 ریشتری کرمان را لرزاند
رژیم صهیونیستی: با قدرت به زیرساخت‌های حماس حمله می‌کنیم
حمایت ظریف از اقدام کشورهای جهان در اجرای بند 8 قطعنامه 2231
هماهنگی تل‌آویو با واشنگتن برای حمله به غزه
کمک مالی آمریکا به کلمبیا قطع می‌شود
پزشکیان: هر مقرره‌ای که بر مردم فشار اقتصادی وارد کند، باید سریع اصلاح شود
وزیر دفاع افغانستان: سیاست ما جنگیدن با همسایگانمان نیست
ترامپ: تاسیسات اتمی ایران را بمباران نمی‌کردیم، در غزه آتش‌بس نمی‌‎شد
لیورپول(0)- منچستریونایتد(1)؛ دوئل تاریخی فراتر از یک بازی + گل اول
حکم حبس و جریمه سنگین برای وکیل قلابی
غایبان نماینده اردن در بازی بعدی استقلال در لیگ قهرمانان آسیا
حماس: به آتش‌بس پایبندیم
زرکام و زرماکارون، واحدهای نمونه کنترل کیفیت استان البرز شناخته شدند
فرمانده نیروی دریایی آمریکا: جنگ بعدی در راه است
حمله هوایی رژیم اشغالگر به مرکز نوار غزه و شهادت سه نفر+ فیلم
چین و روسیه، همکار یا رقیب در آسیای مرکزی؟
ماجرای اعتصاب غذای زندانیان در قزلحصار چه بود؟
تصادف اتوبوس دانش‌آموزان در ارومیه با 10 مصدوم
تله ترامپ برای اعراب در پرونده غزه
تعویق‌ کنفرانس‌خبری رییس جمهور
یک متر هم از حریم تخت جمشید کم نشده است
برانکو به پرسپولیس می آید؟
گروسی: یک راهکار دیپلماتیک درباره ایران پیدا می‌شود
بازگشت به حالت عادی روابط کابل و اسلام آباد
پرداخت وام ضروری به 144 هزار بازنشسته در 1404 + جزئیات
فیلیپین با هزاران آواره در محاصره طوفان
بایرن در آستانه شکستن رکورد تاریخی میلان
پس‌ از حادثه رفح، نتانیاهو خواهان عملیات علیه حماس شد
سناریوی حمله روسیه به ناتو بعد از پیروزی در اوکراین
القسام ارتباط خود را با حادثه رفح تکذیب کرد
دولت برنامه‌ای برای افزایش قیمت بنزین ندارد
آخرین خبر از وضعیت هوشیاری صابر کاظمی، والیبالیست ایرانی
کارخانه عظیم گاز روسیه هدف پهپادهای اوکراینی قرار گرفت
جاسوس رژیم صهیونیستی در قم اعدام شد
100 شناور جدید در مسیر پیوستن به ناوگان دریایی کشور
سرقت عجیب جواهرات ناپلئون از موزه لوور
قرارگاه قدس: شهادت بزرگان طوایف اهل‌سنت بی‌پاسخ نخواهد ماند
تکلیف سرمربی پرسپولیس امشب مشخص می شود
21 استان بدون باران، زنگ خطر آبی
درخواست دو وزیر تندرو اسرائیل برای پایان آتش‌بس و حمله به غزه
بدهی عمومی آمریکا به 37.9 تریلیون دلار رسید
مادورو: طرح دفاعی کاراکاس علیه آمریکا تکمیل شد
ثبت شرکت خارجی در ایران کمتر از یک روز شد
هر دو مسیر تونل توحید امشب مسدود است
گزارش تصویری | اعتراضات ضد ترامپ با عنوان «بدون پادشاه» در سراسر آمریکا
زمان الحاق رسمی ایران به CFT مشخص شد
X
آگهی تبلیغاتی