همه ساله پرداخت عیدی و پاداش پایان سال کارگران بر مبنای قانون مصوب سال ۱۳۷۰ مجلس شورای اسلامی صورت می‌گیرد. مبنای تعیین عیدی پایان سال همه کارگران مشمول قانون کار، حداقل دو و حداکثر سه برابر مصوبه دستمزد شورای عالی کار است و کارفرمایان باید دو ماه پایه حقوق را به عنوان حداقل عیدی و سه ماه پایه حقوق را به عنوان حداکثر عیدی و پاداش آخر سال به نیروهای کار خود بدهند.
کارفرمایان کارگاه‌های مشمول قانون کار مکلفند به هر یک از کارگران خود به نسبت یک سال کار معادل ۶۰ روز آخرین مزد، به عنوان عیدی و پاداش بپردازند و مبلغ پرداختی از این بابت به هریک از کارکنان نباید از معادل ۹۰ روز حداقل مزد روزانه قانونی تجاوز کند. البته پرداخت عیدی به کارگرانی که کمتر از یک سال در کارگاه‌ها مشغول به کار بودند هم الزامی است و مبلغ عیدی پرداختی به آنان باید به ماخذ ۶۰ روز مزد و به نسبت ایام کارکرد و روزهایی که در آن محل مشغول کار بودند، محاسبه و پرداخت شود.
۲۹ اسفند سال گذشته شورای عالی کار در نشست تعیین دستمزد، حداقل دستمزد کارگران برای سال ۱۴۰۲ را ۲۷ درصد افزایش داد. بر این اساس حداقل دستمزد ماهانه کارگران به ۵ میلیون و ۳۰۸ هزار و ۲۸۲ تومان افزایش یافت که با احتساب فرمول حداقل و حداکثر عیدی، کارگران امسال حداقل ۱۰ میلیون و ۶۱۶ هزار و ۵۶۴ تومان و حداکثر ۱۵ میلیون و ۹۲۴ هزار و ۸۴۶ تومان عیدی دریافت خواهند کرد.
برخی کارگران به دلایل متعدد از قبیل تعطیلی کارگاه، تعدیل یا اخراج نیروی کار، بیماری و نیاز به مرخصی استعلاجی، قطع رابطه کار، تغییر شغل، حوادث طبیعی، بحران‌های اقتصادی، فصلی بودن کار و مواردی از این دست ممکن است یکسال کامل را در آخرین محل کار یا کارگاه سپری نکرده و بیمه‌پردازی آنها به طور کامل صورت نگرفته باشد که البته این عده با توجه به تاکید قانون مشمول دریافت عیدی و پاداش هستند.
قانون در مورد پرداخت عیدی و پاداش کارگران ساعتی، پاره وقت و فصلی، اخراجی و آزمایشی نیز ملاحظاتی داشته و میزان عیدی این گروه از کارگران را مشخص کرده است.
عیدی و پاداش کارگران اخراجی و مستعفی
کارگرانی که در طول سال با کارفرما قطع رابطه می‌کنند، کارگرانی که در طول سال از خدمت مستعفی، اخراج یا بازنشسته می‌شوند و یا به شکلی رابطه آنان با کارگاه قطع می‌شود، به نسبت مدت کارکرد و ماه‌هایی که کار کرده‌اند مستحق دریافت عیدی و پاداش سالانه خواهند بود.
عیدی کارگران در دوران مرخصی
برابر ماده ۷۴ قانون کار چنانچه ایام مرخصی استعلاجی کارگران به تأیید کمیسیون پزشکی سازمان تأمین اجتماعی رسیده باشد جزو سوابق کار آنها محسوب می‌شود بنابراین روزهای مذکور مشمول پرداخت مزایایی از قبیل سنوات خدمت، حق اولاد، مرخصی استحقاقی و عیدی و پاداش سالانه بوده و کارفرما موظف به پرداخت آن است.
عیدی و پاداش کارگران آزمایشی
لازم به ذکر است که دوره آموزشی و یا دوره آزمایشی قرارداد کار جزو سابقه کاری محسوب می‌شود و مطابق ماده ۱۱ قانون کار باید تمام حقوق و مزایای این دوره از جمله سنوات و عیدی و پاداش از جانب کارفرما پرداخت شود؛ بنابراین آن دسته کارگرانی که به شکل آزمایشی به خدمت گرفته می‌شوند مشمول دریافت عیدی و پاداش می‌شوند و کارفرما مکلف است تمام حقوق دوره آزمایشی را پرداخت کند و چنانچه قطع رابطه کاری از سوی کارگر باشد طبعا به میزان مدت انجام کار باید حقوق و مزایا دریافت کند.
عیدی و پاداش کارگران پاره وقت
مطابق ماده ۳۹ قانون کار، مزد و مزایای کارگرانی که به صورت نیمه وقت یا کمتر از ساعات قانونی تعیین شده به کار اشتغال دارند به نسبت ساعات کار انجام گرفته محاسبه و پرداخت می‌شود.
عیدی و پاداش کارگران ساعتی
در مورد کارگران ساعتی که حقوق ماهانه ثابت نداشته و دستمزد آنها در ماه متغیر است برای محاسبه عیدی و پاداش، میانگین حقوق سه ماه آخر خدمت آنها مبنای محاسبه قرار می‌گیرد.
عیدی و پاداش کارگران فصلی
مبلغ پرداختی بابت عیدی و پاداش به کارگران کارگاه‌های فصلی مشمول قانون کار و کارگران سایر کارگاه‌های مشمول که کمتر از یک سال در کارگاه کار کرده‌اند باید بر ماخذ ۶۰ روز و به نسبت ایام کارکردشان در سال محاسبه شود.
عیدی و پاداش کارگران کارمزدی
مزد مورد عمل در محاسبه وجوه عیدی و پاداش پایان سال به کارگران کارمزدی عبارت از متوسط کارمزد دریافتی آنها بر حسب مدت ایام کارکرد در سال است.
شرط دریافت عیدی کامل
با وجود آنکه مصوبه مجلس، میزان پرداخت عیدی کارگران را مشخص کرده و دو ماه پایه حقوق را به عنوان حداقل و سه ماه پایه حقوق را به عنوان حداکثر میزان عیدی دریافتی پیش‌بینی کرده اما میزان عیدی کارگران بسته به مدت قرارداد و کارکرد آنها متفاوت است.
کارگران بسته به سنوات و تعداد روزهایی که کار کرده‌اند مستحق دریافت عیدی هستند و عیدی و پاداش پایان سال را کسانی کامل می‌گیرند که یک سال در آخرین کارگاه یا محل کار مشغول کار بوده و ارتباطشان را با محل کار قطع نکرده و بیمه‌پردازی آنها به طور کامل صورت گرفته باشد.
به گزارش ایسنا، علیرغم آنکه پرداخت عیدی و پاداش پایان سال کارگران برای تامین معیشت و تهیه اقلام ضروری و افزایش رفاه و آرامش خاطر خانوارهای کارگری مورد تاکید قرار گرفته اما در برخی کارگاه‌ها و صنوف، پرداخت عیدی به دلایل مختلفی از جمله نبود نقدینگی با تاخیر همراه می‌شود که انتظار این است کارفرمایان این واحدها به دلیل ازدحام بانک‌ها در آخر سال و به جهت تامین مایحتاج ضروری خانوارهای کارگری، تقویت بنیه مالی کارگران برای خرید شب عید و افزایش انگیزه نیروهای کار خود مساعدت و همراهی بیشتری در پرداخت عیدی و پاداش داشته باشند و آن را زودتر به دست کارگران خود برسانند.
ایسنا