نورنیوز – گروه فرهنگ و جامعه: از مهم ترین ویژگی های چهل و دومین جشنواره فیلم فجر وجود تعداد قابل توجه آثاری است که اصطلاحا "فیلم های براساس داستان واقعی" نامیده می شوند. در میان 22 اثر راه یافته به بخش "سودای سیمرغ" و 12 فیلم حاضر در بخش "نگاه نو"، دست کم 7 فیلم را می توان نام برد که در ژانر "بر اساس داستان واقعی" تولید شده اند: آسمان غرب (محمد عسگری) احمد(امیرعباس ربیعی) پرویزخان (علی ثقفی) صبح اعدام (بهروز افخمی) مجنون (مهدی شاه محمدی) معجزه پروین (محمدرضا ورزی) بی بدن (مرتضی علیزاده).
وجود این تعداد فیلم در ژانر "بر اساس داستان واقعی" به خودی خود و فارغ از قوت و ضعف این فیلم ها نشانه قابل اعتنایی از توجه جامعه سینمایی ایران به نوعی از روایت گری واقعیت پرداز است. سینمای ایران البته هیچ گاه از وجود چنین آثاری خالی نبوده است. حاجی واشنگتن (علی حاتمی)، ارتفاع پست (ابراهیم حاتمی کیا)، چهارراه استانبول (مصطفی کیایی)، تنگه ابوقریب (بهرام توکلی)، منصور (سیاوش سرمدی)، درخت گردو (محمدحسین مهدویان)، فقط تعداد بسیار اندکی از فیلم های ایرانی است که در این ژانر تولید شده اند. با اینهمه در جشنواره چهل و دوم، تعداد این آثار در حدی است که می توان آن را از مشخصه ها و چه بسا امتیازات این دوره به شمار آورد.
ژانری جذاب اما دشوار
در سینما سبک‌ها و تکنیک های متفاوتی برای داستان‌پردازی وجود دارد. هریک از این سبک های روایت داستان، جذابیت‌های خاص خود را دارند. در این میان سبکی وجود دارد که مایه و مضمون داستان را از واقعیت عینی استخراج می کند. چنین آثاری در طبقه بندی آثار سینمایی با عنوان فیلم های "بر اساس داستان واقعی" نامیده می شوند. فیلم هایی که بر اساس واقعیت ساخته شده اند در نهایت این احساس را به تماشاگر منتقل می‌کنند که آن‌چه تماشا می‌کند، واقعیتی جذاب است که با روایت یک فیلمساز بازآفرینی شده است. این آثار هرچند اثری مستند و متکی بر واقعیات عینی اند اما از صافی نگاه دراماتیک یک هنرمند گذشته اند و درنهایت "روایت" شخص فیلمساز از یک واقعیت عینی است. جمع این دو ویژگی ( واقعی بودن و دراماتیک بودن) کار چندان ساده ای نیست و از دوسو در معرض تهدید است. از یک طرف ممکن است سازنده اثر، روایتی جهت دار یا نامنطبق یا ناقص یا جانبدارانه از آن واقعیت عینی عرضه کند که در این صورت،اثرش مصداق تحریف تاریخ می شود؛ یا اینکه از طرف دیگر آنقدر دربند توصیف محض جزئیات سرد و خشک و خام واقع گویی می شود که مولفه های هنری را کاملا فراموش می کند و لذا به اثری غیرسینمایی مبدل می شود. از این جهت ساخت فیلم در این ژانر از دشوارترین و خطرخیزترین حوزه ها و ژانرهای فیلمسازی است. ما در جریان سینمای سال های اخیر،نمونه های روشن و دقیقی از این هردو دسته آثار نامطلوب داشته ایم اما در عین حال نمونه های درست و مثال زدنی از فیلم های بر اساس داستان واقعی هم داشته ایم که قابل رقابت با نمونه های سینمایی جهان است.
در واقع فیلم های موفقی که بر اساس واقعیت ساخته شده اند با مداخله هوشمندانه و منطقی در واقعیت، روایتی نو و کمتر دیده شده از آن اتفاق یا شخصیت عرضه می کنند بی آنکه واقعیت را فدای درام کرده باشند یا هنر را در پای تاریخ و واقعیت قربانی نموده باشند. راز جذابیت و درعین حال دشواری ساخت چنین آثاری همین است. شرط توفیق چنین آثاری، راه رفتن روز مرز بسیار باریک واقعیت و خیال است. فیلم هایی که با عبارت "بر اساس یک داستان واقعی" ساخته می شوند به طور طبیعی،کنجکاوی هر تماشاگری را قلقلک می‌دهند. توجه سینماگران ایرانی به چنین ژانری، طی چند سال اخیر بیشتر شده و آثار قابل اعتنایی در این زمینه ساخته شده است.
با این توصیفات به مشخصات فیلم هایی در جشنواره چهل و دوم می پردازیم که می توان آنها را در این ژانر گنجاند. باید امید داشت که اقبال فیلمسازان به این ژانر جذاب، توأم شده باشد با خلاقیت و هوشمندی آنها از بهره برداری درست از ظرفیت های این سبک فیلمسازی.
آسمان غرب
«آسمان غرب» عنوان فیلم جدید محمد عسگری به تهیه‌کنندگی حبیب‌اله والی‌نژاد است که اولین روایت سینمایی از دلاورمردی‌های خلبان شهید علی‌اکبر شیرودی و دیگر همرزمانش در هوانیروز ارتش محسوب می‌شود. این فیلم، رویدادهای مربوط به یک ماه ابتدایی جنگ تحمیلی در منطقه غرب کشور را بررسی می‌کند و با فشرده‌سازی در فیلمنامه، مجموعه حوادث را در بازه زمانی سه روزه به تصویر می‌کشد. امیرحسین آرمان در این فیلم با چهره‌ای متفاوت در کارنامه کاری خود، در قامت سرلشکر شهید حسین ادبیان از فرماندهان غیور نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی، جلوی دوربین رفته است. همچنین، میلاد کی‌مرام نیز ایفاگر نقش شهید شیرودی در این فیلم است .
احمد
فیلم سینمایی «احمد» به کارگردانی امیرعباس ربیعی و تهیه‌کنندگی حبیب‌اله والی‌نژاد به عمل قهرمانانه شهید احمد کاظمی در ۱۸ ساعت ابتدایی زلزله مهیب بم به عنوان یک حادثه تراژیک ملی می‌پردازد. این اثر برای اولین بار قصه‌ای ناگفته از ۱۸ ساعت ابتدایی حادثه تراژیک زلزله بم و اقدامی قهرمانانه در این ساعات پرالتهاب را همزمان با بیستمین سالگرد این اتفاق روایت می‌کند. تینو صالحی، هنرمند باسابقه عرصه تئاتر، در این اثر ایفاگر نقش شهید کاظمی است. همچنین، توماج دانش‌بهزادی با ایفای نقش یک پژوهشگر علمی و دانشگاهی در فیلم سینمایی «احمد» حضور دارد.
پرویزخان
در سالهای اخیر فیلم‌هایی در مورد زندگی برخی ورزشکاران ساخته و اکران شده است که به جز فیلم «جهان پهلوان تختی»، سایرین چندان مورد استقبال اهالی ورزش قرار نگرفتند اما احتمالاً فیلم «پرویز خان» به کارگردانی علی ثقفی و تهیه‌کنندگی سازمان سینمایی اوج برای جامعه فوتبال جذابیت‌های خاصی خواهد داشت. «پرویز خان» به زندگی و اتفاقات دوران مربی‌گری مرحوم پرویز دهداری مشهور به معلم اخلاق اختصاص دارد که در مقطعی از حضور او در تیم ملی و استعفای دسته جمعی تعدادی از ملی پوشان را شامل می‌شود.
سعید پورصمیمی، مریم سعادت، خسرو احمدی، حمیدرضا پگاه، بهنام تشکر، علی باقری، المیرا دهقانی، مهدی قربانی، یاسین مسعودی، محمدصادق ملک، نیما نادری، یدالله شادمانی، مهدی فریضه، روزبه رئوفی، منوچهر علیپور، امیر دانشجو، سید ابوالفضل موسوی، نصیر ساکی، امیرمهدی کوشکی، اسکندر کوتی بازیگران این فیلم سینمایی هستند.
معجزه پروین
فیلم سینمایی «معجزه پروین» به نویسندگی و کارگردانی محمدرضا ورزی و تهیه‌کنندگی محمدرضا شریفی‌نیا، پرتره‌ای از داستان زندگی پروین اعتصامی شاعر معاصر ایرانی است. مارال بنی آدم، آزیتا حاجیان، محمدرضا شریفی نیا، حسین پاکدل، محمدعلی نجفی، امیرحسین صدیق، رامین ناصر نصیر، رضا فیاضی، بیژن بنفشه خواه، یوسف صیادی، حسام نواب صفوی، ملیکا شریفی نیا، محمد شعبان‌پور، الهه جعفری، محمدرضا شهبانی نوری، مریم ورزی، محمد ساربان، مجید جعفری، شهراد بانکی، عباس علی محمدی و امیررضا انوریان از جمله بازیگرانی هستند که در این فیلم سینمایی به ایفای نقش پرداخته‌اند.
مجنون
فیلم سینمایی «مجنون» به تهیه‌کنندگی عباس نادران تازه‌ترین محصول سینمایی سازمان اوج است که به روایت زندگی یکی از شهدای شاخص دوران دفاع مقدس می‌پردازد. کارگردانی فیلم «مجنون» را مهدی شامحمدی برعهده دارد که از کارگردانان شناخته‌شده در سینمای مستند است و با این فیلم اولین کارگردانی فیلم بلند سینمایی را در کارنامه خود تجربه می‌کند. پس از فیلم‌های «ایستاده در غبار» با روایتی از زندگی حاج احمد متوسلیان، «منصور» با روایتی از زندگی شهید منصور ستاری و «غریب» با روایتی از زندگی شهید محمد بروجردی، حالا «مجنون» تازه‌ترین محصول سازمان اوج محسوب می‌شود که به زندگی شهید مهدی زین‌الدین می‌پردازد که فرمانده لشکر ۱۷ علی ابن ابیطالب در دوران دفاع مقدس و از فرماندهان ارشد سپاه پاسداران در طول جنگ تحمیلی بود و در سال ۶۳ در منطقه سردشت در پی درگیری مستقیم با نیروهای مسلح دشمن در سن ۲۵ سالگی به شهادت رسید.
صبح اعدام
«صبح اعدام» به کارگردانی بهروز افخمی و تهیه کنندگی علی شیرمحمدی تازه‌ترین محصول سازمان سینمایی سوره و بنیاد سینمایی فارابی، برشی از لحظات پایانی زندگی طیب حاج رضایی و اسماعیل رضایی است که در پی قیام خونین ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ محکوم به اعدام شدند. داستان این فیلم در فاصله زمانی ۵ تا ۶:۳۰ صبح این روز روایت می‌شود
علاوه بر ارسطو خوش رزم در نقش حاج اسماعیل رضایی، مسعود شریف در نقش طیب حاج رضایی، داود فتحعلی‌بیگی در نقش قاضی عسکر، پوریا منجزی در نقش کلیددار طیب، مهرداد نیکنام در نقش تیمسار، محسن آوری در نقش سرهنگ دادستانی و کاوه دارابی در نقش خبرنگار کیهان و فریبا آذرشب در نقش مادر حاج اسماعیل رضایی در تازه‌ترین ساخته بهروز افخمی نقش آفرینی می‌کنند.
بی بدن
فیلم «بی بدن» اولین ساخته سینمایی مرتضی علیزاده احتمالاً یکی از فیلم‌های مهم و جنجالی جشنواره فیلم فجر ۴۲ است، فیلمی که هنوز نمایش داده نشده حواشی بسیاری را ایجاد کرده است. این اثر، فیلمی جنایی است که از یک پرونده معروف جنایی دهه ۹۰ الهام گرفته است؛ پرونده قتل غزاله شکور به دست آرمان عبدالعالی که چندین بار تا مرحله اجرای حکم رفت و برگشت. بر این اساس، غزاله شکور دختر ۱۹ سالهای بود که روز ۱۲ اسفند سال ۱۳۹۲ به دست آرمان عبدالعالی کشته شد و جسدش هرگز پیدا نشد. آرمان عبدالعالی در زمان وقوع جرم کمتر از ۱۸ سال سن داشت. روند طولانی رسیدگی به پرونده قتل غزاله شکور در نتیجه مفقودی جسد و همین‌طور صدور احکام متعدد اعدام و لغو در آخرین لحظات این پرونده را پیچیده کرد. عبدالعالی سرانجام در دادگاه مجرم شناخته و بامداد چهارشنبه ۳ آذر ۱۴۰۰ به دار آویخته شد. از این پرونده به عنوان یکی از پیچیده‌ترین پرونده‌های جنایی ایران یاد می‌شود
سروش صحت، گلاره عباسی، الناز شاکردوست و نوید پورفرج ایفاگر نقش‌های اصلی «بی بدن» هستند. کاظم دانشی کارگردان مستعد و جوان ایران که پیش از این فیلم «علفزار» را ساخته بود، فیلمنامه «بی بدن» را نوشته است.
نورنیوز