نورنیوز- گروه سیاست: بار دیگر موضع‌گیری روسیه در بیانیه مشترک نشست اخیر روسیه و اعراب درمورد جزایر سه‌گانه خلیج‌فارس موجی از انتقادات را برانگیخته است. درحالی‌که ایران همواره از ابتکارات و گفت‌وگوهایی حمایت کرده که تقویت ثبات منطقه‌ای را به‌دنبال داشته باشد، اما پیامدهای بیانیه نشست مراکش از منظر حفظ حاکمیت ارضی، انکار تاریخی و تعادل ژئوپلیتیک منطقه‌ای، سوالات و نگرانی‌های مهمی ایجاد می‌کند.
انتقاد اصلی به بیانیه ناشی از بی‌توجهی آشکار آن به حاکمیت ارضی جمهوری اسلامی ایران است. بی‌توجهی دولت‌های دیگر، آن هم در چنین سطحی، بدون درنظر گرفتن واقعیت‌های منطقه و قوانین بین‌الملل و اولویت دادن یک ادعای غلط بر ادعای قانونی ایران نتیجه‌ای جز باز شدن جعبه پاندورا و خطر دامن زدن به تنش‌ها و تضعیف همکاری‌های دیپلماتیک نخواهد داشت.
علاوه بر این، بیانیه مراکش نگرانی‌هایی را درخصوص یک انکار تاریخی شکل می‌دهد. ارجاع بیانیه به مساله‌ای که نیازمند حقایق و اسناد تاریخی است، بدون تصریح این اسناد به‌صورت واضح، امکان دستکاری و تفسیرهای جانبدارانه را مهیا می‌کند. نادیده گرفتن شواهد و روایت‌های تاریخی، درک همه‌جانبه موضوع را تضعیف می‌کند و شرایط تفسیر خطا از حقوق قانونی ایران را به‌وجود می‌آورد.
فراتر از حاکمیت و تاریخ، نمی‌توان تاثیر بالقوه بیانیه بر تعادل ژئوپلیتیکی منطقه، صرف‌نظر از نگرانی‌هایی را نادیده گرفت که درمورد احتمال نظامی‌سازی وجود دارد. همسویی چندباره روسیه با برخی مواضع اتحادیه عرب با وجود روابط پیچیده این کشور با کشورهای غرب آسیا ممکن است به‌عنوان یک اشتباه محاسباتی استراتژیک تلقی شود. روسیه با این اقدام می‌تواند بعضی از بازیگران کلیدی در منطقه را از خود دور کند که منجر به شکاف بیشتر و مانعی برای گفت‌وگوهای سازنده منطقه‌ای خواهد شد.
با وجود مسائل مطرح‌شده باید تصریح کرد که کشورها باید به‌دنبال تعاملات سازنده برمبنای شفافیت و فراگیری در مذاکرات خود باشند. قدرت‌های منطقه‌ای باید چهارچوب‌‌های امنیتی مشارکتی را با درنظر گرفتن حقوق قانونی همه کشورها پیش ببرند و از پیچیده کردن شرایط با دستمایه قرار دادن مسائلی که تعادل ژئوپلیتیک منطقه را برهم می‌زند، دوری کنند. بی‌شک ارتباطات باز بین کشورها ضمن تعهد به عینیت تاریخی، برای حل مسائل منطقه‌ای و ترسیم مسیری برای آینده صلح‌آمیز و مرفه خلیج‌فارس ضروری هم است. همچنین درصورتی‌که روس‌ها ابتکار لازم درخصوص جزایر سه‌گانه خلیج‌فارس را در ارجاع به دیوان بین‌المللی دادگستری می‌دانند، شاید بهتر باشد پیش از آن اولویت ارجاع به دیوان عالی براساس قوانین بین‌المللی و منشور سازمان ملل به جزایر کوریل مورد مناقشه با ژاپن باشد. کشوری که خود بر سر بخشی از اراضی‌اش در معرض ادعاهای تاریخی کشور دیگری است، نباید صرفا به جهت دریافت امتیازاتی ناچیز در مسیری قدم بگذارد که نتیجه آن خدشه‌دار شدن روابطش با دوستان محدود خود و از دست دادن بیشتر حمایت افکار عمومی ایرانیان در تعاملات بین دو کشور باشد.
*روزنامه نگار
روزنامه فرهیختگان