نورنیوز- گروه فرهنگ و جامعه: زنگ رقابت هفدهمین دوره جشنواره سینمای مستند ایران (سینما حقیقت) فردا دوشنبه 27 آذر درحالی به صدا درمی‌آید که گیشه سینمای ایران روزهای شلوغ و پررونقی را می‌گذراند. در شرایطی که فروش فیلم‌‌های سینمایی ایران در آستانه رقم رؤیایی هزار میلیارد تومان قرار گرفته ضیافت سالانه مستندسازان کشور با رشد و رونقی چشمگیر، از فردا آغاز به کار میکند. خبرها حکایت از آن دارد که «سینما حقیقت» امسال، به لحاظ تعداد متقاضیان حضور در دو بخش ملی و بین الملل، رکورد جدیدی به ثبت رسانده است که نشانگر پویایی این شاخه از سینماست. تحلیلگران پیش بینی می‌کنند که رکوردشکنی در تعداد متقاضیان، در تعداد حاضران و استقبال کنندگان از جشنواره نیز تکرار خواهد شد. نشانه تحقق این پیش بینی، می‌تواند به گفته دبیر جشنواره، رشد درخواست اهالی رسانه برای حضور در این ضیافت باشد.
رکورشکنی‌‌های یک جشنواره 17 ساله
از سال 1386 که مرکز سینمای مستند و تجربی، ابتکار برگزاری جشنواره ای مستقل برای تولیدات مستند سینمای ایران را به کار بست، تاکنون 16 نوبت از این جشنواره مهم برگزار شده است. امسال در روزهای 27 آذر تا 2 دی، هفدهمین دووره از جشنواره سینماحقیقت برگزار میشود. ویژگی مهم این دوره، جابجاشدن آمار و رکوردهای اصلی متقاضیان و راه یافتگان به بخش‌‌های مختلف جشنواره است. سینما حقیقت در سه بخش اصلی مسابقه ملی، مسابقه بین الملل، و مسابقه بخش شهید آوینی، و نیز بخش‌‌های جانبی و بزرگداشت‌ها برگزار میشود.
محمد حمیدی مقدم، دبیر جشنواره، چند روز پیش در نشست رسانه ای خود، حال و هوا و آمار کلی این دوره از سینما حقیقت را توضیح داد. او در توضیح ویژگی مهم هفدهمین جشنواره سینما مستند از رکوردشکنی تعداد متقاضیان حضور در جشنواره سخن گفت. در این دوره، 640 فیلم، متقاضی حضور در بخش مسابقه جشنواره، 223 فیلم متقاضی حضور در بخش شهید آوینی، و 1839 فیلم متقاضی حضور در بخش مسابقه بین الملل بوده اند. در میان این تعداد، 60فیلمساز زن حضور دارند؛ و 389 فیلم از شهرستان‌ها برای شرکت در جشنواره تقاضا داده اند. این تعداد متقاضی از شهرستان‌ها از آن جهت اهمیت دارد که برخلاف جریان رایج سینمای کشور که در تهران متمرکز است قلب سینمای مستند در شهرستان‌ها و استان‌ها می‌تپد و درواقع، زرادخانه و ذخیره گاه این شاخه از سینمای ایران، مناطق بیرون از پایتخت است. آمار متقاضیان شهرستانی سینماحقیقت امسال، مثل سایر آمارهایش، دست کم در 4 سال اخیر بی سابقه بوده است.
به این ترتیب، با بازبینی فیلم‌‌های دریافتی، از مجموع 640 فیلم متقاضی حضور در بخش مسابقه ملی، 64 فیلم انتخاب شدند؛ و از 1839 فیلم خارجی متقاضی حضور در بخش بین الملل، 57 فیلم برای نمایش برگزیده شدند. 12 فیلم نیز به بخش ویژه شهید آوینی راه یافتند. این آمار، نوید برگزاری جشنواره ای پرشور و باکیفیت را می‌دهد.
غیر از جنبه کمّی، به لحاظ موضوعی نیز فیلم‌‌های مستند امسال، گستره وسیع تری از موضوعات را دربر می‌گیرند جنانکه به موضوع "بحران آب" و "مسأله جمعیت" توجه ویژه ای شده است. ضمن اینکه موضوعات اجتماعی، تاریخی، خانواده، حیات وحش، محیط زیست، چهره نگاری، مقاومت و پایداری، ورزش، انقلاب و دفاع مقدس و سایر موضوعات، مورد توجه مستندسازان این دوره بوده است. به تناسب اتفاقات تلخ در فلسطین، جشنواره هفدهم، بخشی ویژه را هم برای غزه تدارک دیده است که 5 فیلم مهم جهانی در این بخش به نمایش درخواهد آمد. گفته شده است از جمله برنامههای جنبی این دوره، توجه به موضوع "مستند بحران" با تکیه بر موضوع غزه خواهد بود.
دوستداران سینمای مستند می‌توانند از روز دوشنبه در دو مجموعه پردیش سینمایی چارسو و نیز موزه سینما فیلم‌‌های این دوره از سینما حقیقت را تماشا کنند. تهیه بلیت این دوره از جشنواره از طریق دو سایت "آی تیکت" و "سینماتیکت" امکان‌پذیر است. کاربران با ورود به این سایت‌ها و از طریق شماره همراه خود (که در سامانه ثبت نام جشنواره درج شده) می‌توانند بلیت رایگان دریافت کرده و با رزرو بلیت، به خانه جشنواره (پردیس سینمایی چارسو) بیایند. افرادی که کارت جشنواره "سینماحقیقت" ندارند، در موزه سینما می‌توانند فیلم ببینند، آنها با مراجعه به دو سایت "آی تیکت" و "سینماتیکت" و خرید بلیت امکان تماشای آثار هفدهمین جشنواره سینماحقیقت را دارند.
سینمایی حقیقت محور به دور از مناسبات ناسالم
سینمای مستند، از مهم ترین گونه‌‌های سینمایی است که کارکردهای بسیار مهمی دارد. غبارروبی از حقایق، و عرضه روایتی حتی الامکان مستقیم و بی واسطه از واقعیت‌‌های عینی، از مهم ترین کارکردهای آن است. در تعریف فیلم مستند گفته شده است که «فیلم مستند، شکلی از انتقال درام به مخاطب که در آن “حقیقت” معیار است. درام در سینما بر مبنای اصول قصه گویی بنا میشود و نویسنده در ساختن دنیای دراماتیک محدودیتی ندارد، اما فیلم مستند با محوریت انتقال حقیقت با شیوه‌‌های بیانی سینما، محدودیتی شکوفا کننده برای فیلمساز ایجاد میکند تا بتواند ضمن شکوفایی خلاقیت‌‌های کارگردانی خود، بیننده را از درک حقیقتی که با رویاپردازی دستمالی نشده روبرو کند».
پایبندی سینمای مستند به "حقیقت"، و نیز اصرار فیلمساز بر عرضه روایتی با کمترین دستکاری و مداخله در واقعیت ها، این سینما را به هنری اصیل و شریف تبدیل کرده است تا جایی که بسیاری عقیده دارند هیچ یک از گونه‌‌های سینمایی به اندازه سینمای مستند نمی توانند مؤثر باشند. البته محرومیت تولیدات مستند از چرخه اکران عمومی، مناسبات اقتصادی ناچیز و گردش مالی محدودی برای این سینما رقم زده، و همین عامل، همواره مانعی بزرگ برای پویایی و شکوفایی و رونق آن بوده است. البته دوری از مناسبات کلان مالی، این برکت را برای سینمای مستند در پی داشته است که هنری نجیب و مبرا از زدوبندهای ناسالم اقتصادی باشد. با اینهمه حیات و بقای سینمای مستند در گرو توجه جدی به پشتیبانی‌‌های مالی و اقتصادی در سطح ملی و بین المللی است. احتمالا به همین اعتبار بوده است که دبیر جشنواره، یکی از اولویت‌‌های سیاستگذاری در عرصه سینمای مستند را "رخنه در بازار جهانی فیلم مستند" دانسته و برنامه ریزی برای حضور در صحنه‌‌های عرضه تولیدات مستند در دنیا را ضروری دانسته است.
علاوه بر اینها، سینمای مستند، مهم ترین عرصه برای ظهور استعدادهای جوان و جدید در حوزه هنر سینماست. بسیاری از سینماگران حرفه ای، کار خود را با مستند آغاز کرده اند و همچنان شیفته این آثار هستند.
نورنیوز