نورنیوز ـ گروه فرهنگ و جامعه: درست 43 سال از روزی که طیاره‌های جنگی دیکتاتور معدوم بغداد، به نشانه آغاز جنگ، در آسمان تهران جولان دادند می‌گذرد.
جنگی که 8 سال، دو ملت تاریخ‌مند ایران و عراق را درگیر خود کرد حاصل قدرت‌پرستی یک ذهن خیال‌اندیش بود که می‌خواست از جریان رایج ناسیونالیسم عربی، برای خود تخت پادشاهی بسازد و با غلبه بر همسایه غیرعرب خود، قهرمان ملت‌های عرب لقب بگیرد.
رؤیاها و سوداهای آن سیاست‌مدار متوهم و سبک‌مغز هیچ‌گاه تعبیر نشد و پس از چندسال زحمت‌افزایی، آخرالامر در برابر اراده مدافعان و مجاهدان ایرانی سپر انداخت و دوباره به پشت مرزهایی برگشت که اول کار هم همان‌جا بود.
امروز نه فقط اثری از صدام نیست بلکه نامش در جدول تجاوزگران تاریخ جای گرفته و به خاطره‌ای تلخ و هول‌ناک تبدیل شده است.
در نقطه مقابل، کارنامه دفاع پر غرور ملتی جای دارد که در برابر تجاوز عقب ننشست و درازدستی دشمن را دفع کرد تا نامش در سلسله ملت‌های مقاوم و پیروز جای بگیرد و خاطره‌ای درخشان از غیرت و اراده ملی بیافریند.
دفاع تاریخی و خاطره‌انگیز ایرانیان بی‌شک ستایش‌انگیز است اما آیا می‌توان از تبدیل دوران دفاع مقدس به «تاریخ و خاطره» خوشنود بود؟ آیا باید از اینکه دفاع مقدس به امری تاریخی و از جنس خاطره تبدیل شود دفاع کرد؟
واقعیتی که 43 سال از وقوعش گذشته باشد طبعا به آن سمت میل پیدا می‌کند که به تاریخ تبدیل شود و در ردیف خاطرات قومی و ملی بنشیند.
اما به نظر می‌رسد بیانات مقام معظم رهبری در دیدار روز چهارشنبه با طلایه‌داران و پیشکسوتان دفاع مقدس، بیش از هر چیز در پی آن بود که نسبت به تبدیل دفاع مقدس به یک رخداد تاریخی محض هشدار بدهد و این تجربه درخشان ملی را موضوعی جاری، زنده، پویا و تعیین‌کننده‌ی مسیر حرکت امروز و فردای انقلاب معرفی کند.
ایشان با دعوت از همگان برای شناخت «جوانب مختلف و معنادار آن مقطع اساسی»، انجام کارهای بزرگ در کشور را منوط به شناساندن این تجربه بی‌بدیل به نسل‌های آینده دانستند.
به این اعتبار در تحلیل رهبری، دفاع مقدس امری تاریخی و از جنس خاطرات نیست بلکه ماهیت و سرشتی راهبردی دارد و هنوز می‌تواند جهت‌یاب دقیق و مسیریاب مطمئنی برای حرکت کشتی انقلاب باشد.
به این ترتیب، «شناختن و شناساندن» ظرایف و زوایای آن دوران شگفت‌انگیز، اولویتی مهم و اساسی برای امروز و فردای ماست و باید کوشید نوع رویکردها و رهیافت‌ها به رویکردهای تاریخی و خاطراتی محض فروکاسته نشود.
رهبر معظم انقلاب در عمل به اولویت اساسی «شناختن و شناساندن»، منشوری چهارضلعی از سوالات درباره دفاع مقدس طرح کردند که می‌تواند نقشه راهی دقیق برای رسیدن به درکی درست، واقعی، اثرگذار، سودمند و ثمربخش از این تجربه باشد.
این چهار محور، پرسش از این است که؛ ما در دوران دفاع مقدس دقیقا از چه چیزی دفاع کردیم؟ در برابر چه کسی به دفاع پرداختیم؟ عاملان این دفاع چه کسانی بودند؟ و بالاخره اینکه در این دفاع چه دستاوردهایی به کف آوردیم؟
این ترکیب چهاروجهی از سوالات ناظر بر دفاع مقدس، خوشه‌ای طلایی از شبهه‌ها و شائبه‌های مهمی را فراهم می‌آورد که ذهن جوانان امروز و احیانا فردای ایران را مشغول کرده و خواهد کرد.
شکی نیست که جوانان نسل دوم و سوم انقلاب، هم «سوال» دارند و هم «مسئله» و نسل اول انقلاب مکلف است که سوالات را پاسخ گوید و مسئله‌ها را حل کند.
خوشه سوالات و مسائلی که رهبری در دیدار چهارشنبه خود طراحی و عرضه کردند خوشه‌ای جامع است و اصلی‌ترین دغدغه‌ها و دل‌مشغولی‌های نسل امروز و فردا را در بر دارد.
تقریر درست و دقیق سوال، هنری هم‌سنگ با جواب دادن است و طرح شایسته مسائل، اگر نه بیشتر، دستِ‌کم به اندازه پاسخی که به آنها عرضه می‌شود اهمیت دارد.
به این ترتیب، مقام معظم رهبری در گام نخست، جغرافیا و هندسه متوازنی از سوالات و مسائل اساسی حول محور دفاع مقدس طرح کردند که چارچوب پژوهشی مناسبی برای تحقیق در باب ظرایف و زوایای این دوران مهم است.
اشاره ایشان به اینکه؛ «بر همه محققان و هنرمندان و پدیدآورندگان آثار فرهنگی فرض است صد برابر آنچه تاکنون تولید کرده‌اند اثر بیافرینند» به خودی خود ظرفیت و دامنه سخاوت‌مند این حوزه را می‌نمایاند و نشان می‌دهد که هنوز حتی یک درصد از رازها و ریشه‌ها و عبرت‌ها و استعدادهای این دوران بی‌بدیل هم رمزگشایی و رونمایی نشده است.
این چند عبارت کوتاه، همگی در باب هندسه سوالات و مسائلی بود که در کلام رهبری وجود داشت.
خوشه طلایی سوالات رهبری با خوشه‌ای که برای پاسخ به این سوالات تدارک دیده بودند متناظر شد و هر کدام از آن سوالات چهارگانه، جوابی درخور پیدا کرد که التفات به آنها شاید وقت و موقعیتی فراخ‌تر بطلبد.
نورنیوز