×
رادیو نور
شناسه خبر : 151481
تاریخ انتشار : سه‌شنبه 1402/06/28 ساعت 15:25
راه فرار یا راه نجات؟؛ گفتار چهارم

«نورنیوز» ایده «ایلاف ایرانی» راهکار برون رفت از عارضه‌های اقتصادی کشور را بررسی می‌کند؛

راه فرار یا راه نجات؟؛ گفتار چهارم

«ایلاف ایرانی» ایده‌ای است که باید از آن به عنوان رونوشتی مدرن از «پیمان ایلاف» یاد کرد. این ابتکار، سال‌ها پیش از بعثت پیامبر اسلام (ص) قوم قریش را به یکی از محورهای بازرگانی حجاز تبدیل کرد که خیلی زود دامنه مراودات تجاری‌اش را به شام، عراق و یمن گستراند. این ابتکار به‌دلیل کارآیی اقتصادی‌اش خیلی زود عملیاتی شد و به مکه ارزش ژئواکونومیک بخشید و حال «ایلاف ایرانی» بر اساس این راهبرد و رهیافت، به دنبال ایجاد شبکه‌ای از مراودات و ارتباطات تجاری است.

نورنیوز - گروه اقتصاد: در گفتارهای پیشین به این موضوع پرداخته شد که چگونه مزیت ژئواکونومیک ایران به‌­عنوان سرزمینی که هزاران سال چهارراه تجاری میان شرق و غرب عالم بوده است، در شبکه تارعنکبوتی نظم آنگلوساکسونی گرفتار شد و فرصت روابط تجاری میان ایرانیان و همسایگانش را ویران کرد. ساختار و آرایش صنعتی کشور باعث شد اقتصاد ایران در برابر تحریم­‌های ناجوانمردانه آنگلوساکسون­‌ها آسیب­‌پذیر باشد و امکان خروج از چنبره هژمونی دلار را پیدا نکند. در این وضعیت تنها راه­‌حل این است که اقتصاد ایران به یک پلتفرم معاملاتی مستقل از دلار و مبتنی بر «ارزش افزوده» و «زنجیره ارزش» دست پیدا کند. دکتر «حمیدرضا فرتوک‌‌‌‌‌­زاده» اقتصاددان و استاد دانشگاه معتقد است طرح ایلاف می­‌تواند مسیر دستیابی به این پلتفرم را هموار کند. اما چگونه؟

او در گفت­وگو با «نورنیوز» می­‌گوید: «تنها راه خروج کشور از تاس لغزنده‌‌‌‌‌­ای که اقتصاد را گرفتار خود کرده ، اصلاح دو رویکرد است؛ رویکرد نخست، حاکمیت زنجیره ارزش است؛ یعنی نیازسنجی بازار خارجی و پیرامونی و برنامه‌ریزی برای تولید و عرضه کالاهای غیرخامی که در خارج از مرزها مشتری و متقاضی دارد. رویکرد دوم، ایجاد شبکه‌­ای از کشورهای هم‌‌‌‌‌­پیمان و مشترک‌‌‌‌‌­المنافع است که خارج از کریدور سنتی فروش نفت و مواد خام و واردات کالاهای آماده یا نیمه‌‌‌‌‌­ساخته، آماده خلق فرصت‌‌‌‌‌های جدید هستند.»

اما به گفته این استاد دانشگاه، پیش از حرکت به سوی خارج از مرزها، هم نظام دیوان‌‌‌‌‌سالاری داخل کشور نیازمند خانه‌‌‌‌‌­تکانی است و هم فعالان بخش خصوصی و بازرگانان نیازمند تغییر نگاه و ذهنیت؛ چرا که به گفته او «بازرگانان ما تجارت را در زمین آنگلوساکسونی یاد گرفته‌‎­اند و برفرض الان نمی­‌دانند قواعد آسیای مرکزی چیست یا ­وانند در آفریقا کار کنند. »

 او با تأکید بر اینکه ایلاف قبل از هرچیز روی ظرفیت­های کشور تمرکز دارد، می­‌گوید:« ایلاف تأکید می‌کند که ما ظرفیت­‌های زیادی داریم، اما بالفعل­ کردن ظرفیت­‌ها، کسی را می­‌خواهد که بازار را بسازد. الآن پیشنهاداتی سر زبان‌ها افتاده است و کسانی که می خواهند وارد فضایی نزدیک به ایلاف بشوند، می‌‌‌‌‌گویند که ایران باید مرکز ترانزیت منطقه شود! یعنی ما اینجا بنشینیم تا عده‌­ای بیایند و از اینجا بار ببرند و به ما حق ترانزیت بدهند و ما پولدار شویم! پیشنهادی که نشان می‌­دهد ما حوصله کارکردن نداریم. ایلاف، ترانزیت را رد نمی­‌کند و می­‌گوید که شما اول باید network  value یا زنجیره ارزش و پلتفرم ایجاد کنید و بعد وقتی که صنعت، تجارت،  لجستیک و ... را به همدیگر گره زدید، خود به خود از ترانزیت هم بهره‌­مند می­‌شوید. مولانا در جواب دوستانی که به ترانزیت و ماهیت کریدوری ایران وزن زیادی می‌­دهند، جواب خوبی می­‌دهد و می­‌گوید:"هر که کارد فکر گندم بایدش/ کاه خود اندر تبع می­‌آیدش". مولانا می­‌گوید که شما چرا کاه می­‌کارید؟ شما می­‌خواهید ایران را مرکز ترانزیت کنید، در حالی که باید ایران را مرکز تجارت و زنجیره ارزش کنید؛ آن­ موقع کاه و حق ترانزیت هم خواهید داشت».

این استاد دانشگاه  در توضیح و تبیین ایلاف و پلتفرم تجاری مستقل از دلار می­‌گوید: «وقتی از پلتفرم معاملاتی مستقل از دلار یا همان ایلاف ایرانی سخن می‌­گوییم، یعنی به‌­دنبال طرف‌­های تجاری هستیم که هم آنها نیاز و تقاضای موثر برای محصولات ایرانی داشته باشند و هم شرکت­‌های ایرانی متقاضی محصولات آنها باشند. چنین شرکای تجاری­ای در نظم آنگلوساکسونی در دسترس شرکت­‌های ایرانی نبودند. حتی در دوران رژیم پهلوی که هیچ گونه تحریمی بر سر راه شرکت­‌های ایرانی نبود. ولی ما در دوران تحریم هم مدل مشابهی را با چینی­‌ها دنبال کرده و می­‌کنیم. چراکه چینی‌­ها هم مانند غربی‌­ها واردکننده مواد خام و نیمه‌­خام و صادرکننده کالاهای صنعتی هستند. بنابراین در کارکردن با شرکت­‌های چینی هم نمی­‌توانیم از چرخه معیوب خام‌­فروشی خارج شویم. البته این به معنی کارنکردن با چینی­‌ها نیست؛ همچنان که کارکردن با آنگلوساکسون­‌ها را هم نفی نمی­‌کنیم، بلکه به‌­دنبال ایجاد تعادل و کاهش وابستگی تدریجی به پلتفرم دلاری هستیم. برای این منظور باید طرف‌­های تجاری جدیدی بیابیم که ماهیتاً مکمل اقتصاد صنعتی ایران بوده و از تعرض و دست­اندازی آنگلوساکسون­‌ها در امان نسبی باشند. اینجاست که اهمیت پنجره فرصت ایلاف معلوم می‌­شود».

حال سوال اینجاست، ایلاف برای اجرایی‌‌‌‌‌ شدن به چه سازوکاری در داخل کشور نیازمند است؟ سوال اساسی‌‌‌‌‌ تر اینکه آیا این موضوع در سطوح کلان توانسته موافقت‌‌‌‌‌های ابتدایی را به‌‌‌‌‌ خود جلب کند؟

دکتر فرتوک‌‌‌‌‌­زاده در جواب این سوال می‌‌‌‌‌گوید: «موضوعات ابتدایی کمابیش در تمامی سطوح مطرح شده و مورد استقبال هم قرار گرفته است. باید توجه داشت واگرایی در حکمرانی، یک مقوله تئوری روی کاغذ نیست؛ بلکه در شاکله اقتصاد و حتی زندگی ماست. این چرخش ژئواکونومیک به یک چرخش در حکمرانی نیاز دارد. مثلاً ما الان وزارتخانه­‌ای داریم به نام نفت که متولی صادرات است و وزارت جهاد کشاورزی را داریم که متولی واردات غلات است. این دو وزارتخانه باید در یک نقطه به هم برسند تا بتوانیم مزیت ایجاد کنیم.» این اقتصاددان با تأکید بر اینکه «ایلاف مطمئناً راه­‌حل تحریم است، ولی ربطی به تحریم ندارد» می­‌افزاید:« اگر ایران تحریم هم نباشد، باز هم باید ایلاف را داشته باشیم؛ چون مزیت خلق می­‌کند. اینکه من به آن طرف دنیا نفت صادر کنم و دلار بگیرم و از یک جای دیگر دنیا قطعات و غلات وارد کنم، مزیت ندارد».

سعدی، در سطور واپسین حکایتش در گلستان، تاجر جزیره کیش را به «مالیخولیا» و خیال خام متهم می‌‌‌‌‌کند؛ سرنوشتی که این سوال اساسی را مطرح می‌‌‌‌‌کند که آیا «ایلاف ایرانی» امکان اجرایی­ شدن دارد یا شبیه همان خیال خامی است که شاعر قرن هفتم را به ستوه آورد؟

دکتر فرتوک‌‌‌‌‌­زاده در پاسخ به این پرسش می‌‌‌‌‌گوید: «پایلوت­‌های ایلاف در همین سال ۱۴۰۲ شدنی است؛ شرکت­‌های خصوصی همیشه دنبال بازار و دنبال منافع هستند. برآورد من این است یک میلیارد دلار در پلتفرم ایلاف تا پایان امسال امکان­پذیراست. ما می­‌خواهیم حدود ۱۷-۱۸ میلیارد غلات وارد کنیم که ۵ درصد آن یک میلیارد دلار می­‌شود. اگر وزیر صمت فرصت پیدا کند و ۳-۴ وزارتخانه مرتبط را کنار هم قرار دهد و به­‌عنوان پایلوت این ۵ درصد را در پلتفرم ایلاف ببرد، کار آغاز می‌شود».

«ایلاف ایرانی» در ابتدای راه است. هنوز نقاط مبهم زیادی دارد؛ هر روز پرسش‌‌‌‌‌های بیشتری درباره‌‌‌‌‌ اش ایجاد می‌‌‌‌‌شود، اما آنگونه که دکتر فرتوک‌‌‌‌‌­زاده می‌‌‌‌‌گوید، هیچ راه گریزی از آن نیست و به‌‌‌‌‌ قولی تمام راه‌‌‌‌‌ها به آن ختم می‌‌‌‌‌شود. 


نورنیوز
اخبار مرتبط
چرا رویکرد زنجیره ارزش به توسعه صنعتی در ابتکار ایلاف ذاتاً یک رویکرد ژئواکونومیک است؟
چهارشنبه 1402/06/29 ساعت 14:09
نورنیوز بررسی کرد؛
چرا رویکرد زنجیره ارزش به توسعه صنعتی در ابتکار ایلاف ذاتاً یک رویکرد ژئواکونومیک است؟
رویکرد خودکفایی در ذات خود از نوعی کمال زدگی و محال اندیشی رنج می‌برد و چون به عنصر مزیت و ضرورت مبادله با اقتصادهای مکمل توجه نمی کند، در درازمدت به وابستگی بیشتر به دلار سهمیه‌ای منجر می‌شود.
ایلاف ایرانی؛ گفتار سوم
سه‌شنبه 1402/06/21 ساعت 20:58
«رادیونور» گفتار سوم پادکست ایلاف ایرانی را منتشر می‌کند؛
ایلاف ایرانی؛ گفتار سوم
ابتکار «ایلاف ایرانی» تلاشی است برای صورت‌بندی طرح ژئواکونومیک آینده کشور برای احیای مزیت‌های ازدست رفته ژئواکونومی ایران در چهارراه تاریخی راه ابریشم و وصل‌کردن زنجیره‌های ارزش ملی به بازارهای منطقه و ارتقای تراز تجاری درون منطقه‌ای که دکتر فرتوک‌زاده در این گفتگو به تبیین آن می‌پردازد.
کیف انگلیسی، کلاه آمریکایی؛ گفتار دوم
دوشنبه 1402/06/20 ساعت 15:00
«نورنیوز» ایده «ایلاف ایرانی» راهکار برون رفت از عارضه‌های اقتصادی کشور را بررسی می‌کند؛
کیف انگلیسی، کلاه آمریکایی؛ گفتار دوم
با کشف میدان‌‌‌های نفتی در جنوب و جنوب غربی ایران، «آنگلوساکسون»‌‌‌ها یا همان انگلیسی‌ها با کیفی پر از دلار به ایران آمدند. استعمارگران جدید، در ازای نفت ایران دلار می‌‌‌دادند و بعد همان دلارها را از ایران می‌‌‌گرفتند و در ازایش مواد غذایی و کالاهای دیگر می‌‌‌دادند و هیچکس متوجه نشد که این ساختار، دو منبع تغذیه‌‌‌ ای مشخص دارد و «آنگلوساکسون»‌‌‌ها هر موقع که اراده کنند می‌‌‌توانند یک یا دو شیر را ببندند و شریان مالی و اقتصادی ایران را به احتضار بیاندازند.
پیچیدگی مرکب؛ گفتار اول
شنبه 1402/06/18 ساعت 12:26
«نورنیوز» ایده «ایلاف ایرانی» راهکار برون رفت از عارضه‌های اقتصادی کشور را بررسی می‌کند؛
پیچیدگی مرکب؛ گفتار اول
دکتر «حمیدرضا فرتوک‌زاده» اقتصاددان و مُبدِع مفهوم «پیچیدگی مرکب» گفت: پیچیدگی مرکب همان گره کوری است که سالیان سال اقتصاد ایران را بیمار و گرفتار کرده است. اقتصاد ایران علاوه بر واگرایی بیرونی و تحمیلی، در تله خودساخته­‌ای گیر افتاده است و در تله شاکله خودش به خودش مبتلا شده است.
نظرات

آگهی تبلیغاتی
آخرین اخبار
صدور دستورالعمل اجرایی جدید پاکستان برای توسعه تجارت تهاتری با ایران
جزییات پیشنهاد جدید وزارت رفاه برای ساماندهی طرح کالابرگ+فیلم
شرط اخراج هاشمیان مشخص شد
زمان واریز حقوق مهرماه بازنشستگان تأمین اجتماعی اعلام شد
زمین لزره 4.3 ریشتری کرمان را لرزاند
رژیم صهیونیستی: با قدرت به زیرساخت‌های حماس حمله می‌کنیم
حمایت ظریف از اقدام کشورهای جهان در اجرای بند 8 قطعنامه 2231
هماهنگی تل‌آویو با واشنگتن برای حمله به غزه
کمک مالی آمریکا به کلمبیا قطع می‌شود
پزشکیان: هر مقرره‌ای که بر مردم فشار اقتصادی وارد کند، باید سریع اصلاح شود
وزیر دفاع افغانستان: سیاست ما جنگیدن با همسایگانمان نیست
ترامپ: تاسیسات اتمی ایران را بمباران نمی‌کردیم، در غزه آتش‌بس نمی‌‎شد
لیورپول(0)- منچستریونایتد(1)؛ دوئل تاریخی فراتر از یک بازی + گل اول
حکم حبس و جریمه سنگین برای وکیل قلابی
غایبان نماینده اردن در بازی بعدی استقلال در لیگ قهرمانان آسیا
حماس: به آتش‌بس پایبندیم
زرکام و زرماکارون، واحدهای نمونه کنترل کیفیت استان البرز شناخته شدند
فرمانده نیروی دریایی آمریکا: جنگ بعدی در راه است
حمله هوایی رژیم اشغالگر به مرکز نوار غزه و شهادت سه نفر+ فیلم
چین و روسیه، همکار یا رقیب در آسیای مرکزی؟
ماجرای اعتصاب غذای زندانیان در قزلحصار چه بود؟
تصادف اتوبوس دانش‌آموزان در ارومیه با 10 مصدوم
تله ترامپ برای اعراب در پرونده غزه
تعویق‌ کنفرانس‌خبری رییس جمهور
یک متر هم از حریم تخت جمشید کم نشده است
برانکو به پرسپولیس می آید؟
گروسی: یک راهکار دیپلماتیک درباره ایران پیدا می‌شود
بازگشت به حالت عادی روابط کابل و اسلام آباد
پرداخت وام ضروری به 144 هزار بازنشسته در 1404 + جزئیات
فیلیپین با هزاران آواره در محاصره طوفان
بایرن در آستانه شکستن رکورد تاریخی میلان
پس‌ از حادثه رفح، نتانیاهو خواهان عملیات علیه حماس شد
سناریوی حمله روسیه به ناتو بعد از پیروزی در اوکراین
القسام ارتباط خود را با حادثه رفح تکذیب کرد
دولت برنامه‌ای برای افزایش قیمت بنزین ندارد
آخرین خبر از وضعیت هوشیاری صابر کاظمی، والیبالیست ایرانی
کارخانه عظیم گاز روسیه هدف پهپادهای اوکراینی قرار گرفت
جاسوس رژیم صهیونیستی در قم اعدام شد
100 شناور جدید در مسیر پیوستن به ناوگان دریایی کشور
سرقت عجیب جواهرات ناپلئون از موزه لوور
قرارگاه قدس: شهادت بزرگان طوایف اهل‌سنت بی‌پاسخ نخواهد ماند
تکلیف سرمربی پرسپولیس امشب مشخص می شود
21 استان بدون باران، زنگ خطر آبی
درخواست دو وزیر تندرو اسرائیل برای پایان آتش‌بس و حمله به غزه
بدهی عمومی آمریکا به 37.9 تریلیون دلار رسید
مادورو: طرح دفاعی کاراکاس علیه آمریکا تکمیل شد
ثبت شرکت خارجی در ایران کمتر از یک روز شد
هر دو مسیر تونل توحید امشب مسدود است
گزارش تصویری | اعتراضات ضد ترامپ با عنوان «بدون پادشاه» در سراسر آمریکا
زمان الحاق رسمی ایران به CFT مشخص شد
X
آگهی تبلیغاتی