×
رادیو نور
شناسه خبر : 151481
تاریخ انتشار : سه‌شنبه 1402/06/28 ساعت 15:25
راه فرار یا راه نجات؟؛ گفتار چهارم

«نورنیوز» ایده «ایلاف ایرانی» راهکار برون رفت از عارضه‌های اقتصادی کشور را بررسی می‌کند؛

راه فرار یا راه نجات؟؛ گفتار چهارم

«ایلاف ایرانی» ایده‌ای است که باید از آن به عنوان رونوشتی مدرن از «پیمان ایلاف» یاد کرد. این ابتکار، سال‌ها پیش از بعثت پیامبر اسلام (ص) قوم قریش را به یکی از محورهای بازرگانی حجاز تبدیل کرد که خیلی زود دامنه مراودات تجاری‌اش را به شام، عراق و یمن گستراند. این ابتکار به‌دلیل کارآیی اقتصادی‌اش خیلی زود عملیاتی شد و به مکه ارزش ژئواکونومیک بخشید و حال «ایلاف ایرانی» بر اساس این راهبرد و رهیافت، به دنبال ایجاد شبکه‌ای از مراودات و ارتباطات تجاری است.

نورنیوز - گروه اقتصاد: در گفتارهای پیشین به این موضوع پرداخته شد که چگونه مزیت ژئواکونومیک ایران به‌­عنوان سرزمینی که هزاران سال چهارراه تجاری میان شرق و غرب عالم بوده است، در شبکه تارعنکبوتی نظم آنگلوساکسونی گرفتار شد و فرصت روابط تجاری میان ایرانیان و همسایگانش را ویران کرد. ساختار و آرایش صنعتی کشور باعث شد اقتصاد ایران در برابر تحریم­‌های ناجوانمردانه آنگلوساکسون­‌ها آسیب­‌پذیر باشد و امکان خروج از چنبره هژمونی دلار را پیدا نکند. در این وضعیت تنها راه­‌حل این است که اقتصاد ایران به یک پلتفرم معاملاتی مستقل از دلار و مبتنی بر «ارزش افزوده» و «زنجیره ارزش» دست پیدا کند. دکتر «حمیدرضا فرتوک‌‌‌‌‌­زاده» اقتصاددان و استاد دانشگاه معتقد است طرح ایلاف می­‌تواند مسیر دستیابی به این پلتفرم را هموار کند. اما چگونه؟

او در گفت­وگو با «نورنیوز» می­‌گوید: «تنها راه خروج کشور از تاس لغزنده‌‌‌‌‌­ای که اقتصاد را گرفتار خود کرده ، اصلاح دو رویکرد است؛ رویکرد نخست، حاکمیت زنجیره ارزش است؛ یعنی نیازسنجی بازار خارجی و پیرامونی و برنامه‌ریزی برای تولید و عرضه کالاهای غیرخامی که در خارج از مرزها مشتری و متقاضی دارد. رویکرد دوم، ایجاد شبکه‌­ای از کشورهای هم‌‌‌‌‌­پیمان و مشترک‌‌‌‌‌­المنافع است که خارج از کریدور سنتی فروش نفت و مواد خام و واردات کالاهای آماده یا نیمه‌‌‌‌‌­ساخته، آماده خلق فرصت‌‌‌‌‌های جدید هستند.»

اما به گفته این استاد دانشگاه، پیش از حرکت به سوی خارج از مرزها، هم نظام دیوان‌‌‌‌‌سالاری داخل کشور نیازمند خانه‌‌‌‌‌­تکانی است و هم فعالان بخش خصوصی و بازرگانان نیازمند تغییر نگاه و ذهنیت؛ چرا که به گفته او «بازرگانان ما تجارت را در زمین آنگلوساکسونی یاد گرفته‌‎­اند و برفرض الان نمی­‌دانند قواعد آسیای مرکزی چیست یا ­وانند در آفریقا کار کنند. »

 او با تأکید بر اینکه ایلاف قبل از هرچیز روی ظرفیت­های کشور تمرکز دارد، می­‌گوید:« ایلاف تأکید می‌کند که ما ظرفیت­‌های زیادی داریم، اما بالفعل­ کردن ظرفیت­‌ها، کسی را می­‌خواهد که بازار را بسازد. الآن پیشنهاداتی سر زبان‌ها افتاده است و کسانی که می خواهند وارد فضایی نزدیک به ایلاف بشوند، می‌‌‌‌‌گویند که ایران باید مرکز ترانزیت منطقه شود! یعنی ما اینجا بنشینیم تا عده‌­ای بیایند و از اینجا بار ببرند و به ما حق ترانزیت بدهند و ما پولدار شویم! پیشنهادی که نشان می‌­دهد ما حوصله کارکردن نداریم. ایلاف، ترانزیت را رد نمی­‌کند و می­‌گوید که شما اول باید network  value یا زنجیره ارزش و پلتفرم ایجاد کنید و بعد وقتی که صنعت، تجارت،  لجستیک و ... را به همدیگر گره زدید، خود به خود از ترانزیت هم بهره‌­مند می­‌شوید. مولانا در جواب دوستانی که به ترانزیت و ماهیت کریدوری ایران وزن زیادی می‌­دهند، جواب خوبی می­‌دهد و می­‌گوید:"هر که کارد فکر گندم بایدش/ کاه خود اندر تبع می­‌آیدش". مولانا می­‌گوید که شما چرا کاه می­‌کارید؟ شما می­‌خواهید ایران را مرکز ترانزیت کنید، در حالی که باید ایران را مرکز تجارت و زنجیره ارزش کنید؛ آن­ موقع کاه و حق ترانزیت هم خواهید داشت».

این استاد دانشگاه  در توضیح و تبیین ایلاف و پلتفرم تجاری مستقل از دلار می­‌گوید: «وقتی از پلتفرم معاملاتی مستقل از دلار یا همان ایلاف ایرانی سخن می‌­گوییم، یعنی به‌­دنبال طرف‌­های تجاری هستیم که هم آنها نیاز و تقاضای موثر برای محصولات ایرانی داشته باشند و هم شرکت­‌های ایرانی متقاضی محصولات آنها باشند. چنین شرکای تجاری­ای در نظم آنگلوساکسونی در دسترس شرکت­‌های ایرانی نبودند. حتی در دوران رژیم پهلوی که هیچ گونه تحریمی بر سر راه شرکت­‌های ایرانی نبود. ولی ما در دوران تحریم هم مدل مشابهی را با چینی­‌ها دنبال کرده و می­‌کنیم. چراکه چینی‌­ها هم مانند غربی‌­ها واردکننده مواد خام و نیمه‌­خام و صادرکننده کالاهای صنعتی هستند. بنابراین در کارکردن با شرکت­‌های چینی هم نمی­‌توانیم از چرخه معیوب خام‌­فروشی خارج شویم. البته این به معنی کارنکردن با چینی­‌ها نیست؛ همچنان که کارکردن با آنگلوساکسون­‌ها را هم نفی نمی­‌کنیم، بلکه به‌­دنبال ایجاد تعادل و کاهش وابستگی تدریجی به پلتفرم دلاری هستیم. برای این منظور باید طرف‌­های تجاری جدیدی بیابیم که ماهیتاً مکمل اقتصاد صنعتی ایران بوده و از تعرض و دست­اندازی آنگلوساکسون­‌ها در امان نسبی باشند. اینجاست که اهمیت پنجره فرصت ایلاف معلوم می‌­شود».

حال سوال اینجاست، ایلاف برای اجرایی‌‌‌‌‌ شدن به چه سازوکاری در داخل کشور نیازمند است؟ سوال اساسی‌‌‌‌‌ تر اینکه آیا این موضوع در سطوح کلان توانسته موافقت‌‌‌‌‌های ابتدایی را به‌‌‌‌‌ خود جلب کند؟

دکتر فرتوک‌‌‌‌‌­زاده در جواب این سوال می‌‌‌‌‌گوید: «موضوعات ابتدایی کمابیش در تمامی سطوح مطرح شده و مورد استقبال هم قرار گرفته است. باید توجه داشت واگرایی در حکمرانی، یک مقوله تئوری روی کاغذ نیست؛ بلکه در شاکله اقتصاد و حتی زندگی ماست. این چرخش ژئواکونومیک به یک چرخش در حکمرانی نیاز دارد. مثلاً ما الان وزارتخانه­‌ای داریم به نام نفت که متولی صادرات است و وزارت جهاد کشاورزی را داریم که متولی واردات غلات است. این دو وزارتخانه باید در یک نقطه به هم برسند تا بتوانیم مزیت ایجاد کنیم.» این اقتصاددان با تأکید بر اینکه «ایلاف مطمئناً راه­‌حل تحریم است، ولی ربطی به تحریم ندارد» می­‌افزاید:« اگر ایران تحریم هم نباشد، باز هم باید ایلاف را داشته باشیم؛ چون مزیت خلق می­‌کند. اینکه من به آن طرف دنیا نفت صادر کنم و دلار بگیرم و از یک جای دیگر دنیا قطعات و غلات وارد کنم، مزیت ندارد».

سعدی، در سطور واپسین حکایتش در گلستان، تاجر جزیره کیش را به «مالیخولیا» و خیال خام متهم می‌‌‌‌‌کند؛ سرنوشتی که این سوال اساسی را مطرح می‌‌‌‌‌کند که آیا «ایلاف ایرانی» امکان اجرایی­ شدن دارد یا شبیه همان خیال خامی است که شاعر قرن هفتم را به ستوه آورد؟

دکتر فرتوک‌‌‌‌‌­زاده در پاسخ به این پرسش می‌‌‌‌‌گوید: «پایلوت­‌های ایلاف در همین سال ۱۴۰۲ شدنی است؛ شرکت­‌های خصوصی همیشه دنبال بازار و دنبال منافع هستند. برآورد من این است یک میلیارد دلار در پلتفرم ایلاف تا پایان امسال امکان­پذیراست. ما می­‌خواهیم حدود ۱۷-۱۸ میلیارد غلات وارد کنیم که ۵ درصد آن یک میلیارد دلار می­‌شود. اگر وزیر صمت فرصت پیدا کند و ۳-۴ وزارتخانه مرتبط را کنار هم قرار دهد و به­‌عنوان پایلوت این ۵ درصد را در پلتفرم ایلاف ببرد، کار آغاز می‌شود».

«ایلاف ایرانی» در ابتدای راه است. هنوز نقاط مبهم زیادی دارد؛ هر روز پرسش‌‌‌‌‌های بیشتری درباره‌‌‌‌‌ اش ایجاد می‌‌‌‌‌شود، اما آنگونه که دکتر فرتوک‌‌‌‌‌­زاده می‌‌‌‌‌گوید، هیچ راه گریزی از آن نیست و به‌‌‌‌‌ قولی تمام راه‌‌‌‌‌ها به آن ختم می‌‌‌‌‌شود. 


نورنیوز
اخبار مرتبط
چرا رویکرد زنجیره ارزش به توسعه صنعتی در ابتکار ایلاف ذاتاً یک رویکرد ژئواکونومیک است؟
چهارشنبه 1402/06/29 ساعت 14:09
نورنیوز بررسی کرد؛
چرا رویکرد زنجیره ارزش به توسعه صنعتی در ابتکار ایلاف ذاتاً یک رویکرد ژئواکونومیک است؟
رویکرد خودکفایی در ذات خود از نوعی کمال زدگی و محال اندیشی رنج می‌برد و چون به عنصر مزیت و ضرورت مبادله با اقتصادهای مکمل توجه نمی کند، در درازمدت به وابستگی بیشتر به دلار سهمیه‌ای منجر می‌شود.
ایلاف ایرانی؛ گفتار سوم
سه‌شنبه 1402/06/21 ساعت 20:58
«رادیونور» گفتار سوم پادکست ایلاف ایرانی را منتشر می‌کند؛
ایلاف ایرانی؛ گفتار سوم
ابتکار «ایلاف ایرانی» تلاشی است برای صورت‌بندی طرح ژئواکونومیک آینده کشور برای احیای مزیت‌های ازدست رفته ژئواکونومی ایران در چهارراه تاریخی راه ابریشم و وصل‌کردن زنجیره‌های ارزش ملی به بازارهای منطقه و ارتقای تراز تجاری درون منطقه‌ای که دکتر فرتوک‌زاده در این گفتگو به تبیین آن می‌پردازد.
کیف انگلیسی، کلاه آمریکایی؛ گفتار دوم
دوشنبه 1402/06/20 ساعت 15:00
«نورنیوز» ایده «ایلاف ایرانی» راهکار برون رفت از عارضه‌های اقتصادی کشور را بررسی می‌کند؛
کیف انگلیسی، کلاه آمریکایی؛ گفتار دوم
با کشف میدان‌‌‌های نفتی در جنوب و جنوب غربی ایران، «آنگلوساکسون»‌‌‌ها یا همان انگلیسی‌ها با کیفی پر از دلار به ایران آمدند. استعمارگران جدید، در ازای نفت ایران دلار می‌‌‌دادند و بعد همان دلارها را از ایران می‌‌‌گرفتند و در ازایش مواد غذایی و کالاهای دیگر می‌‌‌دادند و هیچکس متوجه نشد که این ساختار، دو منبع تغذیه‌‌‌ ای مشخص دارد و «آنگلوساکسون»‌‌‌ها هر موقع که اراده کنند می‌‌‌توانند یک یا دو شیر را ببندند و شریان مالی و اقتصادی ایران را به احتضار بیاندازند.
پیچیدگی مرکب؛ گفتار اول
شنبه 1402/06/18 ساعت 12:26
«نورنیوز» ایده «ایلاف ایرانی» راهکار برون رفت از عارضه‌های اقتصادی کشور را بررسی می‌کند؛
پیچیدگی مرکب؛ گفتار اول
دکتر «حمیدرضا فرتوک‌زاده» اقتصاددان و مُبدِع مفهوم «پیچیدگی مرکب» گفت: پیچیدگی مرکب همان گره کوری است که سالیان سال اقتصاد ایران را بیمار و گرفتار کرده است. اقتصاد ایران علاوه بر واگرایی بیرونی و تحمیلی، در تله خودساخته­‌ای گیر افتاده است و در تله شاکله خودش به خودش مبتلا شده است.
نظرات

آگهی تبلیغاتی
آخرین اخبار
سرقت عجیب جواهرات ناپلئون از موزه لوور
قرارگاه قدس: شهادت بزرگان طوایف اهل‌سنت بی‌پاسخ نخواهد ماند
تکلیف سرمربی پرسپولیس امشب مشخص می شود
21 استان بدون باران، زنگ خطر آبی
درخواست دو وزیر تندرو اسرائیل برای پایان آتش‌بس و حمله به غزه
بدهی عمومی آمریکا به 37.9 تریلیون دلار رسید
مادورو: طرح دفاعی کاراکاس علیه آمریکا تکمیل شد
ثبت شرکت خارجی در ایران کمتر از یک روز شد
هر دو مسیر تونل توحید امشب مسدود است
گزارش تصویری | اعتراضات ضد ترامپ با عنوان «بدون پادشاه» در سراسر آمریکا
زمان الحاق رسمی ایران به CFT مشخص شد
پیام پزشکیان به سینماگران جوان کشور
ترور ملا کمال صلاحی‌زهی؛ معتمد سرشناس بلوچ
قیمت طلا و سکه امروز یکشنبه27 مهر + جدول
نورنما | جنگنده آمریکایی از دوران جنگ‌جهانی دوم زیر آب
قیمت دلار و ارز امروز یکشنبه 27 مهر 1404
جزییات واریز معوقات فروردین بازنشستگان تامین اجتماعی بر اساس حروف الفبا
واکنش عجیب ترامپ به معترضان «نه به پادشاه»
فریاد «رهایی فلسطین» در خیابان‌های اروپا
اسرائیل با نقض آتش‌بس جنوب غزه را بمباران کرد
آب طالقان سرانجام به تهران رسید
جهش بورس همراه با افزایش عرضه‌ها
حضور گسترده غرفه ملی نشر ایران در نمایشگاه کتاب فرانکفورت 2026
کشف محوله تریاکی که بوی قهوه می‌داد
فراخوان مشمولان اعزامی پایه خدمتی آبان ماه سال 1404
ایران نما | معرفی جاذبه های گردشگری شهرهای ایران(104) « بندر دیر»
داور کره‌ای دیدار شارجه - تراکتور را سوت می زند
واکنش حماس به بیانیه وزارت خارجه آمریکا
کاهش 60 درصدی خرید جهیزیه
سقوط خریداران خارجی در بازار مسکن ترکیه
خودکشی عامل جنایت در روستا اندیکا
غرب به‌جای صلح، به‌دنبال نابودی کامل اوکراین است
لیست قیمت جدید محصولات ایران خودرو اعلام شد+جدول قیمت ها
مرگ قاتل پیش از اجرای حکم قصاص
چندصدایی «درباره اسنپ‌بک»؛ چگونه ایستادگی ایران شکاف عمیق در نظم جهانی را آشکار کرد
جهش 5500 همتی در تجارت الکترونیک ایران
مداردیپلماسی | پایان برجام و آغازی بر دیپلماسی هسته‌ای جدید ایران
130 هزار مرگ سالانه در ایران به دلایل تغذیه‌ای مرتبط است
رئیس‌جمهور فردا به دانشگاه تربیت مدرس می رود
قیمت خودرو داخلی و خارجی امروز یکشنبه 27 مهر1404+ جدول
واگذاری کامل دونتسک شرط پوتین برای پایان جنگ اوکراین
دولت چهاردهم بستر «ما می‌توانیم» را در تحول دیجیتال فراهم کرد
55 درصد پیش‌ثبت‌نامی‌های حج تمتع 1405 بانوان هستند
افزایش ذخایر طلا برای تقویت پول ملی و کاهش وابستگی ارزی
مسیر تهران-اصفهان با راه آهن سریع السیر 2 ساعته می‌شود
حماس: میانجی‌ها اسرائیل را برای بازگشایی گذرگاه رفح تحت فشار قرار دهند
نه به دعوا‌های تاریخ‌مصرف‌دار
بازی ناعادلانه FATF و پالرمو در نظام مالی جهانی
آزادی 185 زندانی در تهران با مرخصی منتهی به آزادی
روز تاریخی پایان قطعنامه 2231
X
آگهی تبلیغاتی