بهمن ماه 1402/ اروپای مستقل، واژه‌ای صرفا روی کاغذ!

نورنیوز - گروه بین‌الملل: طی روزهای گذشته، خبری با محوریت تعطیل شدن سازوکار «ابزار حمایت از مبادلات تجاری» (اینستکس) منتشر شد.

در این خبر عنوان شده بود که در پایان فوریه سال جاری میلادی، هیئت مدیره اینستکس به پایان فعالیت و انحلال آن رأی دادند. اتحادیه اروپا همواره بر این ادعا بوده که قدرتی تأثیرگذار در معادلات جهانی داشته و دارای استقلال سیاسی، اقتصادی و نظامی است.

اروپایی‌ها با چنین ادعایی در مقاطع مختلف به اعمال تحریم و محدودیت‌های اقتصادی علیه سایر کشورها پرداخته و به زعم خود معادله روابط کشورها را تعیین کرده‌اند.

زمانی که «دونالد ترامپ»، رئیس جمهور سابق آمریکا به‌صورت یک‌جانبه و غیر قانونی از برجام خارج شد، اروپایی‌ها مدعی ایجاد ساختار مالی شدند که زمینه‌ساز تأمین منافع اقتصادی اروپا و ایران بر اساس برجام می‌شد.

در آگوست ۲۰۱۸، سران وقت اروپایی متعهد شده بودند که در شرایط بازگشت تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا، کانال‌های مالی موثر با ایران را حفظ کرده و همچنین امکان صادرات پایدار نفت و گاز برای ایران را نیز میسر می‌سازند. اینستکس در ژانویه ۲۰۱۹ توسط بریتانیا، فرانسه و آلمان تأسیس شد. این سازوکار بعداً دولت‌های بلژیک، دانمارک، هلند، فنلاند، اسپانیا، سوئد و نروژ را نیز به عضویت پذیرفت.

این اقدام که به ظاهر بیانگر استقلال سیاسی و اقتصادی اروپا بود، در حالی صورت گرفت که هیچ یک از اهداف ادعایی آن عملاً اجرا نشد.

در عین حال اولین فرآیند آن نیز به قدری خُرد و در مبلغ محدودی صورت گرفت که بیشتر سندی بر ناتوانی اروپا در این ادعای اقتصادی بود.

با اینکه اروپایی‌ها در آن زمان فضاسازی رسانه‌ای گسترده‌ای برای نمایش اقتصاد برتر خود و استقلال در معادلات جهانی صورت دادند، بسیاری در ایران تأکید داشتند که این طرح بیشتر یک ژست اقتصادی و سیاسی برای نمایش پایبندی اروپا به برجام بوده و در نهایت نیز حاصلی به همراه نخواهد داشت.

حالا اما، در ابتدای سال 2023 که بانیان این ساختار در سایه سکوت خبری به انحلال آن پرداختند، می‌توان اینگونه عنوان کرد که در طول دوران حیات آن نیز اروپا عملاً نتوانست ادعاهای اقتصادی خود را اجرایی سازد.

نگاهی به تحولات جنگ اوکراین نیز ابعاد دیگری از غیر مستقل بودن اقتصاد و سیاست‌های اروپا را آشکار می‌سازد.

اروپایی‌ها در سال‌های اخیر توانسته بودند تا در تعامل با روسیه و کاهش تنش‌های سیاسی و امنیتی، منافع اقتصادی بسیاری از جمله دریافت نفت و گاز ارزان آن را در کنار تأمین نیازهای غذایی از مسکو، محقق سازند. با این وجود، اروپا متأثر از فشارهای آمریکا، بر کوس جنگ اوکراین علیه روسیه کوبید.

با وجود هشدارهای مقامات اروپایی نسبت به تضعیف امنیتی و اقتصادی در صورت ادامه جنگ اوکراین که تاکنون منجر به تخلیه انبارهای تسلیحاتی و بحران غذا و انرژی در بخش‌های زیادی از قاره سبز شده، فشار آمریکا علاوه بر وابستگی کشورهای عضو اتحادیه به این کشور، باعث اجبار اروپا به ادامه جنگ شده است.  

اروپا در حالی خام وعده‌های آمریکایی‌ها شد که واشنگتن حتی به ابتدایی‌ترین وعده خود درباره تأمین آسان و ارزان انرژی عمل نکرده است.

نشریه پولتیکو در این رابطه گزارش داد: «مقامات اروپایی تأکید می‌کنند که آمریکا بیشترین سود را از جنگ اوکراین می‌برد زیرا گاز بیشتری با قیمتی بالاتر آنها می‌فروشد.»

در همین راستا «جوزف بورل»، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا ضمن انتقاد از سیاست‌های آمریکا اذعان کرد: «دوستان آمریکایی ما تصمیماتی می‌گیرند که بر وضع اقتصادی ما اثرگذار است.»

در مجموع آنچه این روزها در عرصه اقتصادی و سیاسی اروپا مشاهده می‌شود، استقلال ظاهری اتحادیه اروپا آن هم صرفاً روی کاغذ است.

واژه استقلال اروپا ماهیت حقیقی نداشته و از این رو آنها در فضای رسانه‌ای به دنبال نمایش چهره‌ای مستقل از خود هستند.

این وضعیت خود سندی بر حقانیت مواضع ایران است که در کنار لغو تحریم‌ها و راستی‌آزمایی آن خواستار دریافت ضمانت عینی از طرف‌های غربی برای عدم تکرار بدعهدی‌های گذشته است.

اروپا بارها در عمل نشان داده که طرفی مستقل و قابل اعتمادی نیست. ناتوانی اروپا در اجرای اینستکس که هرگز ثمری به همراه نداشت و در نهایت در سکوت خبری منحل شد، خود مهر تأییدی بر این واقعیت است.