نورنیوز - گروه اقتصاد: ظهر روز چهارشنبه هفته گذشته (۱۶ آذر) برخی مشترکان همراه اول اعلام کردند پیامی را از سوی گوگل و تحت سیستم عامل تلفن‌های همراه دریافت کردند. این پیام که با عنوان اخطار زلزله برروی گوشی تلفن همراه برخی از شهروندان ظاهر شده بود، دارای چنین محتوایی بود: هشدار زلزله؛ آرام باشید و به پناهگاهی در اطراف بروید اما پیگیری‌ها نشان داد که چنین پیامی صحت نداشته و جعلی بود.
پس از آن اپراتور همراه اول در اطلاعیه‌ای ضمن عذرخواهی از مشترکان خود اعلام کرد هیچگونه هک یا نفوذی در شبکه صورت نگرفته و این پیام به دلیل خطای یک تیم تحقیقاتی در ارسال پیام تست سرویس جدید هشدار بلایای طبیعی بوده و تیم تحقیقاتی که در حال تست سرویس هشدار بلایای طبیعی بود به اشتباه پیام را برای جمعی از مشترکان همراه اول در شهر تهران ارسال کرده است.
ماجرا از چه قرار بود؟
در همین رابطه «امید توکلی»، رئیس اداره سامانه‌ها و تجهیزات شبکه مرکز تحقیق و توسعه اپراتور همراه اول درباره جزئیات این سامانه هشدار بلایای طبیعی و اتفاق رخ داده هفته گذشته اظهار کرد: بعد از هشدارهایی که سازمان هواشناسی درباره تغییر ناگهانی شرایط آب و هوا در برخی مناطق کشور داد، تیم فنی مرکز تحقیق و توسعه همراه اول که سامانه هشدار عمومی این اپراتور را توسعه داده، تلاش کردند تا هر چه سریعتر آزمون‌های نهایی این سامانه را انجام دهند و آن را به شکل عملیاتی در اختیار نهادهای واجد صلاحیت ارسال هشدارهای عمومی مانند سازمان مدیریت بحران و سازمان هواشناسی قرار دهند.
توکلی افزود: این تیم بعد از انجام آزمون‌های لازم در محیط‌های شبیه‌سازی‌شده، در حال تست محصول بودند که به دلیل یک اشتباه فنی، به جای ارسال پیام در محیط ایزوله‌ای که در اختیار داشتند، پیام را در سطح وسیع‌تری ارسال کردند که متأسفانه باعث ایجاد نگرانی برخی هموطنان که این پیام را در قالب هشدار زلزله دریافت کرده بودند، شد؛ البته تیم ارتباطات همراه اول به سرعت طی بیانیه‌ای ضمن عذرخواهی از آن مشترکان، علت خطا را بیان کرد و در گام بعدی بسته‌ای ویژه برای دلجویی از تمامی مشترکان نیز تدارک دید.
توکلی درباره معرفی طرحی که به دنبال آن این اتفاق رخ داد و نحوه عملکرد این سرویس تشریح کرد: در شرایط بحرانی، مردم تلاش می‌کنند از طریق تماس‌های موبایل و ارسال پیامک از شرایط عزیزانشان مطلع شده یا به یکدیگر وضعیت را اطلاع دهند؛ این موضوع سبب می‌شود در منطقه‌ای که تحت تأثیر شرایط بحرانی قرار دارد، شبکه‌های موبایل بسیار شلوغ و پرترافیک شوند.
سامانه هشدار بلایای طبیعی از مهم‌ترین خدمات اپراتورها مدیریت بحران
رئیس اداره سامانه ها و تجهیزات شبکه مرکز تحقیق و توسعه اپراتور همراه اول در ادامه صحبت‌هایش با بیان اینکه این موضوع را می‌توان با یک مثال توضیح داد، گفت: بسیاری از ما در کشور تجربه‌ی شلوغی و عدم امکان برقراری ارتباط در زمان تحویل سال در سال‌های گذشته که شبکه‌های اجتماعی به این میزان پررنگ نبودند را داریم. دلیل این مشکل ارتباطی، همین ترافیک بیش از حد شبکه یا اصطلاحاً ایجاد Congestion است.
او افزود: سامانه هشدار عمومی در بستر پخش سلولی یا اصطلاحاً Cell Broadcast Center به دلیل نوع فناوری که در آن استفاده می‌شود، این امکان را فراهم می‌کند که تحت هر شرایطی ارسال پیام هشدار و آگاهی‌رسانی به موقع به مشترکان در منطقه‌ای که تحت تاثیر شرایط بحرانی هستند، امکانپذیر باشد؛ در واقع این سامانه یکی از مهم‌ترین خدمات اپراتورهای موبایل در حوزه مدیریت بحران است.
توکلی گفت: طی روزهای گذشته در لابه لای اخبار، مشاهده کردم که از این هشدار با عنوان پیامک یا SMS یاد شده بود در حالیکه این پیام هشدار، تفاوت‌های عمده‌ای با پیامک مرسوم دارد. اول از همه نوع ارسال آن است که به شکل چندپخشی یا به تعبیری یک به چند است؛ بر خلاف پیامک که به شکل یک به یک ارسال می‌شود.
او خاطر نشان کرد: در حالت عملیاتی، نهاد مدیریت بحران می‌تواند بدون در اختیار داشتن شماره موبایل مشترکانی که در منطقه بحرانی قرار دارند، پیام هشدار را به BTSهای آن منطقه ارسال کند و همه‌ی مشترکانی که در لحظه به آن BTS متصل هستند، پیام هشدار را دریافت کنند.
توکلی در ادامه با اشاره به تفاوت دیگر پیامِ هشدار و پیامک، تصریح کرد: تفاوت بعدی همین بلادرنگ بودن ارسال و دریافت این نوع پیام است. در شرایط معمولی، ارسال یک پیامک به روش معمول به ۱۰۰ مشترک، حدود ۳۰ ثانیه زمان لازم دارد اما با استفاده از فناوری CBC حتی در شرایط بحرانی این امکان وجود دارد که در هر ثانیه، ۵۰۰ هزار مشترک پیام هشدار را دریافت کنند.
رئیس اداره سامانه‌ها و تجهیزات شبکه مرکز تحقیق و توسعه اپراتور همراه اول در پاسخ به این سوال که سرویس مذکور در چه مواقع و مواردی کاربرد دارد؟، گفت: زمانی که خطری جان و مال افراد را تهدید می‌کند، اولین و مهم‌ترین اقدامی که باید صورت گیرد، هشدار بروز آن تهدید است. این خطر می‌تواند وقوع حوادث غیرمترقبه‌ای مثل سیل، زلزله، رانش زمین، سونامی یا بلایایی مثل آتش‌سوزی، جنگ، حملات تروریستی و حتی گم شدن یک کودک در یک محدوده‌ی شلوغ یا مواردی نظیر آن باشد. با توجه به زیرساخت ارتباطی گسترده‌ای که اپراتورهای موبایل در اختیار دارند، این امکان وجود دارد که در مواقع بحرانی از این زیرساخت برای هشدار زودهنگام یا اصطلاحاً early warning استفاده شود.
او تأکید کرد: همانگونه که گفته شد، امکان هدف‌گذاری منطقه‌ی تحت بحران برای ارسال پیام هشدار از مزایای ویژه این سرویس است. با توجه به این که این سرویس به شکل استاندارد در سازمان‌های تنظیم قواعد مخابراتی در سطح جهان طراحی شده و گوشی‌های موبایل هم امکان پشتیبانی از آن را دارند، یک زنجیره‌ی استاندارد ارسال و دریافت هشدار وجود دارد که در همه فناوری‌های فعلی موبایل شامل ۲G و ۳G و ۴G و البته ۵G فراهم است.
توکلی در ادامه سخنانش جزئیات فنی این سرویس را تشریح کرد: این سامانه، امکان پیش‌بینی زلزله را ندارد و ادعایی هم در این مورد ندارد. همانگونه که مردم مطلع هستند موضوع پیش‌بینی زلزله همچنان جزء مسائلی است که روش علمی تأیید شده‌ای برای آن وجود ندارد و توانمندی این سامانه این است که هشدار زودهنگام را فراهم می‌کند. به طور مثال اگر توسط حسگرهای تشخیص زلزله مرکز لرزه‌نگاری موسسه ژئوفیزیک زلزله‌ای روی گسل مشا در فشم حس شد و براساس بزرگای آن برآورد ایجاد تاثیر آن در منطقه‌ای در مرکز تهران طی ۳۰ ثانیه‌ی آینده تشخیص داده شد، سامانه هشدار عمومی می‌تواند به شکل بلادرنگ هشدار را به آن منطقه در مرکز تهران ارسال کند تا طی این ۳۰ ثانیه مردم بتوانند جان خودشان را نجات دهند.
رئیس اداره سامانه‌ها و تجهیزات شبکه مرکز تحقیق و توسعه اپراتور همراه اول افزود: از لحاظ فنی همانطور که اشاره کردم، سازمان واجد صلاحیت ارسال هشدار که اصطلاحاً به آن واسط ارسال هشدار یا CBE می‌گویند، بعد از تائید وقوع رخداد به سرور CBC فرمان ارسال هشدار و محلی که باید در آن منطقه هشدار ارسال شود را مشخص می‌کند. سرور CBC با واسطه سرویس‌های موجود در شبکه مخابراتی، به ایستگاه‌های فعال در آن منطقه پیام را ارسال می‌کند و نهایتاً موبایل‌هایی که تحت پوشش آن ایستگاه هستند پیام را دریافت می‌کنند؛ البته همچنان برخی مدل‌ها و برندهای موبایل مانند آیفون در دریافت این پیام مشکل دارند که این موضوع در سطح جهانی مثل همین تست کشور آلمان هم گزارش شده و در حال بررسی است.
بررسی نمونه‌های مشابه خارجی
او با بیان اینکه این سرویس هشدار نمونه مشابه خارجی دارد کشورهای مختلف با نام‌های متفاوتی مانند سامانه هشدار زلزله و سونامی یا اختصاراً ETWS یا CBC یا سامانه هشدار عمومی مخابراتی از آن استفاده می‌کنند، تصریح کرد: مثلاً کشورهای حوزه جنوب شرق آسیا مثل ژاپن و اندونزی که بسیار درگیر سونامی هستند؛ سال‌هاست این سرویس را پیاده‌سازی کردند و برای هشدار به افراد از آن استفاده می‌کنند. نکته مهمی که باید به آن توجه کرد، ملاحظات موجود در کشور ما برای استفاده از محصول خارجی هست. هم به دلیل مباحث تحریم و هم نوع سرویس که به نوعی امنیتی محسوب می‌شود، اپراتورها امکان استفاده از محصول تجاری خارجی در این حوزه را ندارند.
توکلی ادامه داد: نکته قابل توجه این است که پنجشنبه هفته گذشته ۱۷ آذرماه، کشور آلمان هم این سرویس را در قالب بخشی از برنامه هشدار عمومی در سطح این کشور تست کرد. جالب این است علی‌رغم این که دولت آلمان قبل از ارسال این پیام هشدار از طریق رسانه‌های عمومی نسبت به برنامه‌ریزی انجام‌شده برای ارسال پیام هشدار اقدام کرده بود، همچنان برخی مردم بعد از دریافت این پیام مضطرب شده بودند.
رئیس اداره سامانه‌ها و تجهیزات شبکه مرکز تحقیق و توسعه اپراتور همراه اول در پایان سخنانش ضمن عذرخواهی از هموطنان بابت نارضایتی ایجادشده در هفته گذشته، گفت: امیدوارم با عملیاتی شدن هر چه سریعتر این سامانه، شاهد بهبود خدمت‌رسانی و کاهش صدمات رخدادهایی مانند سیل امام‌زاده داوود تهران که مرداد ماه امسال اتفاق افتاد و متأسفانه ۲۲ نفر جان خود را از دست دادند، باشیم.
ایسنا