مولفه‌های ترکیه برای احیای روابط با سوریه

نورنیوز ـ گروه بین‌الملل: رجب طیب اردوغان رئیس‌جمهور ترکیه جمعه ۲۸ مرداد پس از یک دهه مخالفت با نظام سوریه، اظهاراتی در خصوص گشایش روابط با سوریه مطرح و اعلام کرد: «ما جاه‌طلبی و طمعی در سوریه نداریم، هدف ما ایجاد صلح و حمایت از امنیت‌مان است.»

اردوغان بر ضرورت برداشتن گام‌های بیشتر در قبال سوریه تأکید کرد و گفت: «رنجش در سیاست جایی ندارد و قطع گفت‌وگوی سیاسی یا دیپلماتیک میان کشورها ممکن نیست.»

او در ادامه بر نقاط توافقی بارز میان آنکارا و دمشق یعنی رد حضور آمریکا در سوریه تأکید کرد و گفت: «آمریکا و نیروهای ائتلاف بین‌المللی، تروریسم در سوریه را تقویت می‌کنند.»

با توجه به اینکه ترکیه حملاتی را به شمال سوریه داشت، لذا طرح چنین مواضعی پس از آن حملات می‌تواند گواه روشنی بر تایید آنکارا برای ناکارآمدی گزینه نظامی در سوریه باشد که سعی دارد تا از گسترش دامنه درگیری به‌وسیله رویکرد دیپلماتیک پرهیز نماید.

تجربه ترکیه در جنگ اوکراین که توانست با ایجاد موازنه توافق چهارجانبه آنکارا را برای انتقال غلات از بنادر اوکراین به خارج فراهم آورد و روابط خود با اوکراین، روسیه و ناتو را همزمان حفظ نماید، با توجه به سفر اخیر اردوغان به ایران در نشست سه‌جانبه تهران و گفتگو در خصوص پیامدهای اقدام نظامی در شمال سوریه موجب شد تا ترکیه بر ایجاد موازنه‌ای شبیه به آنچه در اوکراین روی داد تمرکز بیشتری داشته باشد.

همچنین با توجه به روابط چند لایه آنکارا با مسکو، اردوغان متقاعد شد که سوریه متحد راهبردی مسکو بوده و درحال حاضر به عنوان محور اصلی برای بازگشت روسیه به خاورمیانه عمل می‌کند.

از سویی نیز با وجود جنگ اوکراین، روسیه همچنان از طرف‌های فعال در سوریه  است و برخلاف رویه گذشته مواضعی تند در برابر تجاوزات رژیم صهیونیستی به این کشور اتخاذ کرده ‌است.

این رویکرد هشداری عملی برای مواجهه با واکنش نظامی مسکو است. روس‌ها نقش ترکیه در ناامن شدن قفقاز و کمک‌های پهپادی این کشور به اوکراین را به خاطر سپرده‌اند و به نظر می‌رسد آنکارا نیز به این واقعیت اشراف دارد.

از سوی دیگر واقعیت آن است که ترکیه در سال‌های اخیر توانسته است در مناطقی از سوریه، متحدان و همراهانی بیابد که به عنوان نیروهای نیابتی از سوی این کشور ایفای نقش کنند و به نظر می‌رسد آنکارا امیدوار است که در روند اصلاح قانون اساسی سوریه بتواند برای آنها جایگاهی در عرصه قدرت بیابد.

تشدید حملات و رویکرد خصمانه علیه دمشق می‌تواند منجر به چنان رویارویی شود که نتیجه آن حذف کامل این جریان باشد.

نکته مهم دیگر آنکه، هر چند ترکیه بر اصل مبارزه با عوامل ناامنی در سوریه تکیه می‌کند اما با توجه به عملکرد خود نمی‌تواند بر مبارزه با داعش در سوریه  تاکید نماید، آن هم در حالی که اسناد منتشره از سوی ویکی لیکس، به نقش مستقیم و فعال آنها در خرید نفت از تروریست‌های گروه داعش و مناطق تحت کنترل آنها اشاره می‌کند.

چنانچه تیم تحقیقاتی برنامه حقوق بشر کلمبیایی نیز در گزارش خود به ارسال تسلیحات برای این گروه تروریستی با مشارکت عربستان صحه می‌گذارد.

 به نظر می‌رسد آنکارا با درک موقعیت گذشته تصمیم درستی گرفته تا چهره‌ای از خود ارائه نماید که در مسیر امنیت ترکیه و منطقه گام برمی‌دارد.

مخالفان سیاسی اردوغان در داخل ترکیه در قالب احزاب مخالف مبارزات انتخاباتی خود را با شعار بازگرداندن روابط با دمشق و بازگرداندن پناهجویان سوری به کشورشان آغاز کرده‌اند.

جامعه ترکیه رویکرد تعامل محور با سوریه دارد و این مولفه‌ای مهم برای اردوغانی است که نامزدی خود را برای انتخابات 2023 را اعلام داشته است تا بتواند در فاصله زمانی یک ساله، رویکرد تعامل محور خویش را به مردم اثبات نماید.

همچنین از مولفه‌های قابل تامل در سیاست خارجی ترکیه رویکرد تعامل محور سراسری یا همان تنش صفر است. چنانچه به گفته روزنامه «الاخبار» لبنان، ترکیه در یک خط موازی، در کنار نشان دادن چراغ سبزهایی به سوریه، مسیر عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی را تقویت می‌کند و از  «اسحاق هرتزوگ» رئیس رژیم صهیونیستی برای تقویت روابط دوجانبه تشکر می‌کند.

البته چنین رویکردهایی شاید برای آنکارا منافع کوتاه مدتی به همراه داشته باشد اما این کشور را برای طرفین غیر قابل اتکاء می‌سازد.

به هر تقدیر می توان گفت که مسیر عادی‌سازی روابط میان دمشق و آنکارا هر چند طولانی شده است اما تمایل ترکیه برای تحقق گشایش‌‌های سیاسی و میدانی قبل از انتخابات می‌تواند ضمن تحقق خواسته‌های انتخاباتی اردوغان، مولفه‌ای مهم برای بهبود ثبات و امنیت در مرزهای دو کشور و کل منطقه باشد.