خروج آمریکا از پیمان‎ بین‌المللی «آسمان‌های باز»؛ به ضرر یا به نفع روسیه!؟

نورنیوز ـ گروه بین الملل: معاهده آسمان های باز توافقنامه‌ای میان ۳۴ کشور جهان است. این معاهده که یکی از بزرگ‌ترین تلاش های بین‌المللی در خصوص اجازه پرواز هواپیما‌های جاسوسی و تجسسی بر فراز مناطق کشورهای عضو این معاهده و شفاف تر کردن فعالیت‌های نظامی است، جهت ایجاد درکی متقابل و اطمینان به کشور‌های امضا کننده در خصوص کلیه تحرکات و فعالیت های نظامی که ممکن است باعث نگرانی آن‌ها شود، صورت گرفته‌‌است. 

نخستین بار این طرح در سال ۱۹۵۵ میلادی توسط دوایت آیزنهاور، رئیس جمهور وقت ایالات متحده، به دولت شوروی در کنفرانس ژنو ارائه شد؛ که با مخالفت روس‌ها روبه‌رو شد.

پس‌از مخالفت روس ها و خروج این طرح از دستور کار درنهایت در زمان ریاست جمهوری جورج‌ بوش پدر مجددا مورد بحث قرار گرفت و در ۲۴ مارس ۱۹۹۲ این توافقنامه امضا شد و از اول ژانویه ۲۰۰۲ این طرح عملیاتی و اجرا شد.

 گزارش های ارائه شده حاکی از آن‌است که کاخ‌سفید مهرماه سال گذشته در پی خروج از پیمان منع موشک های هسته‌ای میان‌برد که با روسیه به امضا رسانده بود، از تصمیم خود مبنی بر احتمال خروج از این معاهده نیز خبر داده است.

روزنامه گاردین روز یکشنبه (۱۸ فروردین) به نقل از دو مقام آگاه نوشت، «مارک اسپر» وزیر دفاع و «مایک پامپئو» وزیر امورخارجه آمریکا در جلسه شورای امنیت ملی بر خروج از این معاهده به توافق رسیدند.

به ادعای کاخ سفید، روسیه بارها این معاهده را نقض کرده‌است و به سایر کشورها اجازه پرواز برفراز بخش‌های مهمی از خاک خود را نمی‌دهد و با برداشتن گام‌هایی مانع تحقق حقوق سایر کشورهای عضو این معاهده می‌شود. 

همچنین طبق آخرین گفته‌ها یکی از دلایل اسپر برای موافقت باخروج از این معاهده، ذخیره کردن منابع مالی لازم برای جایگزین کردن ۲ فروند هواپیمای بوئینگ است که قرار است در پروازهای شناسایی تحت این پیمان استفاده گردد.

درحالی که کنگره آمریکا پیش از این بودجه ۴۱/۵ میلیون دلاری را برای جایگزین کردن هواپیماها تصویب کرده ولی پنتاگون مدعی شده است که هیچ بودجه‌ای در اختیار ندارد. 

دولت آمریکا خروج از معاهده آسمان‌های باز را در بیانیه‌ای طی روز های آتی اعلام خواهد کرد. با این‌حال آمریکا تا چند ماه بعد از این تاریخ همچنان عضو این معاهده خواهد ماند تا درصورت روی کار آمدن رئیس جمهوری دیگر به جز دونالد ترامپ، در صورت تمایل بتواند این تصمیم را لغو کند.

این تصمیم دولت ترامپ از ابتدا با انتقاد روسیه مواجه شد، «ولادیمر ارماکوف» مدیر امور منع گسترش سلاح های هسته‌ای و کنترل تسلیحات وزارت امورخارجه روسیه، بهمن ماه سال گذشته ضمن بی اساس خواندن ادعاهای واشنگتن مبنی بر نقض معاهده آسمان‌های باز از سوی مسکو اعلام کرد درصورتی که آمریکا از این معاهده خارج شود، روسیه نیز مجبور به انجام اقدام متقابل است. 

وی بردرخواست مسکو برای نجات معاهده آسمان های باز به‌عنوان یکی از معدود ستون های باقی‌مانده از معماری امنیت اروپا تاکید کرد.

دونالد ترامپ از بدو ورود به کاخ سفید تا کنون، آمریکا را از معاهدات و پیمان‌های مهم بین‌المللی بسیاری خارج کرده‌ که تلاطمات سیاسی جهانی را به همراه داشته‌‌است که می‌توان به خروج از پیمان‌های آب و هوایی پاریس مورخ اول ژوئن ۲۰۱۷(۱۱ خرداد ۱۳۹۶)، پیمان تجاری نفتا، توافق هسته‌ای ایران مورخ هشتم ماه مه ۲۰۱۸ (۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷)، خروج از پیمان تسلیحاتی در مورخ ۲ اوت ۲۰۱۹ میلادی (۱۱ مرداد ۱۳۹۸) اشاره کرد.

نکته آنکه؛ برخی تحلیلگران مسائل بین المللی، تصمیماتی از این دست از سوی دولت ترامپ را در نهایت به نفع روسیه قلمداد کرده و آن را ناشی از نفوذ گسترده روس‌ها در لایه‎های تصمیم‌گیری ایالات متحده عنوان می‌کنند، موضوع حساسی که تنها گوشه‌ای از آن در ماجرای پرونده دخالت روسیه در انتخابات 2016 آمریکا رخ نشان داد و البته به سرانجام روشنی نرسید.