نورنیوز ـ گروه سیاست: خانم «آلنا دوهان» گزارشگر ویژه سازمان ملل در مورد تأثیر منفی اقدامات قهری یکجانبه بر برخورداری افراد از حقوق بشر، در اردیبهشت ماه سال گذشته به دعوت ستاد حقوق بشر به ایران سفر کرد.
این سفر یازده روزه از ۷ تا ۱۸ اردیبهشت سال 1401 (۱۷ تا ۲۸ می) انجام شد و هدف آن بررسی آثار تحریم‌های یکجانبه آمریکا بر مردم کشورمان بود.
دوهان در این سفر از نزدیک در جریان برخی از این آثار تحریم‌های یکجانبه آمریکا قرار گرفت و در پایان سفر خود با حضور در یک نشست خبری به سوالات خبرنگاران در خصوص نتایج این سفر پاسخ داد و بیانیه‌ای نیز در این باره منتشر کرد.
به طور کلی، گزارشگر ویژه اقدامات قهری طی بازدیدهای میدانی تلاش می‌کند تا ضمن ملاقات با نمایندگان دولت‌ها از یک‌سو و قربانیان تحریم و اعضای جامعه مدنی کشورها از سوی دیگر، درک درستی از تاثیر تحریم بر حقوق بشر ذیل ماموریتش کسب و در نهایت با تهیه گزارشی، پیشنهادهای خود را به شورای حقوق بشر ارائه کند.
دوهان به عنوان استاد حقوق بین‌الملل و مدیر مرکز تحقیقات صلح، تجربه زیادی در زمینه حقوق بین الملل و حقوق بشر دارد. او با نوشتن بیش از ۱۲۰ کتاب و مقاله در زمینه‌های مختلف حقوق بین‌الملل چهره‌ای علمی نیز به شمار می‌رود.
متن گزارش گزارشگر ویژه سازمان ملل برگرفته از کلیدواژه‌های قابل توجهی است که می‌تواند معیاری برای داوری در خصوص اقدامات جهانی در قبال تحریم‌های ضد ایرانی غرب باشد.
واژگانی چون غیر قانونی، نامتعارف، نامشروع، ضدحقوق بشر، غیر انسانی، غیر منصفانه و جنگ اقتصادی از جمله تعابیری است که دوهان در مورد تحریم‌های ضد ایرانی به کار برده است.
او تأکید دارد که آثار تحریم‌ها برخلاف ادعای آمریکا رسماً و به طور گسترده علیه «ملت ایران» بوده که به عنوان نقض حقوق بشر و معیار بالادستی، مغایر با تمام قوانین و مقررات بین‌المللی است و باید در آن تجدید نظر شود.
گزارشگر ویژه گزارش‌های متعددی از امتناع موسسات مالی خارجی و شرکت‌های تجاری از پرداخت ها و ارائه کالاها و خدمات به دلیل ترس از پیامدهای مالی، اعتباری و سایر موارد دریافت کرده است.
حتی پس از امضاء برجام، گزارش‌هایی مبنی بر عدم تمایل موسسات مالی خارجی جهت احیاء روابط با ایران و سرمایه‌گذاری در این کشور، با توجه به سابقه جریمه‌های مالی سنگین برای ادعای نقض تحریم‌های آمریکا، منتشر شده است.
او عنوان می‌کند که ایران همانند سایر کشورهای تحت تحریم از گسترده شدن صلاحیت آمریکا در معاملات بانکی بین‌المللی به دلیل ارتباطات بانک‌های ایالات متحده با بانک‌های خارجی یا پرداخت‌های دلاری متضرر شده و این امر نه تنها موجب ایجاد اختلالات و تأخیر جدی در تأمین کالاهای اساسی از جمله غذا، دارو، تجهیزات پزشکی و سایر تجهیزات و مواد اولیه شده، بلکه مانع جدی مشارکت ایران در همکاری های بین‌المللی از جمله پرداخت حق عضویت به سازمان‌ها و انجمن های بین‌المللی، دسترسی به فرصت‌های مالی و مشارکت ایرانیان و موسسات ایرانی در امور دانشگاهی و علمی، برنامه‌ها و فعالیت‌های فرهنگی و ورزشی نیز شده است.
گزارشگر نتیجه می‌گیرد استفاده از تحریم‌های یکجانبه، تحریم‌های ثانویه و تبعیت بیش از حد، تأثیر نامطلوبی بر طیف گسترده‌ای از حقوق بشر، مدنی و سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی از جمله حق حیات و حق توسعه دارد.
قابل توجه آنکه او اذعان می‌کند که تورم نیز تحت تأثیر تغییرات محیطی ناشی از تحریم‌های یکجانبه و اثرات کاهش ارزش پول ایران به دلیل محدودیت‌های مالی و انسداد دارایی‌های خارجی قرار گرفته است.
محدودیت‌های تجاری و مالی تحمیلی تأثیر مستقیمی بر بازار کار ایران، به‌ویژه در بخش‌هایی که مستقیماً با بازارهای بین‌المللی مرتبط هستند و همچنین بر زندگی ایرانیان مقیم خارج از کشور که به صورت فعال در فعالیت‌های تجاری شرکت دارند، داشته است، ناپایداری فضا و شرایط در رژیم های تحریمی منجر به بی‌ثباتی و ناامنی بازار کار شده و افزایش خطر اشتغال در اقتصاد غیررسمی بدون دسترسی به پوشش حمایت اجتماعی را در پی دارد.
یکی از نکات مهم گزارش خانم دوهان درباره تحریم‌های اعمالی علیه دارو و وسایل بهداشتی است.
او عنوان می‌کند که ایران حدود ۹۵ درصد از داروها و واکسن‌های اساسی خود را برای کاهش تأثیر تحریم‌های یکجانبه، با سیستم‌های تولید و تضمین کیفیت مطلوب تولید می‌کند، با این حال، شرکت‌های داروسازی ایرانی در تهیه مواد اولیه با کیفیت لازم با مشکل مواجه بوده و افزایش هزینه‌ها بر خرید از خارج از کشور تأثیر می‌گذارد.
منابع موثق و مصاحبه‌های انجام شده، عدم پایداری عرضه خدمات پزشکی از سال ۲۰۱۱ را به موجب تحریم‌ها تأیید کرده‌اند.
چالش‌های مهمی در تهیه و تحویل داروها و تجهیزات پزشکی نجات دهنده تولید شده توسط شرکت‌های خارجی و برای درمان بیماری‌های نادر، از جمله انواع خاصی از سرطان، تالاسمی، هموفیلی، سرطان خون، ماهیاک، ام اس، بیماری پروانه‌ای، اوتیسم و انواع خاصی از دیابت وجود دارد.
اگرچه نص تحریم‌ها اعلام می‌کند که داروها و تجهیزات پزشکی به دلیل معافیت‌های بشردوستانه تحت تأثیر قرار نمی‌گیرند، اما ارائه آنها به ایران به دلیل تأثیر تحریم‌ها بر شرکت‌های مالی، تجاری، کشتیرانی و بیمه، محدودیت‌های پرداخت‌های بین‌المللی و کسب و کارهای خارجی به‌شدت کاهش یافته است.
همچنین تبعیت بیش از حد تأمین کنندگان این اقلام مانعی جدی برای برخورداری همه ایرانیان از حق دستیابی به بالاترین استانداردهای سلامتی قلمداد می شود.
علاوه بر دارو و تجهیزات پزشکی، شرکت‌ها و تأمین‌کنندگان بین‌المللی از فروش نرم‌افزارهایی برای مدیریت و نظارت بر درمان بیماران، مانند نرم افزارهای مورد نیاز برای مدیریت دوز داروی بیماران سرطانی خودداری می‌کنند.
محدودیت‌های مالی، تحریم‌های ثانویه و ابهام، پیچیدگی و عدم قطعیت در مورد تعیین مواردی که از تحریم‌ها مستثنی هستند و مواردی که می‌توان آنها را «دو منظوره» (یعنی برای استفاده غیرنظامی و نظامی) در نظر گرفت، تعدادی از رشته‌های پزشکی و بخش‌هایی در ایران، از جمله پزشکی هسته‌ای و رادیو داروسازی را با تأثیر مستقیم بر بیمارانی که چنین درمان‌های تخصصی را دریافت می‌کنند، تحت تأثیر قرار داده است.
خانم دوهان در کنار برشمردن ابعاد پیامدهای تحریم‌ها علیه ملت ایران به‌ویژه اثرگذاری آن بر زندگی روزمره مردم و نیز بخش بهداشت و درمان از جمله بیماری‌های خاص همچون کودکان پروانه‌ای و مبتلا به تلاسمی، رسما به نقض قوانین بین‌المللی توسط این تحریم‌ها اذعان کرده و عنوان می‌دارد که کلیه اقدامات یکجانبه علیه ایران، اتباع و شرکت‌های ایرانی که بدون مجوز شورای امنیت سازمان ملل متحد اعمال شده و استفاده از آنها را نمی‌توان به عنوان اقدام متقابل یا اقدام تلافی‌جویانه مطابق با قوانین بین‌المللی توجیه نمود، باید لغو شوند.
همجنین تاکید دارد که کلیه محدودیت‌های موجود در تجارت، پرداخت‌های مالی و تحویل غذا، دارو و تجهیزات پزشکی، آب، بهداشت، ارتباطات و حمل ونقل، قطعات یدکی، بذر، کود و همچنین کالاها و خدمات جهت نگهداری و توسعه زیرساخت‌های حیاتی، که برای برخورداری ایرانیان از حقوق بشر ضروری تلقی می شود را حذف کنند.
گزارشگر ویژه از دولت ایالات متحده آمریکا می‌خواهد تا وضعیت اضطراری ملی در مورد ایران را که با هنجارهای میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی سازگار نیست، متوقف نماید تا مفاد دستور دیوان بین المللی دادگستری ۲ اکتبر ۲۰۱۷ را به طور کامل اجراء کرده و قوانین مطابق ملی خود را با قوانین بین‌المللی از جمله حقوق بشر، قانون پناهندگان و قانون مسؤلیت بین‌المللی تطابق دهد.
گزارشگر ویژه از سازمان ملل متحد دعوت می‌کند تا با او در ایجاد چارچوبی مفهومی برای سازوکارهای جبران خسارت، غرامت و اصلاح آسیب قربانیان نقض حقوق بشر ناشی از اقدامات قهری یکجانبه همکاری نماید.
او در نهایت عنوان می‌دارد که تحریم‌ها علیه ایران نقض تمام قوانین بین‌المللی و قوانین بشر دوستانه است و آمران و مجریان آن باید به جرم نقض قوانین و حقوق بشر مورد بازخواست قرار گیرند.
اکنون یک سال از سفر خانم دوهان به ایران و 8 ماه از گزارش رسمی او به شورای حقوق بشر و سازمان‌های بین‌المللی می‌گذرد، حال آنکه از یک‌سو کشورهای مدعی حقوق بشر در برابر این گزارش که صراحتا تحریم‌ها را جنایت علیه بشریت نامیده و خواستار لغو تمامی آنها شده، نه تنها سکوت کرده‌اند بلکه حتی به افزایش تحریم‌ها پرداخته‌اند.
از سوی دیگر سازمان ملل و شورای حقوق بشر که خود را ناجی ملت‌ها و انسانیت می‌نامند نیز بر خلاف مسئولیت و تکالیف خود عمل کرده و هیچ اقدامی در جهت اجرایی ساختن خواسته‌های گزارش خانم دوهان نکرده‌اند.
رفتارهای مدعیان حقوق بشر از جمله غربی در کنار سازمان ملل در برابر این گزارش پس از یک سال بیانگر ماهیت ضد بشری حاکم بر ساختار نظام بین‌الملل است که حتی به قوانین و ادعاهای حقوق بشری خود نیز پایبند نبوده و منافع فردی خویش را به جان میلیون‌ها انسان ترجیح می‌دهند.
نورنیوز