نورنیوز- گروه اجتماعی: دختران ایرانی در طول تاریخ و به‌ویژه در سال‌های اخیر، با وجود مشکلات و محدودیت‌هایی که بر سر راهشان قرار دارد، همچنان نقش مؤثری در پیشرفت ایران ایفا کرده‌اند. کارنامه دختران ایران در حوزه‌های مختلف، کارنامه‌ای مجموعا درخشان و قابل افتخار است. در شرایطی که تقویم ملی ایران، روزی خاص را به نام روز دختر نامگذاری کرده، شاید مناسب‌ترین موقع برای سنجش و ارزیابی این کارنامه باشد. در این ارزیابی، طبعا باید توفیقات و تنگناها را باهم و در کنار هم بررسی کرد.
کامیابی‌ها و درخشش‌ها
۱ . پیشرفت‌های علمی و تحصیلی
دختران ایرانی در عرصه تحصیلات، به‌ویژه در دوره‌های عالی و تکمیلی، موفقیت‌های پرشتاب و فراوانی کسب کرده‌اند. طبق آمار منتشرشده توسط وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، تعداد دانشجویان دختر در ایران در مقایسه با پسران، بیشتر است. همچنین، در سال‌های اخیر تعداد دختران ایرانی که در رتبه‌های برتر کنکور سراسری قرار می‌گیرند، به‌طور چشمگیری افزایش یافته است. در سال ۱۴۰۳، ۶۲ درصد از پذیرفته‌شدگان کنکور سراسری دختران بودند.
۲ . پیشرفت‌های ورزشی
دختران ایرانی در عرصه ورزش نیز موفقیت‌های بزرگی کسب کرده‌اند. در سال‌های اخیر، ورزشکاران دختر ایرانی در مسابقات بین‌المللی در رشته‌های مختلفی چون تکواندو، وزنه‌برداری، تیراندازی، دوومیدانی، شنا و ... موفق به کسب مدال‌های رنگارنگ شده‌اند. به‌طور خاص، در بازی‌های آسیایی ۲۰۱۸، ۹۰ درصد از مدال‌های ایران در رشته‌های انفرادی توسط زنان و دختران به دست آمد. این موفقیت‌ها نشان‌دهنده تلاش و اراده دختران ایرانی در عرصه‌های ورزشی است.
۳ . فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی و فرهنگی
دختران ایرانی در عرصه‌های اجتماعی و سیاسی نیز در حال گسترش فعالیت‌های خود هستند. در سال‌های اخیر، تعداد زیادی از دختران ایرانی در زمینه فرهنگ، حقوق بشر، محیط‌زیست، و حقوق زنان فعالیت‌های مؤثری انجام داده‌اند. طبق آمار منتشرشده توسط سازمان‌های مدنی، در حال حاضر بیش از ۵۰۰ گروه و انجمن فعال حقوق زنان در ایران وجود دارد که بسیاری از آن‌ها توسط دختران و زنان اداره می‌شود. این فعالیت‌ها باعث شده است که توجهات بین‌المللی به وضعیت حقوق بشر در ایران بیشتر شود.
۴ . توانمندی‌های اقتصادی
دختران ایرانی در زمینه‌های اقتصادی نیز توانسته‌اند به موفقیت‌های چشمگیری دست یابند. بسیاری از دختران جوان در حال راه‌اندازی کسب‌وکارهای آنلاین هستند. بر اساس تحقیقات انجام‌شده توسط مؤسسات اقتصادی، حدود ۳۵ درصد از استارت‌آپ‌ها و کسب‌وکارهای آنلاین ایران را زنان و دختران راه‌اندازی کرده‌اند. این امر نه تنها به ارتقاء وضعیت اقتصادی آن‌ها کمک کرده بلکه باعث ایجاد فرصت‌های شغلی جدید برای دیگر زنان و دختران نیز شده است.
چالش‌ها و تنگناها
۱ . محدودیت‌های اجتماعی و فرهنگی
محدودیت‌های اجتماعی و فرهنگی یکی از بزرگ‌ترین مشکلات دختران ایرانی است. در ایران، برخی قوانین و عرف‌های اجتماعی وجود دارند که حقوق دختران را بعضا محدود می‌کنند. البته بسیاری از این عرف‌ها، مصوبه‌ها و مقرره‌ها به حکم الزامات و اقتضائات عینی، مشمول بازنگری‌های مستمر می‌شوند. اما شرایط فعلی،مجموعا در ذهن دختران ایرانی وضعیتی را ایجاد می‌کند که «احساس محدودیت» تلقی می‌شود. یک نظرسنجی ادعا کرده که بیش از ۶۰ درصد دختران ایرانی در سنین نوجوانی، احساس می‌کنند در زندگی اجتماعی خود دچار محدودیت هستند. وجود برخی کمبودهای در مناطقی از کشور، به این احساس دامن می‌زند.
۲ . آموزش و عدم دسترسی به فرصت‌های برابر
هرچند دختران ایرانی در زمینه تحصیلات پیشرفت‌های زیادی داشته‌اند، اما هنوز در مناطق روستایی و برخی نقاط کمتر توسعه‌یافته، محدودیت‌هایی در دسترسی به آموزش وجود دارد. طبق گزارش‌های سازمان‌های غیر دولتی، ۲۵ درصد از دختران در مناطق روستایی به دلیل مسائل فرهنگی، اقتصادی یا اجتماعی از ادامه تحصیل در مقاطع مختلف محروم هستند. در مقابل، در بسیاری از کلان‌شهرها، شاهد افزایش تعداد دخترانی هستیم که به دانشگاه می‌روند. به‌طور مثال، در سال ۱۴۰۳، ۶۰ درصد از دانشجویان دانشگاه‌های ایران را دختران تشکیل می‌دادند که این آمار نشان‌دهنده پیشرفت قابل توجه در آموزش عالی است.
۳ . محدودیت‌های شغلی و حرفه‌ای
در حالی که زنان ایرانی در برخی رشته‌ها در دانشگاه‌ها موفق به کسب مقام‌های عالی شده‌اند، هنوز در بازار کار با مشکلات زیادی روبه‌رو هستند. آمارها نشان می‌دهند که نرخ مشارکت زنان در بازار کار ایران حدود ۱۸ درصد است که این رقم نسبت به کشورهای هم‌سطح ایران بسیار پایین است. در حالی که تعداد دختران فارغ‌التحصیل در رشته‌های مختلف بالا است، تنها ۲۰ درصد از آن‌ها توانسته‌اند شغل‌های با درآمد مناسب پیدا کنند. علاوه بر این، گزارش‌ها نشان می‌دهند که زنان و دختران در مشاغل مدیریتی و رهبری با تبعیض روبه‌رو هستند.
۴ . آسیب‌های اجتماعی و روانی
علاوه بر اینها، دختران ایرانی با مشکلات روانی و اجتماعی متعددی روبه‌رو هستند. بر اساس آمارهای منتشرشده توسط وزارت بهداشت، نزدیک به ۴۰ درصد از دختران ایرانی بین ۱۵ تا ۲۴ سال به نوعی از مشکلات روانی و اضطراب رنج می‌برند. همچنین، در سال‌های اخیر، مواردی از خشونت‌های خانگی و آزارهای جنسی علیه دختران گزارش شده است که نشان‌دهنده آسیب‌پذیری بیشتر این قشر از جامعه است.
فردای ایران با دختران است
دختران ایرانی در سال‌های اخیر با وجود چالش‌های فراوان، توانسته‌اند در بسیاری از زمینه‌ها به موفقیت‌های قابل توجهی دست یابند. از پیشرفت‌های تحصیلی و علمی گرفته تا موفقیت‌های ورزشی، اجتماعی و اقتصادی. این قشر از جامعه ایران به وضوح نشان داده که با تلاش و پشتکار، قادر به غلبه بر محدودیت‌ها هستند. با این حال، هنوز موانع زیادی در مسیر دختران ایرانی وجود دارد که باید برای رفع آن‌ها تلاش مضاعف صورت گیرد. چیزی که در این میان اهمیت فراوان دارد کشف منطق مطالبات دختران امروز و درک زبان ویژه‌ی آنهاست.
دختر ایرانی بارها و در موارد گوناگون ثابت کرده است که در برابر رویکردهای آمرانه و تحکمی، مقاومتی فعال و ویران‌کننده دارد و به زیرکانه‌ترین و هوشمنداترین شیوه‌ی ممکن، سیاست‌های تحمیلی و تحکمی را خنثی و بلکه رسوا می‌کند. در قبال چنین هوش سرشاری، ناپسندترین تصمیم، اراده‌ی معطوف به انکار یا حتی سرکوب این نسل است. البته باید اقرار کرد که چنین میل انکارگر یا سرکوبگری، در سطوح اصلی و تصمیم‌ساز حاکمیت جای تعیین کننده و اثرگذاری ندارد.
برخی سیاست‌بازان تنگ‌نظر که از درک واقعیت‌های متحول در دنیای امروز دختران ایران ناتوانند، می‌خواهند همچنان با توسل به شیوه‌های قهری یا سلبی، و با زبان انذار و تهدید و توهین، راه این نسل نوپدید را سد کنند و مسیر اصلاح رویه‌های پیشین را ببندند. این تلاشی بی‌ثمر و بی‌عاقبت است. زنان و دختران، حاملان و پیش‌برندگان قطار توسعه در فردای ایرانند. هر کسی که به توسعه‌ی پایدار و همه‌جانبه ایران علاقه دارد نمی‌تواند از همراهی نیروی جادویی دختران ایران احساس بی‌نیازی کند.
این نیروی شگفتی‌ساز، به خوبی می‌داند که از میراث اخلاقی، فرهنگی، دینی، زبانی و هویتی خود چگونه پاسداری کند. روز دختر، فرصتی است برای یادآوری اینکه در مواجهه با دختران باید سوءظن‌های بی‌بنیاد را کنار گذاشت و به «دختر روز» باور آورد و میدان را برای نقش‌آفرینی او مهیا کرد. تجلیل از دستاوردهای دختران و یادآوری این نکته که باید برای رسیدن به برابری جنسیتی و برطرف کردن مشکلات پیشروی آن‌ها گام‌های بیشتری برداشته شود.
نورنیوز