چین با جمعیتی چهار برابر ایالات متحده، در آستانه یک بحران جمعیتی قرار دارد که می‌تواند رؤیای پیشی گرفتن از اقتصاد آمریکا را به تعویق بیندازد. کاهش نیروی کار و افزایش تعداد سالمندان، فشار بی‌سابقه‌ای بر اقتصاد این کشور وارد کرده و برتری آمریکا را در رقابت جهانی حفظ کرده است.
نورنیوز- گروه بین‌الملل: جمهوری خلق چین سال‌هاست که به‌عنوان یکی از جدی‌ترین رقبای اقتصادی ایالات متحده آمریکا شناخته می‌شود. با این حال، روندهای جمعیتی اخیر نشان می‌دهد که پیری جمعیت، به‌عنوان یکی از چالش‌های کلیدی این کشور، می‌تواند مانعی جدی بر سر راه رشد اقتصادی آن باشد و در نهایت، جایگاه آمریکا را در صدر اقتصاد جهانی حفظ کند.
یکی از اصلی‌ترین موانع چین برای پیشی گرفتن از ایالات متحده، پیر شدن سریع جمعیت است. بر اساس پیش‌بینی‌های سازمان ملل، جمعیت چین تا پایان قرن جاری ممکن است ۵۵ درصد کاهش یابد، در حالی که جمعیت ایالات متحده ۱۸ درصد افزایش پیدا خواهد کرد. این کاهش شدید، همراه با رشد آهسته نرخ زاد و ولد به بحران نیروی کار و افزایش بار اقتصادی ناشی از جمعیت سالمند منجر می‌شود.
کاهش نیروی کار، تهدیدی برای رشد اقتصادی
جمعیت فعال و جوان، موتور محرکه توسعه اقتصادی است. اما چین، به دلیل نرخ پایین زاد و ولد با کاهش سریع نیروی کار مواجه است. این روند به معنای کاهش تولید، افت بهره‌وری و در نهایت کاهش رشد اقتصادی است. علاوه بر این، کاهش نیروی کار باعث می‌شود که هزینه‌های مرتبط با دستمزد افزایش یابد و مزیت‌های رقابتی چین در بازارهای جهانی تضعیف شود.
فشار اقتصادی ناشی از سالمندی جمعیت
افزایش تعداد سالمندان، فشار زیادی بر سیستم‌های بهداشتی و تأمین اجتماعی چین وارد می‌کند. جمعیتی که زمانی نیروی کار مولد بودند، اکنون به مصرف‌کنندگان منابع عمومی تبدیل شده‌اند. این مسئله، علاوه بر کاهش ذخایر مالی به کاهش منابعی منجر می‌شود که می‌توانستند صرف سرمایه‌گذاری‌های جدید شوند.
تلاش‌های ناکام دولت برای مقابله با بحران جمعیتی
دولت چین برای رفع این مشکل، اقداماتی نظیر لغو سیاست تک‌فرزندی و ارائه مشوق‌های مالی به خانواده‌ها را در پیش گرفته است. اما این سیاست‌ها تاکنون تأثیر ملموسی نداشته‌اند. تغییرات فرهنگی و اقتصادی از جمله هزینه‌های بالای زندگی و نگرش متفاوت نسل جوان نسبت به ازدواج و فرزندآوری، دلایل اصلی عدم استقبال مردم از این برنامه‌هاست.
چالش‌های ساختاری اقتصاد چین
پیری جمعیت تنها یکی از مشکلات اقتصادی چین است. وابستگی زیاد به صادرات، کاهش تقاضای جهانی برای محصولات چینی و رقابت‌پذیری رو به کاهش این کشور در برابر ایالات متحده، از جمله مسائل ساختاری هستند که پتانسیل رشد اقتصادی چین را محدود می‌کنند.
مزیت های آمریکا برتری‌های در رقابت اقتصادی با چین
در مقابل، ایالات متحده با تکیه بر مزایایی مانند جذب مهاجران متخصص، نوآوری و فناوری پیشرفته، بازار داخلی قوی و بهره گیری از ابزار دیپلماسی برای توسعه اقتصادی جایگاه خود را در رأس اقتصاد جهانی تثبیت کرده است. برخلاف چین، که با کاهش جمعیت و پیری نیروی کار مواجه است، ایالات متحده با سیاست‌های مهاجرتی، نیروی کار خود را تقویت کرده و از تنوع جمعیتی به‌عنوان یک مزیت رقابتی بهره می‌برد.
در حالی که چین با بهره گیری از ابزارهای اقتصادی و سیاسی طی سالهای اخیر فاصله خود را با آمریکا به عنوان اولین اقتصاد بزرگ جهان به حداقل رسانده اما پیر شدن جمعیت چین اکنون به‌عنوان پاشنه آشیل این کشور،موجب کاهش توانمندی پکن در تداوم رقابت مستقیم با آمریکا شده است.این عارضه مهم بدلیل ماهیت کاملا فرهنگی و انسانی آن،بر خلاف شاخصهای دیگری که دولت چین با بهره گیری از آن می تواند روند رشد اقتصادی را افزایش دهد، کمترین میزان تاثیر پذیری از سیاست‌های دولت را دارد و از این رو به مهمترین چالش پکن برای دستیابی به هدف قرار گرفتن در جایگاه نخست اقتصادی در جهان شده است.