با افزایش مشکلات زیست‌محیطی، آلودگی هوا و ضعف زیرساخت‌ها، نظام آموزشی کشور در مسیر بحران قرار گرفته است. از تعطیلات مکرر مدارس تا افت سطح علمی دانش‌آموزان، اصلاحات اساسی در تقویم آموزشی و تقویت زیرساخت‌های آنلاین به امری ضروری تبدیل شده است.
نورنیوز- گروه اجتماعی: نظام آموزشی کشور در حال حاضر با چالش‌های متعددی روبرو است که رفع آن‌ها نیازمند تغییرات اساسی در ساختار و نحوه آموزش است. یکی از مهم‌ترین مشکلات، مسائل زیست‌محیطی و زیرساختی است که بر کیفیت و کارآیی آموزش تأثیر مستقیم دارد. ضرورت تقویت زیرساخت‌های آموزش غیرحضوری و اصلاح تقویم آموزشی کشور از جمله موضوعات بسیار مهمی است که برای ایجاد تحول در نظام آموزشی کشور مدنظر قرار گیرد
لزوم تقویت آموزش غیرحضوری
آموزش غیرحضوری یکی از راه‌حل‌های کارآمد برای رفع مشکلات زیرساختی است که در بسیاری از مناطق به‌ویژه در روستاها و مناطق دورافتاده، کمبود امکانات آموزشی وجود دارد. طبق گزارش مرکز آمار ایران، تنها ۶۰ درصد از دانش‌آموزان در مناطق روستایی به اینترنت پرسرعت دسترسی دارند، در حالی که این نسبت در مناطق شهری ۹۰ درصد است. این شکاف دیجیتال، مانع بهره‌برداری کامل از آموزش آنلاین می‌شود.
طبق گزارش یونسکو (۲۰۲۰)، در دوران پاندمی COVID-19، بیش از ۱٫۶ میلیارد دانش‌آموز در سراسر جهان از آموزش حضوری محروم شدند و مجبور به استفاده از آموزش آنلاین شدند. با این حال، نزدیک به ۴۰ درصد از دانش‌آموزان در کشورهای با درآمد کم و متوسط از امکانات لازم برای دسترسی به آموزش آنلاین بی‌بهره بودند. در این راستا، تقویت زیرساخت‌های فناوری اطلاعات و اینترنت در مناطق محروم می‌تواند به برطرف کردن شکاف‌های آموزشی کمک کند.
تغییرات در تقویم آموزشی و تعطیلات مکرر به دلیل آلودگی هوا
یکی دیگر از چالش‌های موجود در نظام آموزشی کشور، تقویم آموزشی است که با شرایط جوی و اقلیمی همخوانی ندارد. علاوه بر تغییرات اقلیمی و شرایط جوی نامساعد که باعث تعطیلی مدارس در برخی مناطق می‌شود در سال‌های اخیر مشکل آلودگی هوا در کلانشهرها نیز به یکی از عوامل تعطیلی مدارس تبدیل شده است. طبق گزارش‌های وزارت آموزش و پرورش، در آبان و آذر ۱۴۰۲، بیش از ۱۵ روز مدارس در تهران به دلیل آلودگی هوا تعطیل شد. این تعطیلات مکرر باعث کاهش تعداد روزهای آموزشی و به تبع آن کاهش کیفیت آموزش می‌شود.
طبق گزارش مرکز آمار ایران، در برخی مناطق کشور به‌طور میانگین ۱۰ روز بیشتر از سایر مناطق به دلیل بارش‌های شدید یا دمای بالای هوا تعطیل می‌شوند. این تعطیلات غیرمترقبه می‌تواند تأثیر زیادی بر کیفیت آموزش و تعداد روزهای آموزشی داشته باشد. به‌ویژه در کلانشهرهایی مانند تهران، اصفهان، مشهد و تبریز که با مشکل آلودگی هوا مواجه هستند، این تعطیلات تاثیر منفی بر روند آموزشی دارد.
برای رفع این مشکل، ضروری است که تقویم آموزشی کشور به‌گونه‌ای تنظیم شود که با شرایط اقلیمی هر منطقه هماهنگ باشد. در بسیاری از کشورهای پیشرفته، تقویم آموزشی به‌طور انعطاف‌پذیر با توجه به نیازهای محلی و تغییرات اقلیمی تنظیم می‌شود. طبق گزارش OECD (۲۰۲۰)، کشورهایی که تقویم آموزشی خود را به‌طور تطبیقی تنظیم می‌کنند، به طور میانگین ۲۰ درصد عملکرد بهتری در ارزیابی‌های بین‌المللی PISA دارند.
کاهش سطح علمی دانش‌آموزان
یکی از نتایج اصلی ضعف‌های سیستم آموزشی کشور، کاهش سطح علمی دانش‌آموزان است. طبق گزارش وزارت آموزش و پرورش، تنها ۳۵ درصد از دانش‌آموزان پایه نهم در آزمون‌های ملی دروس پایه‌ای مانند ریاضی و فارسی نمرات قابل قبولی کسب کرده‌اند. این درصد در مقایسه با متوسط جهانی (تقریباً ۶۰ درصد) بسیار پایین است.
در ارزیابی‌های جهانی PISA (۲۰۱۸)، ایران در رتبه ۶۰ از میان ۷۲ کشور قرار دارد و عملکرد دانش‌آموزان ایرانی در زمینه‌های ریاضی و خواندن به‌طور قابل توجهی پایین‌تر از کشورهای پیشرفته مانند سنگاپور، کره جنوبی و فنلاند است. این گزارش‌ها نشان‌دهنده ضعف جدی در سطح علمی دانش‌آموزان کشور است که عمدتاً به مشکلات زیرساختی و کمبود روزهای آموزشی برمی‌گردد.
طبق گزارش یونسکو (۲۰۲۰)، در مناطق محروم ایران، میزان سواد دانش‌آموزان در مقاطع ابتدایی تا متوسطه اول به‌طور متوسط ۳۰ درصد پایین‌تر از مناطق شهری است. این شکاف آموزشی و سطح پایین سواد دانش‌آموزان در این مناطق، به دلیل عدم دسترسی به معلمان مجرب و امکانات آموزشی مناسب است.
با توجه به مشکلات و چالش‌های موجود در نظام آموزشی کشور، ضروری است که اصلاحات اساسی در این سیستم انجام شود. تقویت زیرساخت‌های آموزش غیرحضوری، تغییر در تقویم آموزشی به‌گونه‌ای که با شرایط جوی و اقلیمی هر منطقه هماهنگ باشد و بهبود امکانات آموزشی در مناطق محروم از جمله اقداماتی است که می‌تواند به رفع ضعف‌های موجود در نظام آموزشی کشور کمک کند. بی‌توجهی به این مسائل، می‌تواند تبعات جدی برای آینده تحصیلی دانش‌آموزان و در نهایت برای رشد و توسعه کشور به همراه داشته باشد.