×
سیاسی
شناسه خبر : 210228
تاریخ انتشار :

احمد زیدآبادی*

کم رنگ شدن وفـاق/دولت پزشکیان با چه شرایطی روبه‌روست؟

در اوایل کارِ آقای پزشکیان، نشانه‌های خوبی از سطح قابل قبولی از اجماع و وفاق و همراهی با رئیس‌جمهور از جمله رأی اعتماد به تمام اعضای کابینه از طرف مجلس، بروز کرد، اما با گذشت زمان، این نشانه‌ها نه‌فقط کمرنگ شد.

نورنیوز-گروه سیاسی: در اوایل کارِ آقای پزشکیان، نشانه‌های خوبی از سطح قابل قبولی از اجماع و وفاق و همراهی با رئیس‌جمهور از جمله رأی اعتماد به تمام اعضای کابینه از طرف مجلس، بروز کرد، اما با گذشت زمان، این نشانه‌ها نه‌فقط کمرنگ شد بلکه امروزه ستیزه‌جویی علنی با دولت و نمایندگان آن از سوی برخی نیروهای درون حاکمیت، به وضعیتی بدتر از دور دوم ریاست‌جمهوری آقای روحانی رسیده است.

روزی که سعید حجاریان، ریاست‌جمهوری سیدمحمد خاتمی را سبب ظهور «حاکمیت دوگانه» در ایران دانست، بعید می‌دانم ارائۀ مفهومی مثبت از این عبارت مرادش بوده باشد. نخستین ویژگی «حاکمیت»، یگانه بودن آن است، زیرا همین ویژگی است که دستگاه دولت را کارآمد می‌کند. حاکمیت دوگانه یا چندگانه به جز در دوران «گذار» از یک حاکمیت به حاکمیت دیگر، اساساً وضعیتی مخرب است و مایۀ نزاع درون‌سیستمی و در نتیجه ناکارآمدی ماشین دولت و انباشت بحران در جامعه می‌شود.

اینکه چرا امکان ظهور «حاکمیت دوگانه» در ایران وجود دارد، بحث نظری مبسوطی را طلب می‌کند، اما نوعی تفسیر از قانون اساسی که بر دو بُنی بودن یا ثنویتِ منبع مشروعیتِ حکومت انگشت می‌گذارد، مهمترین علت این امر است. با این حال، «حاکمیت دوگانه» به‌رغم مضمون منفی آن به پاره‌ای سوءتفاهمات سیاسی در جامعۀ ایرانی دامن زد؛ به‌طوری‌که برخی از اصلاح‌طلبان آن را پدیده‌ای مثبت پنداشتند و بر همین اساس، منازعۀ رئیس‌جمهور با سایر ارکان قدرت را ترغیب و تشویق کردند بدون آنکه به اثرات آن بر کارآمدی دولت به خوبی بیاندیشند.

در سوی دیگر ماجرا، اصولگرایان نیز که خود یکی از عوامل اصلی دوگانه شدن حاکمیت بودند، به جای تلاش در جهت یگانه کردن آن، روی صورت لفظی و ظاهری این پدیده حساسیت فوق‌العاده نشان دادند و موضوع را به سرعت امنیتی کردند.

به هر حال، ناکامی‌ها و خطرات ناشی از دور دوم ریاست‌جمهوری حسن روحانی، بخش مهمی از جامعه را متقاعد کرد که «حاکمیت دوگانه» به معنای ایجاد دوقطبی و یا نزاع بین قوۀ مجریه با سایر نهادهای حاکم، تنها ثمرش پنچر شدن چرخ دولت و ناتوانی آن در حل مشکلات فراروی جامعه است و بنابراین، یک بار برای همیشه باید از آن خداحافظی کرد. در واقع همین طیف از جامعه در انتخابات سال 1400 شرکت نکرد تا با پیروزی مرحوم سیدابراهیم رئیسی در انتخابات و یکدست شدن قدرت، کشور از قفل و بلاتکلیفی دوگانگی حاکمیت رها شود.

فوت غیرمترقبۀ مرحوم رئیسی اما کشور را بار دیگر در معرض انتخابات قرار داد. تجربه‌های گذشته پیش رو بود و کمتر کسی گمان می‌کرد که شورای نگهبان با تأیید صلاحیت فردی با دیدگاه‌های انتقادی نسبت به سیاست‌های جاری، بار دیگر زمینه‌ساز بروز پدیدۀ حاکمیت دوگانه شود.

برخلاف انتظار عمومی اما شورای نگهبان نام مسعود پزشکیان را در بین نامزدهای تأییدصلاحیت شدۀ ریاست‌جمهوری اعلام کرد. مسعود پزشکیان از منتقدان بسیاری از سیاست‌ها و رویه‌های جاری در کشور بود و در جریان تبلیغات انتخاباتی، با صراحت کامل نظرات خود را از طریق تریبون صداوسیما به جامعه منتقل کرد.

این اتفاق، نوعی سردرگمی در بین تحلیل‌گران سیاسی ایجاد کرد. آنها از خود می‌پرسیدند که اگر آقای پزشکیان مصمم به اجرای وعده‌ها و نظرات خود باشد، آیا بار دیگر صورتی از حاکمیت دوگانه در کشور ظهور نخواهد کرد؟ با این حساب، پس چرا شورای نگهبان صلاحیت او را تأیید کرده است؟ مگر شورای نگهبان و نهادهای مؤثر در تصمیم‌گیری‌های آن، علاقه‌ای به تکرار حاکمیت دوگانه و ناکارآمد شدن دولت پیدا کرده‌اند؟ پاسخ به این پرسش به طور قاطع منفی بود، زیرا ناظران سیاسی از حساسیت دستگاه‌های رسمی نسبت به پدیدۀ حاکمت دوگانه و حتی استفاده از این لفظ بی‌خبر نبودند.

بنابراین، شماری از تحلیل‌گران به این نتیجه رسیدند که با تأیید و پیروزی آقای پزشکیان در انتخابات، قرار نیست تجربۀ تلخ دوگانه شدن حاکمیت در کشور تکرار شود. این تصور، به طور طبیعی، پیش‌فرض‌های ضروری نهفته در بطن خود را نیز به همراه داشت به‌خصوص این پیش‌فرض که عموم دستگاه‌های حاکم، خود را برای همراهی با رویکرد آقای پزشکیان آماده کرده‌اند و به همین جهت، پیروزی او در انتخابات، نه‌فقط سبب ظهور پدیدۀ حاکمیت دوگانه نمی‌شود بلکه فرصتی تاریخی برای وفاق و اجماع درون‌حکومتی به منظور تغییر سیاست‌ها و حرکت در جهت حل مشکلات بنیادی جامعه به‌وجود می‌آورد.

قاعدتاً این فرض برای بسیاری از شهروندانی که ضمن نارضایتی عمیق از وضع موجود، مخالف تکرار تجربۀ شکست‌خوردۀ حاکمیت دوگانه و در عین حال، نگران از بروز بی‌ثباتی و هرج و مرج در جامعه بودند، بسیار وسوسه‌برانگیز شد. به همین دلیل آنان عزم خود را جزم کردند و در دور دوم انتخابات به رغم تبلیغات زهرآلود شبکه‌های خارج از کشور، با دادن رأی به آقای پزشکیان موجب پیروزی او بر رقیبش شدند.

در اوایل کارِ آقای پزشکیان، نشانه‌های خوبی از سطح قابل قبولی از اجماع و وفاق و همراهی با رئیس‌جمهور از جمله رأی اعتماد به تمام اعضای کابینه از طرف مجلس، بروز کرد، اما با گذشت زمان، این نشانه‌ها نه‌فقط کمرنگ شد بلکه امروزه ستیزه‌جویی علنی با دولت و نمایندگان آن از سوی برخی نیروهای درون حاکمیت، به وضعیتی بدتر از دور دوم ریاست‌جمهوری آقای روحانی رسیده است.

نمونۀ واضح این ستیزه‌جویی را می‌توان در واکنش‌های مربوط به حضور محمدجواد ظریف معاون امور استراتژیک رئیس‌جمهور در اجلاس داووس و اظهارات او در آنجا ملاحظه کرد.

روشن است که آقای ظریف به تصمیم شخص خود به داووس نرفته است. روشن است که او طبق میل شخصی خود در آنجا اظهارنظر نکرده است. روشن است که او نظرات رئیس‌جمهور و دستگاه دولت را در اجلاس داووس مطرح کرده است. با این حساب، این میزان حمله و هتاکی و تهدید علیه او از سوی افرادی با موقعیت رسمی در نهادهای حاکم نشانۀ چیست؟ آیا جز این است که بازتولید حاکمیت دوگانه را در ذهن جامعه زنده می‌کند؟

با حاکمیت دوگانه نه‌فقط هیچ مشکلی از کوه مشکلات این جامعه قابل حل نیست بلکه عمده وقت و انرژی دولت، باید معطوف معضلاتی شود که در داخل مجموعۀ حاکمیت برایش ایجاد می‌شود. چنین روندی بسیار خطرناک و بحران‌آفرین است.

در ماه‌های اخیر، بخش بزرگی از فعالیت دولت مصروف خنثی‌سازی ابلاغ قانون حجاب و عفاف و رفع فیلترینگ شده است، یعنی دو مشکلی که بخش دیگری از حاکمیت برای آن به وجود آورده است! شاید دولت از این جهت خود را تا اندازه‌ای موفق هم ببیند، اما اشتغال به خنثی‌سازی برنامه‌های بخشی از حاکمیت حتی اگر موفقیت‌آمیز هم باشد، به معنای حل مشکلات عینی جامعه و جلوگیری از تلبنار شدن آنها نیست و موجب کنترل بحران‌های موجود نمی‌شود.

مخالفان دولت در درون حاکمیت، آن را صرفاً در خدمت علایق و منویات خود می‌خواهند تا بدین‌وسیله حاکمیت یگانه شود! اگر قرار به تحقق علایق و منویات آنان بود یا باید کاندیدای خودشان رأی می‌آورد و یا آقای پزشکیان ردصلاحیت می‌شد. هیچ رئیس‌جمهور و دولتی در هر کجای عالم نه حاضر است و نه می‌تواند برنامه‌های خود را رها و برنامه‌های جناح و گروه رقیب و مخالف خود را اجرا کند.

بنابراین، اصرار بر این موضوع جز دامن زدن به نزاع درون‌ سیستمی و نمایش دوگانگی در حاکمیت و تلف شدن وقت و انرژی دولت و ناکارآمد شدن آن، هیچ اثر دیگری ندارد.  ناکارآمد شدن دولت هم در درجۀ نخست دودش به چشم جامعه و کشور و خود دولت می‌رود و به همین علت، نباید به آن تن در دهد.

به هر حال، آقای پزشکیان با وعده‌های مشخص از مردم رأی گرفته است. یا باید از طریق همراهی و همکاری سایر قوا و ارکان قدرت، در جهت تحقق آنها حرکت کند و یا در کمال مسالمت‌جویی به سر کار قبلی خود بازگردد.

*روزنامه نگار و فعال سیاسی اصلاح طلب


هم میهن
اخبار مرتبط
وفاق ملی؛ توفیق اجباری
چهارشنبه 1403/10/26 ساعت 08:41
محمد قوچانی*
وفاق ملی؛ توفیق اجباری
درباره وفاق «ملی» حرف می‌زنیم و نه فقط وفاق. معیار وفاق باید «ایران» باشد،نه هیچ چیز دیگر. وفاق ملی نوعی توفیق اجباری است. چون ما قدرت حذف یکدیگر را نداریم.
اصولگراها به میدان وفاق بیایند
پنج‌شنبه 1403/09/29 ساعت 16:25
ابوالقاسم رئوفیان*
اصولگراها به میدان وفاق بیایند
شرایط ویژه‌ای که در این دوره بر کشور و منطقه حاکم است نشان می‌دهد راهی جز همبستگی و اتحاد در داخل وجود ندارد. رژیم صهیونیستی در حال گسترش جنگ است و بعد از سقوط اسد می‌بینیم که حملات خود را تشدید کرده است.
سیاست نامه | نماز جمعه فرصت وفاق با تقویت شکاف ؟ +فیلم
سه‌شنبه 1403/09/27 ساعت 09:30
سیاست نامه | نماز جمعه فرصت وفاق با تقویت شکاف ؟ +فیلم
نماز جمعه یک فرصت استثنایی برای تقویت وفاق و انسجام ملی است. اگر پای مناقشات دستگاه‌های حاکمیتی به این تریبون وفاق باز شود چه بسا این فرصت مهم تبیینی ضایع شود.
ظریف: وفاق یعنی صدای آنهایی هم که رأی ندادند را بشنویم
سه‌شنبه 1403/09/13 ساعت 09:40
ظریف: وفاق یعنی صدای آنهایی هم که رأی ندادند را بشنویم
محمد جواد ظریف در نشست ویژه «چهل میلیون امضا شدن کارزار» با حضور کنشگران و نویسندگان کارزارهای پُرامضا، افزود: این مایه خوشحالی است که بخش‌های مختلف دولت متقاضی ارتباط با کنشگران کارزار و جامعه مدنی هستند.
پزشکیان: وفاق داخلی پشتوانه محکم سیاست خارجی دولت است
چهارشنبه 1403/09/07 ساعت 13:29
در نشست جمعی از اساتید سیاست خارجی و روابط بین‌الملل:
پزشکیان: وفاق داخلی پشتوانه محکم سیاست خارجی دولت است
رئیس‌جمهور با بیان اینکه امروز «وفاق ملی» نقطه اصلی اتکای ما برای حل نه تنها مسائل سیاست خارجی، بلکه تمامی مشکلات گریبان‌گیر در کشور است،گفت: دولت برای اینکه بتواند در عرصه سیاست خارجی و نظام بین‌الملل پشتوانه محکمی داشته باشد، ابتدا باید بتواند وفاق ملی را در داخل کشور و در میان مردم تقویت کند.
«قبله واحد» در گفتمان وفاق ملی
چهارشنبه 1403/09/07 ساعت 09:18
هوشمند سفیدی*
«قبله واحد» در گفتمان وفاق ملی
ایجاد زبان و آرمان مشترک و به قول دکتر پزشکیان “قبله واحد ” (البته در امور) اصلی مهم محسوب می شود ؛ و یکی از ستون های مهم «وفاق ملی» که برای ایجاد انسجام و وحدت نظری ، غیر قابل اغماض و انکار است.
سخنی درباره وفاق ملی
شنبه 1403/08/26 ساعت 09:35
دکتر موسی غنی‌نژاد*
سخنی درباره وفاق ملی
تصور عمومی بر این بود که منظور از وفاق صرفا پرهیز از گفتار و رفتار ستیزه‌جویانه و خشن در مقابل مخالفان سیاسی است. پس از پیروزی جناب دکتر پزشکیان در انتخابات، هنگام انتخاب اعضای هیات دولت ابقای برخی مقامات دولت پیشین در مسوولیت‌های خود به وفاق ملی تعبیر شد؛ یعنی پذیرفتن مخالفان سیاسی در کنار خود.
نظرات
آگهی تبلیغاتی
آخرین اخبار
اطلاعیه باشگاه استقلال درباره انتخاب سرمربی خارجی
واژگونی اتوبوس دانش‌آموزان کرمانی 6 فوتی و 37مصدوم داشت/اعلام اسامی فوتی‌ها
ایران آماده مذاکرات هسته‌ای بر اساس احترام متقابل
نتانیاهو آماده آغاز مرحله دوم مذاکرات با حماس است/ هیات مذاکره کننده به قطر می‌رود
هفتمین روز جشنواره فجر؛سینمای ایران در اوج تنوع ژانر
امضای تفاهمنامه توسعه هوانوردی ایران و قطر
دیدار رییس سازمان انرژی اتمی با علما و مراجع عظام تقلید در قم
ترامپ و غزه؛ دلیل یک پافشاری!
تحریم‌های جدید ترامپ علیه ایران
هشدار در پی بارش برف و کاهش دما و یخبندان در 19 استان/خودداری از تردد غیرضروری
کاهش کلسترول بد با پروتئین گیاهی
فرمان اجرایی با یادداشت اجرایی ترامپ درباره ایران چه تفاوتی دارد؟
📸گزارش تصویری | عکس هایی از حاشیه های روز هفتم چهل و سومین جشنواره فیلم فجر
واکنش ها به اظهارات ترامپ درباره کوچاندن مردم غزه
ترامپ: ورزش زنان فقط مختص زنان خواهد بود/ کمیسیون آزادی مذهبی ایجاد می‌شود
رویت بدافزاری بسیار خطرناک و نادر در اپ استور آیفون
ظریف با السودانی دیدار و گفتگو کرد
تراکتور به صدر جدول رسید
شکست رایزنی‌ها درباره تشکیل دولت لبنان /نواف سلام کاخ ریاست جمهوری را ترک کرد
از سرگیری تمرینات پرسپولیسی‌ها برای بازی با گل‌گهر/ وضعیت مبهم کاپیتان عالیشاه
از سقوط مرگبار هواپیما تا انفجار مرگبار در جنوب تهران
پزشکیان: ایران هرگز قصد ساخت سلاح هسته‌ای نداشته و ندارد
همه فلسطین، از نهر تا بحر، متعلّق به مردم آن است
هواپیمای پرواز تهران -ایلام به مهرآباد برگشت
سوریه میان عربستان و ترکیه؛ احمد الشرع به دنبال توازن یا چرخش سیاسی؟
از اعلام نامزدهای فیلم کوتاه جشنواره فیلم فجر تا معرفی برترین های تئاتر
مرندی: 11 بخشنامه ابلاغی در حوزه سلامت اجرا نشده است
نور ویدیو | هوش مصنوعی ، عرصه رقابتی واقعی
ایران برای پهلوی‌ها صندوقچه پول بود
عارف: دولت برای رفع مشکلات کشور از فرهنگستان علوم فتوا می‌گیرد
سنت‌شکنی ترامپ!
آیت‌الله اعرافی: حوزه علمیه به فقاهت و نیازهای نظام توجه دارد
سخنگوی دولت: دانش آموزان در امور اجتماعی فعالیت کنند
نخست‌وزیر فرانسه از دومین رأی عدم اعتماد جان به در برد
تجدید میثاق فرماندهان نیروی هوایی ارتش با امام خمینی(ره)
رئیس دستگاه قضا: استکبار جهانی دهه‌ها منابع کشور را غارت می‌کرد
نور ویدیو | لایحه رومینا در محاق ؛ قتل‌های ناموسی رو به ازدیاد
سفرهای استانی رئیس‌جمهور در هفته آینده
"ناتوردشت؛ بازخوانی یک بحران اجتماعی در قالب سینما"
«دیپ سیک» در دستگاه‌های دولتی کره جنوبی مسدود شد
مذاکره یا فریب؟ پشت پرده جنگ ادراکی واشنگتن
نماینده سازمان‌ملل در عراق با ظریف دیدار کرد
نور ویدیو | مصاحبه با سهیل موفق کارگردان فیلم کفایت مذاکرات
توقیف دومین هواپیمای رئیس‌جمهور ونزوئلا توسط آمریکا
مسکو: تماس‌های اولیه با آمریکایی‌ها برقرار می‌شود؛ موضع مسکو تغییری نمی‌کند
پیش‌بینی انباشت بیت‌کوین در بانک‌های اروپا
هوای تهران قابل تنفس شد
چین از آمریکا شکایت کرد
نامه نعیم قاسم به مجروحان حزب‌الله: شما آرزوهای آمریکا و اسرائیل را نقش بر آب کردید
سرلشکر باقری: دولت به سیاست‌های توسعه دریا محور توجه می‌کند