نورنیوز – گروه اجتماعی: به فاصلهی سه هفته، رؤسای دو قوه در کشور از معضل قاچاق گسترده و سازمان یافتهی سوخت در کشور خبر داده اند. صبح شنبه 24 آذر وقتی رئیس جمهور در دیداری سرزده از سازمان برنامه و بودجه، با مدیران این نهاد بالادستی نشستی برگزار کرد، لابلای سخنانش از قاچاق فراگیر سوخت در کشور خبر داد و گلایهمندانه گفت:« چگونه روزانه ۲۰ میلیون لیتر سوخت گم می شود در حالی که تولید کننده و عرضه کننده خودمان هستیم؟ باید برای این سرقت مرا دار بزنند. عین این در آب و برق و گاز و همه چیز است.»
تقریبا سه هفته قبل، در 6 آذرماه نیز رئیس مجلس شورای اسلامی، با غلظتی بیشتر و رقمی درشتتر و صراحتی افزونتر، از وجود یک جریان سیستماتیک برای قاچاق وسیع سوخت در کشور پرده برداشته بود: «روزانه بین 25 تا 30 میلیون لیتر فرآورده از کشور قاچاق میشود؛ تردید نکنید این قاچاق، سازماندهیشده است و مراکز تولید و مصرفکنندههای اصلی اولین تهیهکنندههای این قاچاق هستند. این حرف را با اطلاع بیان میکنیم پس آیا نباید چاره اندیشی کرد؟ مهم این است که مسئله را به رسمیت بشناسیم.»
در کنار اقرارهای علنی و دلآزار پزشکیان و قالیباف به وجود قاچاق وسیع و سازماندهیشدهی سوخت، رئیس قوهی قضاییه هم تاکنون چندبار از نامناسب بودن شیوه های مقابله با قاچاق سخن گفته است.
آمار ناچیز در کشف سوختهای قاچاق
نکتهی مهم در این میان آن است که با وجود فعالیت دستگاههای مختلف برای مقابله با قاچاق، میزان کشفیات قاچاق سوخت، رقمی ناچیز است. به تازگی فرمانده مرزبانی فراجا گفت که از ابتدای سال تاکنون( اواسط آذرماه) مجموع کشفیات سوخت قاچاق در کشور، به 20 میلیون لیتر رسید. به بیان دیگر، در شرایطی که به گفته رئیس جمهور، روزانه 20 میلیون لیتر، و به گفته رئیس مجلس روزانه بین 25 تا 30 میلیون لیتر قاچاق سوخت انجام میشود، در بیش از 8 ماه تنها 20 میلیون سوخت قاچاق کشف و ضبط شده است. این مقدار معادل نیم درصد از کل سوخت قاچاقشده در این دوره زمانی است! این واقعیت آماری در درجه اول، سخن قالیباف را تأیید میکند که از سازماندهیشده بودن قاچاق سوخت خبر داده بود.
شاهد دیگر بر این ادعا اظهارات رئیس کل دادگستری استان کرمان است که چند بار به صراحت از سیستماتیک بودن قاچاق سوخت حرف زد. آخرین بار، 8 آذر امسال بود که حجت الاسلام ابراهیم حمیدی از افزایش شمار متهمان بازداشت شده در پرونده قاچاق سازمان یافته فرآوردههای نفتی به ۲۰ نفر خبر داد. او با اعلام اینکه در این پرونده، قاچاق 102 میلیون لیتر سوخت، محرز شده گفت:« رئیس وقت اداره صمت رودبار جنوب، رئیس وقت شرکت نفت شهرستان جیرفت و رئیس وقت شرکت نفت کهنوج به همراه تعدادی از کارمندان تحت اختیار آنها و نیز تعدادی از جایگاه داران جنوب استان دستگیر شده اند و هم اکنون در بازداشت به سر میبرند.»
آنچه این مقام قضایی گفته بیشک فقط بخشی از شواهدی است که بر سازمانی و سازماندهیشده بودن قاچاق وجود دارد. انجام بی دردسر 30 میلیون لیتر قاچاق سوخت، بی آنکه قابلیت کشف و ضبط از سوی مراجع امنیتی،انتظامی و اطلاعاتی داشته باشد از وجود شبکه ای قدرتمند از ذینفعان و فعالان رسمی یا نیمه رسمی در عرصه سیاست و اقتصاد خبر می دهد. در این میان، نمی توان از حضور مقامات ذینفوذ کشورهای خارجی در این سوداگری غارتگرانه سرمایه ملی ایرانیان غفلت کرد.
خط قاچاق میان دو همسایه
خط قاچاق سوخت میان ایران با کشورهای پاکستان و افغانستان سال هاست دایر است. قاچاقچیان در دو سوی مرز، به هر شیوه و وسیله ای به کار مشغول اند. گاه سوخت قاچاق ایرانی با پوشاک قاچاق پاکستانی تهاتر می شود. گاهی هم در ازای بنزین و گازوئیل، موز و انبه تحویل داده می شود. لابد در بعضی معاملات هم دلار و روپیه حاکم است. به تازگی گزارشی به نقل از آژانس اطلاعات داخلی پاکستان منتشر شده که طبق آن، سالانه چیزی حدود 2 میلیارد و 800 میلیون لیتر سوخت، از ایران به این کشور قاچاق می شود. برآوردها این است که تقریبا یک سوم گازوئیل پاکستان از مسیر قاچاق تأمین می شود. حجم این قاچاق آنقدر بالاست که نزدیک به 1000 پمپ بنزین در پاکستان، سوخت ایرانی عرضه می کنند.
چیزی که این تجارت سیاه را با سودی سرشار همراه می کند اختلاف قیمت سوخت در دو کشور ایران و پاکستان است. بنزین در ایران، با دو قیمت 1500 و 3000 تومان فروخته می شود. گازوئیل نیز 300 تا 600 تومان قیمت دارد. همین کالا اما در پاکستان از 50 هزار تا 70 هزار تومان قیمت پیدا می کند. روزنامه "جنگ" چاپ راولپندی مدتی پیش نوشت که سوخت قاچاق فقط مختص منطقه بلوچستان پاکستان نیست بلکه در ایالت های سند و پنجاب و در شهرهای لاهور و کراچی هم جریان دارد.
اما چنین حجم بالایی از قاچاق سوخت چگونه و با پشتوانه چه سازوکاری انجام می شود؟ آیا این جریان پرحجم را باید پای قاچاقچیان خرده پای سوخت بر محلی نوشت یا اینکه احیانا در این فرایند، نقش اصلی را افراد ذی نفوذ و کارگزاران رسمی حکومت در دو کشور برعهده دارند؟ طبق اطلاعات درز کرده از گزارش آژانس اطلاعات داخلی پاکستان، تعداد قابل توجهی از سیاستمداران و مقامات دولتی یا پرنفوذ در این کشور، جزو ذی نفعان اصلی قاچاق سوخت هستند. برخی منابع خبری از دست داشتن دست کم 90 چهره پرنفوذ پاکستان در این ماجرا خبر داده اند. برخی رسانه ها اما عدد این ذی نفعان را بیش از 700 نفر اعلام کرده اند. چنین گمانه ای چندان دور از واقعیت به نظر نمی رسد چراکه سوخت قاچاق ایران در کشور همسایه شرقی، آنقدر زیاد و آسان خرید و فروش می شود که انجامش بدون حمایت چهره های متنفذ در ساختار سیاسی اسلامآباد ناممکن است. در این سوی مرز نیز، البته شواهد خبری رسمی، حکایت از این دارد که چنین حجمی از قاچاق، سازماندهیشده است.
شما مسئولید نه خبرنگار
داستان قاچاق سوخت ایران، منحصر به پاکستان نیست. بخشی از قاچاق سوخت ایران، از مسیر بنادر استان هرمزگان صورت می گیرد. نوار مرزی ایران با افغانستان نیز بخشی از قاچاق سوخت را هدایت می کند. طبق گزارش های رسانه ای، در مناطقی از غرب و شمال غرب کشور نیز کانال هایی برای قاچاق سوخت وجود دارد. تمام این مجاری قاچاق، نمادهایی برای تاراج ثروت ملی اند. باندهای سازمان یافته با حمایت چهره های متنفذ داخلی و خارجی، خطی امن برای عبور غیرقانونی این سرمایه ملی به خارج از کشور تعبیه می کنند و در اقدامی ضدملی و ثروت اندوزانه، آینده این سرزمین را به غارت می برند. دولت وفاق ملی در آغاز فعالیت خود، لازم است برای مقابله هوشمندانه و اساسی با این آسیب مهم، راهکارهای نوآورانه ای تدارک ببیند. مسدود کردن مجاری قاچاق، و مهم تر از آن، کوتاه کردن دست عناصری که با سوءاستفاده از موقعیت سازمانی خود، قاچاق را به عملی آسان و امن تبدیل می کنند، ضرورتی غیرقابل انکار در حفظ سرمایه های ملی، و وظیفه ای قطعی برای دولت است.
اکنون که رؤسای دوقوه از قوای سهگانه در کشور، وجود جریان سیستماتیک برای قاچاق سوخت را تصدیق کردهاند ضروری است با عزمی مشترک، عوامل دخیل در این تاراج بزرگ را رهگیری، و با شفافیت تمام به مردم معرفی کنند. برای افکار عمومی قابل قبول نیست که ارکان اصلی نظام علنا اعلام کنند که از وجود قاچاق سازماندهیشدهی سوخت اطلاع دارند اما فضا همچنان برای ادامهی فعالیت قاچاقچیان، امن و مهیا باشد. شایسته نیست که صاحبان قدرت، در موضوعاتی مثل قاچاق سازماندهیشدهی سوخت، با زبانی صرفا خبرنگارانه سخن بگویند. انتظار مردم، قاطعیت در کشف و افشای این منافذ فساد است.
نورنیوز