نورنیوز- گروه فرهنگی: دوران 8 ساله ی دفاع مقدس، به عنوان تجربه ای منحصربه فرد در تاریخ معاصرایران، تاثیرات دامنه داری در حوزه فرهنگ داشت. یکی ازاین تاثیرات، شکل گیری گونه ی جدیدی از آثار ادبی و هنری بود که به ادبیات دفاع مقدس شهرت یافت. این گونه ی جدید، اکنون نمونه های مهم و معتبری دارد که از درخشش های ادبی ایران معاصربه حساب می آیند. با اینهمه هنوز ظرفیت های زیادی دراین عرصه وجود دارد که به فعلیت درنیامده است. گلعلی بابایی از چهره های شاخص ادبیاتت دفاع مقدس، در گپ و گفتی کوتاه با نورنیوز، از حال و هوای این ادبیات گفته است.
به نظر شما ادبیات دفاع مقدّس چه مقدار در تربیت نسلی از نویسندگان موفّق بوده است؟
واقعیت مطلب این است که ادبیات دفاع مقدّس هم مثل خود جنگ تحمیلی توانسته نه فقط سربازان عرصه نبرد، بلکه نیروهایی فراتر از میدان جنگ را تربیت کند. اینکه ما امروز می‌بینیم جمع بی‌شماری از نویسندگان با نوشتن در مورد وقایع جنگ ایران و عراق و شهدای سرافراز آن، کار نوشتن را شروع کرده‌اند و اکنون در تراز ملّی خلق آثار می‌کنند، چیزی نیست مگر همان تربیت نویسندگانی از نسل دفاع مقدّس.
آیا ما با گذشت بیش از چهل سال از عمر دفاع مقدّس موفّق شده‌ایم این ادبیات را به یک ژانر تبدیل کنیم؟
بحمدالله امروز ادبیات دفاع مقدّس تبدیل به گونه‌ای مستقل و قابل اعتناء شده است که به دلیل تنوع سوژه‌هایش، در زمره گونه‌های پرمخاطب ادبیات این سرزمین و حتّی فراتر از آن قرار گرفته است.
تفاوت گونه ادبی دفاع مقدس با سایر گونه ها در چیست؟
ویژگی مهم ادبیات دفاع مقدّس، تنوع در سوژه‌ها و شخصیت های آن است. ضمن آنکه معاصر بودن شماری از مخاطبین با این مقطع حساس و پرحادثه تاریخ ایران نوعی همذات پنداری، کنجکاوی و علاقه شخصی را برای این نسل به وجود آورده است تا مشتاق مطالعه کتابهای مربوط به مقاطع مختلف جنگ 8 ساله صدام علیه ملّت ایران باشد. ضمن آن که نسل جوان و پویای امروزی نیز به این فراز از تاریخ کشور بی‌تفاوت نیست و برای آگاهی از حوادث آن مقطع و مطالعه کتابهای دفاع مقدس علاقه نشان می‌دهد.
ادبیات دفاع مقدّس در قباس با ادبیات جنگ در سایر ملل چه وضعیتی دارد؟
آنچه مسلّم است اینکه پس از دو جنگ جهانی اوّل و دوّم ما شاهد خلق آثار فراوانی با موضوع جنگ در کشورهای غربی و شوروی سابق بوده و هستیم. در واقع ادبیات کلاسیک در این کشورها با درونمایه جنگی، به چنان رشد و شکوفایی بالایی رسیده‌اند که مرزهای آن کشورها را هم درنوردیده و به خارج از آن سرزمین‌ها رسوخ کرده‌اند. از طرفی همین آثار بارها و بارها مورد اقتباس برای خلق آثار سینمایی و سریالهای مهیج قرار گرفته‌اند.
امّا در کشور خودمان، متأسفانه به رغم خلق آثار مکتوب ارزشمند در سالیان پس از دوران دفاع مقدّس، این آثار آن چنان که باید مورد توجّه فیلم سازان قرار نگرفته و مهجور مانده‌اند. از طرفی برای مقوله مهمی چون ترجمه آثار هم متولی مشخصی نداریم. لذا از این نظر ادبیات دفاع مقدس ما با ادبیات جنگ سایر کشورها قابل مقایسه نیست و وضعیت مناسبی ندارد، هرچند ظرفیت هایش بسیار بالاست.
ادبیات دفاع مقدّس در معرض چه آسیب و مخاطراتی است و چه کار باید کرد که استقلال خودش را حفظ کند و به سفارشی نویسی مبتلا نشود؟
اصلی ترین آسیب به ادبیات دفاع مقدّس، تحریف وقایع مربوط به آن 8 سال پرمخاطره و پرحادثه است. اینکه بتوانیم استقلال این گونه ی ادبی را حفظ کنیم تا از چنین آسیبی در امان بماند، بسیار امر پسندیده‌ای است. هرچند سفارشی نویسی هم می‌تواند یکی از عوامل پدید آمدن چنین عارضه‌ای برای ادبیات دفاع مقدّس باشد، امّا نباید این را مطلق بدانیم. چه اینکه بسیاری از آثار فاخر ادبیات دفاع مقدّس هم این گونه بودند و از طریق سازمان یا نهادی سفارش داده شده و در جرگه آثار مکتوب این عرصه گرفتند. البته در نقطه مقابل هم نمی‌توانیم آثار زیانبار سفارشی نویسی را نادیده بگیریم. به ویژه در مناسبت ها و برگزاری کنگره‌ها که متأسفانه کَمیّت، جای کیفیّت را پر می‌کند و آثاری بعضاً ضعیف و فاقد استانداردهای اوّلیه منتشر می‌شود. به هر حال بایستی هم خود مولفین، هم ناشرین و هم متولیان و تصمیم سازان به گونه ای نگاهبانی کنند تا این ادبیات از آسیب ها در امان بماند.
نورنیوز