در حالی که آمریکا سال 97 رسما از برجام خارج شده است، زمزمه هایی از تلاش این کشور برای فعال سازی مکانیسم ماشه به گوش می رسد، این در حالی است که کشورهای اروپایی نشان داده اند اراده ای برای مقابله با اقدامات غیرقانونی این کشور ندارند.
به گزارش نورنیوز ـ گروه سیاسی: «ساز و کار حل اختلافات» در بندهای ?? و ?? در برجام به نام «مکانیسم ماشه» (Snapback) یا بازگشت سریع تحریم‌ها شناخته می شود.
در قالب این سازوکار، اگر یکی از طرف‌های برجام به این جمع‌بندی برسد که طرف دیگر به تعهدات ذکر شده در این توافق پایبند نیست، می‌تواند به کمیسیون مشترک که در چارچوب برجام و برای نظارت بر اجرای این توافق تاسیس شده است، شکایت کند.
درصورتی که شکایت ظرف 35 روز، آنگونه که شاکی می‌خواهد حل نشود، شاکی می‌تواند موضوع حل نشده را به عنوان دلیلی برای توقف اجرای تعهدات برجام در نظر بگیرد و به شورای امنیت سازمان ملل اطلاع دهد که این موضوع حل نشده، متضمن عدم اجرای چشمگیر است. پس از آن، شورای امنیت ?? روز مهلت دارد تا درباره استمرار تعلیق تحریم‌ها یا بازگرداندن آن‌ها قطعنامه صادر کند.
اگر در این مدت، شورای امنیت نتواند در این خصوص قطعنامه صادر کند، تمام تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل که قبل از برجام برقرار شده بودند، به طور اتوماتیک باز می‌گردند.
نکته مهم این سازوکار اما این است که؛ «بازگشت تحریم‌ها، قابل وتو نیست.»
از سویی؛ با اینکه که آمریکا در تاریخ 17 اردیبهشت ماه سال 1397، رسما از برجام خارج شده و عملا در کمیته اجراییی برجام حضور ندارد، طی روزهای اخیر زمزمه هایی در خصوص استناد به مکانیسم ماشه در برجام مطرح کرده است، این در حالی است که طبق برجام، طرح اولیه شکایت از طرفین، باید در کمیته مشترک اجرایی برجام صورت گیرد.
ناتوانی آمریکا در فعال سازی مکانیسم ماشه، در مردادماه توسط «برایان هوک»، نماینده آمریکا در امور ایران تایید شده است.
هوک در پاسخ به سؤالی گفته بود: «در خصوص مکانیسم بازگشت خودکار تحریم‌ها (مکانیسم ماشه) باید بگویم ما دیگر داخل آن توافق (برجام) نیستیم. طرف‌هایی که هنوز داخل توافق هستند باید تصمیم خودشان را بگیرند که می‌خواهند از مکانیسم حل اختلاف استفاده کنند یا خیر؟ تردیدی وجود ندارد که ایران در حال نقض توافق هسته‌ای است ولی این تصمیمی است که آن‌هایی که داخل توافق هستند باید بگیرند.»
در همین حال اما؛ روز گذشته «جوزف بورل» مسئول جدید سیاست خارجی اتحادیه اروپا که اخیرا به جای «فدریکا موگرینی» سر کار آمده است، رسما اعلام کرد که ایران تاکنون از هیچک از مفاد برجام تخطی نکرده است.
شواهد حاکی از آن است که احتمال ادعای جدید آمریکا درباره فعال سازی مکانیسم ماشه ذیل برجام در راستای معامله بین «تد کروز»، عضو کمیته روابط خارجی آمریکا و «مایک پمپئو» صورت گرفته است.
چنانچه آسوشیتدپرس گزارش داده است، وزارت خارجه آمریکا در برابر دست کشیدن کروز، سناتور تندروی جمهوری‌خواه و دارای مواضع شدیدا ضدایرانی، از مخالفت با انتصاب «استفان بیگان»، به‌عنوان نفر دوم وزارت خارجه، با انتشار بخشی از یک «نظر حقوقی» وزارت خارجه آمریکا که می‌گوید به رغم خروج واشنگتن از برجام، این کشور همچنان حق استفاده از مکانیسم ماشه را دارد، موافقت کرده است.
پس از قطعی شدن انتصاب نفر دوم وزارت خارجه آمریکا به عنوان سفیر در سوریه، اهمیت انتصاب بیگان در آن است که با منصوب شدن معاون وزیر خارجه آمریکا به عنوان سفیر، «دیوید هیل» نفر سوم وزارت خارجه خواهد بود، کسی که در جریان تحقیقات در مورد استیضاح ترامپ بر سر رسوایی «اوکراین‌گیت» نامش مطرح بود و پشت درهای بسته شهادت داد.
در چنین حالتی، اگر پمپئو به دلیل حضور در رقابتهای انتخاباتی مجلس سنا از سمتش کناره گیری کند، هیل سرپرست وزارت خارجه خواهد شد.
بر اساس گزارش آسوشیتدپرس، کروز و برجام ستیزان دیگر، می خواهند با استناد به یک ادعای حقوقی که می گوید به دلیل حضور آمریکا در جمع مشارکت کنندگان اولیه برجام، [ذکر شده در قطعنامه شورای امنیت] این کشور قادر است مکانیسم ماشه را به جریان بیندازد، بازگشت سریع تحریم‌ها را دنبال کنند.
با وجود این که قطعا این بازی مقامات آمریکایی به اطلاع مقامات اروپایی نیز رسیده است، تروئیکای اروپایی نشان داده اند که اساسا اراده ای برای ایستادگی و مواجهه با اقدامات غیر حقوقی واشنگتن را ندارند.
فرانسوی ها پیچیده ترین بازیگران این صحنه هستند، چنانچه مقامات این کشور و شخص وزیر خارجه در آستانه مذاکرات وین پیام تهدید فعال‌سازی ماشه را مخابره کردند.
بر این اساس؛ به نظر می رسد آن‌ها در صددند تا در آستانه این مذاکرات با ایجاد جو منفی امتیازات بیشتری از دستگاه دیپلماسی ما بگیرند.
به بیان دقیقتر؛ امتیازگیری با تهدید فعال‌سازی مکانیسم ماشه، ترجمان راهبرد 16 ساله کشورهای اروپایی در مذاکرات هسته ای، یعنی همان «چماق و هویج» است.