مصرف گاز در ایران فقط یک عدد نیست؛ توزیع آن میان نیروگاهها، صنایع و خانوارها تصویری روشن از چالش انرژی، ناترازی و آینده سیاستگذاری گاز کشور ترسیم میکند.
نورنیوز-گروه اقتصادی: گاز طبیعی ستون فقرات سبد انرژی ایران است؛ منبعی که هم موتور تولید برق را روشن نگه میدارد و هم چرخ صنایع و گرمایش منازل را میچرخاند. بر اساس دادههای سال ۱۴۰۳، مصرف کل گاز ایران به حدود ۲۴۶ میلیارد مترمکعب رسیده است؛ عددی بزرگ که ایران را در زمره پرمصرفترین کشورهای جهان قرار میدهد.
بررسی ترکیب مصرف نشان میدهد نیروگاهها و صنایع هرکدام با سهم ۳۴ درصدی، در صدر مصرفکنندگان گاز قرار دارند. این موضوع بیانگر وابستگی شدید تولید برق و فعالیت صنعتی کشور به گاز طبیعی است. در واقع هرگونه اختلال در تأمین گاز، بهسرعت خود را در خاموشیها، کاهش تولید و افت رشد اقتصادی نشان میدهد.
در رتبه بعد، بخش خانگی با سهم ۲۵ درصدی قرار دارد؛ سهمی قابل توجه که نشاندهنده الگوی مصرف بالا در بخش خانگی، بهویژه در ماههای سرد سال است. این میزان مصرف، اگرچه از منظر رفاه اجتماعی قابل درک است، اما فشار سنگینی بر شبکه گاز وارد میکند و عملاً دست سیاستگذار را در مدیریت عرضه برای بخشهای مولد میبندد.
در میان مصرفکنندگان کوچکتر، صنعت سیمان با ۳ درصد و سایر بخشها با ۴ درصد قرار دارند. هرچند این ارقام در مقایسه با نیروگاهها و صنایع بزرگ ناچیز به نظر میرسند، اما در شرایط ناترازی گاز، همین بخشها نیز با محدودیت یا قطع گاز مواجه میشوند؛ مسئلهای که آثار زنجیرهای آن در بازار مسکن، پروژههای عمرانی و قیمتها قابل مشاهده است.
تصویر کلی مصرف گاز ایران یک پیام روشن دارد: مسئله اصلی کمبود منبع نیست، بلکه مدیریت مصرف و بهرهوری انرژی است. وابستگی شدید نیروگاهها به گاز، نبود تنوع در سبد انرژی، راندمان پایین برخی صنایع و الگوی مصرف پرهزینه در بخش خانگی، همگی زنگ خطر ناترازی پایدار گاز را به صدا درآوردهاند.
اگر اصلاح الگوی مصرف، افزایش بهرهوری، توسعه انرژیهای تجدیدپذیر و بازطراحی سیاستهای قیمتی بهصورت جدی دنبال نشود، هر سال با تکرار همین اعداد و تشدید بحران مواجه خواهیم بود. گزارش مصرف گاز سال ۱۴۰۳، نه فقط یک نمودار آماری، بلکه آینهای از آینده انرژی ایران است؛ آیندهای که بدون تصمیمهای سخت و هوشمندانه، پرهزینهتر خواهد شد.