اگر بخواهیم درباره چالش های ایران امروز سخن بگوییم می توان یک فهرست بلند بالا را در نظر گرفت؛ بحران آب، بحران محیط زیست، بیکاری، نقدینگی، حاشیه نشینی، اعتیاد، تحریم های فلج کننده جهانی مهاجرت نخبگان، کاهش سرمایه اجتماعی و ...
در میان چالش ها ایران امروز با چند ابرچالش جدی روبروست:
نونیوز- گروه اجتماعی: 1ـ بحران آب : در سه دهه گذشته میزان مصرف آب از حدود ۶۰ میلیارد متر مکعب به ۹۲ میلیارد متر مکعب رسیده است. طبق استانداردهای جهانی باید ۴۰ تا ۶۰% این میزان مصرف شود.ناترازی های حوزه آب بس نگران کننده است و ساخت و ساز، توسعه و عمران شهری را با محدودیت های جدی در آینده روبرو خواهد کرد.
۲ـ محیط زیست: آلودگی هوای کلانشهرها، ریزگردها، خشک شدن
تالاب ها، فرسایش خاک، فرونشست و فروچاله ها، تخریب جنگل ها که در این سال ها موجب تعطیلی بخش زیادی از کسب و کارها، مدارس و
دانشگاه ها شده و اختلال جدی در توسعه کشور به وجود آورده است.
۳ـ عدم تعادل در نظام برنامه ریزی و بودجه کشور:
ناترازی در حوزه درآمدها، فروش نفت، اخذ مالیات ها، وصول طلب ها و .... به گونه ای شده است که بسیاری از مگاپروژه های عمرانی با فقدان اعتبار و بودجه روبرو هستند که این موضوع ریشه در نبود ثبات اقتصادی، تداوم تحریم ها و تشدید آن و خروج سرمایه از کشور دارد با این شرایط سال ۱۴۰۵ رشد بودجه عمرانی منفی است.
۴ـ کاهش سرمایه اجتماعی: در دو دهه گذشته قریب به ۱۸ میلیون نفر در کشور به جمعیت در سن کار کشور اضافه شده و این در حالی است که با نگاه خوشبینانه برای کمتر از سه میلیون نفر در سال فرصت ایجاد اشتغال داشتهایم.
کاهش سرمایه اجتماعی صرفا در حوزه اشتغال نیست. اعتماد عمومی بشدت آسیب دیده، بحران ها و چالش های فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و امنیتی شرایط کشور را دگرگون کرده و زبان مفاهمه و گفت و گو میان حاکمیت و مردم دچار لکنت شده است.
در چنین وضعیتی، سیاست ها، برنامهها و اقدامات حاکمیت به بدنه جامعه به درستی منتقل نمی شود و افکار عمومی هم مقاومت زیادی در برابر سیاستهای رسمی نشان می دهد گویا گوشی برای شنیدن نیست!
اما راهکار برون رفت از این چالش ها چیست؟
۱ـ افزایش قدرت خرید مردم و تامین معیشت آنها
متاسفانه کاهش قدرت خرید در دهک های پایین جامعه افزایش چشمگیری داشته است.
باید طبقه متوسط، طبقه محروم و کمتر برخوردار که قشر مستضعف جامعه هستند و اکثریت جامعه را در بر میگیرند، مورد اهتمام جدی قرار گیرند.رهبر معظم انقلاب اسلامی چندی قبل نسبت به تامین حداقل ده نیاز ضروری این قشر به دولت تذکر اکید داده اند.
۲ـ افزایش اعتماد عمومی جامعه: افزایش اعتماد عمومی از طریق ایجاد نظام شایسته سالاری در عزل و نصب ها ، کاهش مداخله دولت در امور و تفویض اختیار و تمرکز زدایی به بخش غیردولتی به معنای واقعی کلمه، مبارزه قاطع با فساد در ابعاد اقتصادی، سیاسی و ... ،شفافیت و نظارت موثر و قاطع از جمله راهکارهای افزایش اعتماد عمومی در جامعه است. مردم باید احساس و باور کنند که صاحب اختیار اصلی کشور هستند.
۳ـ سیاست خارجی کار آمد و دیپلماسی فعال: دستگاه دیپلماسی باید «محوریت و مدیریت امور و مناسبات خارجی کشور» را عهده دار باشد. تداخل کاری و موازی کاری ها بایستی خاتمه داده شود. برای «حل ابرچالش
تحریم ها» و خاتمه دادن به «وضعیت نه جنگ نه صلح کنونی» باید چاره عملی اندیشید و برای ثبات تدابیر کارساز اتخاذ کرد. عرصه بین المللی حوزه عملگرایی واقعی است.
با شعار و آرزوهای تخیلی نمی توان سیاست خارجی را پیش برد. باید ائتلاف دوستان بین المللی را گسترده و حلقه دشمنان را روز به روز کم و کمتر کرد.
۴ـ اصلاح نظام رسانه ای: واقعیت آن است که رسانههای بیگانه تصویر نادرستی از ایران برای جهانیان ایجاد کرده اند.
باید «ایران هراسی» را با اصلاح نظام صدا و تصویر، تقویت رسانه های مکتوب و فضای مجازی کشور و ارایه تصویری واقعی از «ایرانی جذاب ، دیدنی و امن» برای دنیا کم اثر کرد. اکنون صدا و تصویر ما در جهان کم رنگ است و نیاز به بازنگری دارد.
سخن آخر آنکه باید همه مسوولان کشور و قوای سه گانه در توصیف، درک و تحلیل چالشها و راهکارهای مطروحه «برداشت واحد» داشته باشند تا بتوان نسخه علاج بخشی برای آن نوشت و با اصلاح نظام حکمرانی و مدیریتی کشور بر پایه مردم سالاری، مشارکت واقعی مردم را سامان داد.
امروز کشور در شرایط بسیار خطیر تاریخی بسر می برد. «وفاق، همدلی و اتحاد» برای عبور از این شرایط «مقدمه واجب اصلاحات» است.