انباشت بیسابقه طلا توسط بانکهای مرکزی جهان، بهویژه از مسیرهای غیررسمی، نشانهای روشن از تزلزل اعتماد به نظم پولی دلاری و حرکت بهسوی داراییهای امن است.
نورنیوز-گروه اقتصادی: نمودار «خریدهای تجمیعی طلای بانکهای مرکزی» از سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۵، تصویری کمسابقه از یک تغییر راهبردی عمیق در نظام پولی بینالملل ارائه میدهد. آنچه بیش از همه جلب توجه میکند، شکاف فزاینده میان خریدهای رسمی گزارششده و برآوردهای واقعی (شامل خریدهای گزارشنشده) است؛ شکافی که از سال ۲۰۲۲ به بعد بهطور معناداری عمیقتر شده است.
بر اساس برآوردهای World Gold Council و Money Metals، مجموع خریدهای غیررسمی بانکهای مرکزی از سال ۲۰۱۰ تاکنون به حدود ۹۵۰۰ تن رسیده است؛ رقمی که حدود ۳۷۰۰ تن (معادل ۶۴ درصد) بیش از خریدهای رسمی اعلامشده است. این اختلاف، صرفاً یک تفاوت آماری نیست، بلکه نشانهای از تغییر رفتار سیستماتیک بانکهای مرکزی در مواجهه با ریسکهای ژئوپلیتیکی، تحریمها، بیثباتی مالی و سلاحیشدن ارزهاست. نقطه عطف این روند، سال ۲۰۲۲ است. از آن زمان تاکنون، بانکهای مرکزی جهان حدود ۳۵۰۰ تن طلا انباشت کردهاند؛ یعنی نزدیک به ۳۷ درصد کل خریدهای انجامشده در بازه ۱۵ ساله اخیر، تنها در سه سال گذشته رخ داده است. این شتاب بیسابقه، همزمان با جنگ اوکراین، تشدید تحریمهای مالی، مسدودسازی ذخایر ارزی کشورها و افزایش بیاعتمادی به دلار و یورو شکل گرفت.
در این میان، نقش چین برجستهتر از سایر بازیگران است. طبق دادهها، چین در سهماهه سوم ۲۰۲۵ بهتنهایی ۱۱۸ تن طلا خریداری کرده که نشاندهنده رشد ۵۵ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل است. اما اهمیت ماجرا به این عدد محدود نمیشود. برآوردهای Money Metals نشان میدهد ذخایر واقعی طلای چین به حدود ۵۴۱۱ تن رسیده؛ رقمی که بیش از دو برابر آمار رسمی اعلامشده توسط بانک مرکزی این کشور (۲۳۰۴ تن) است. این فاصله عظیم، بیانگر راهبردی آگاهانه برای انباشت آرام و غیرشفاف طلا، بدون ایجاد شوک در بازارهای جهانی است.
رفتار چین را باید در چارچوب رقابت راهبردی با ایالات متحده، تلاش برای کاهش وابستگی به دلار و تقویت یوآن در تجارت بینالمللی تحلیل کرد. اما چین تنها بازیگر این میدان نیست. بسیاری از اقتصادهای نوظهور و حتی برخی کشورهای توسعهیافته نیز در حال بازتعریف سبد ذخایر خود به نفع طلا هستند؛ داراییای که نه بدهی کسی است و نه قابل تحریم. جمعبندی دادهها و روندهای نمودار نشان میدهد طلا بار دیگر به «هسته سخت» سیاست پولی جهان بازگشته است. انباشت گسترده، بهویژه از مسیرهای غیررسمی، پیامی روشن دارد: بانکهای مرکزی برای یک نظم مالی پرریسکتر، چندقطبیتر و کماعتمادتر آماده میشوند؛ نظمی که در آن، طلا نه یک دارایی تزئینی، بلکه ابزار بقاست.