تورم مزمن، بیش از آنکه یک عدد اقتصادی باشد، به عاملی اثرگذار بر تصمیمهای روزمره خانوار تبدیل شده و دامنه انتخابها را در حوزه غذا، درمان و آموزش محدودتر کرده است.
نورنیوز-گروه اقتصادی: مرور دادههای تورمی و شاخصهای رفاه اجتماعی نشان میدهد که اقتصاد ایران در فاصله سالهای ۱۳۸۹ تا ۱۴۰۴ تنها دچار نوسان عددی نشده، بلکه تغییر ماهیت داده است. آنچه امروز تجربه میشود، صرفاً افزایش قیمتها نیست؛ بلکه فرسایش تدریجی توان زیستن است. نمودار نرخ تورم سالانه که در مقاطع مختلف به ارقام ۴۰، ۵۰ و حتی نزدیک به ۶۰ درصد رسیده، تصویری فشرده از این واقعیت را ارائه میدهد که اقتصاد، پیش از مردم رشد کرده و سپس بر آنها آوار شده است.
در چنین شرایطی، الگوی مصرف خانوار تغییر کرده است. کاهش قدرت خرید، سهم خوراک را در سبد هزینهای بالا برده و امکان انتخاب را از خانوارها گرفته است. این وضعیت به نقطهای رسیده که دیگر کاهش هزینههای غیرضروری پاسخگو نیست و حتی اقلام ضروری نیز از کیفیت و کمیت افتادهاند. فقر غذایی، آرام و بیصدا، خود را در سفرهها تثبیت کرده است.
در حوزه سلامت، دادهها نشان میدهد که جهش هزینههای درمان، بهویژه از میانه دهه ۱۳۹۰، دسترسی طبقات پایین به خدمات پزشکی را محدود کرده است. استفاده حداقلی از خدمات درمانی، تأخیر در مراجعه به پزشک و گرایش به خوددرمانی، نه انتخاب بلکه اجبار بوده است. این روند، فقر را از سطح اقتصادی به سطح زیستی منتقل کرده است.
آموزش نیز از این فشارها مصون نمانده است. افزایش هزینههای جانبی تحصیل، نابرابری آموزشی را تشدید کرده و فرصتهای تحرک اجتماعی را کاهش داده است. همزمان، دستمزدها نتوانستهاند همپای تورم حرکت کنند و شکاف میان درآمد و هزینه، به یک شکاف ساختاری تبدیل شده است.
در مجموع، تورم بالا نهتنها سطح رفاه را کاهش داده، بلکه افق آینده را نیز کوتاه کرده است. جامعهای که بخش بزرگی از آن درگیر بقاست، توان برنامهریزی، سرمایهگذاری انسانی و امید اجتماعی را از دست میدهد؛ و این، پرهزینهترین پیامد تورم مزمن است.