داده های جدید نشان میدهد رقابت پلتفرمهای اجتماعی و هوش مصنوعی برای تسخیر ذهن نوجوانان وارد مرحله تازهای شده؛ جایی که ChatGPT حتی از فیسبوک عبور کرده است.
نورنیوز-گروه اجتماعی: نمودار منتشرشده از نتایج نظرسنجیهای معتبر سالهای ۲۰۲۳ تا ۲۰۲۵ در آمریکا، تصویری شفاف از تغییر الگوی مصرف رسانهای نوجوانان ۱۳ تا ۱۷ سال ارائه میدهد؛ تغییری که صرفاً تکنولوژیک نیست، بلکه مستقیماً با «ذهن»، «توجه» و «سبک زیست دیجیتال» نسل آینده گره خورده است.
در صدر این رقابت، یوتیوب همچنان بیرقیب باقی مانده است. بر اساس دادهها، در سال ۲۰۲۵ حدود ۷۶ درصد از نوجوانان آمریکایی اعلام کردهاند که روزانه از یوتیوب استفاده میکنند؛ بخشی از آنها تقریباً بهصورت «دائمی» و بخش بزرگی «چند بار در روز». این روند افزایشی نسبت به سالهای ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴ نشان میدهد و یوتیوب را به قدرتمندترین بازیگر میدان توجه نوجوانان تبدیل کرده است.
در رتبه بعد، تیکتاک قرار دارد؛ پلتفرمی که با تکیه بر ویدئوهای کوتاه و الگوریتمهای بسیار تهاجمی، در سال ۲۰۲۵ به ۶۱ درصد مصرف روزانه در میان نوجوانان رسیده است. نکته مهم آن است که سهم استفاده «چند بار در روز» و «تقریباً دائمی» در تیکتاک رو به افزایش بوده؛ نشانهای از وابستگی رفتاری و مصرف پیوسته محتوا.
اینستاگرام نیز با ثبت ۵۵ درصد استفاده روزانه در سال ۲۰۲۵، جایگاه خود را حفظ کرده اما رشد آن نسبت به تیکتاک کندتر است. این موضوع میتواند نشانه اشباع نسبی یا رقابت شدیدتر در جذب توجه نوجوانان باشد.
در سوی دیگر، فیسبوک قرار دارد؛ پلتفرمی که زمانی سلطان بلامنازع شبکههای اجتماعی بود، اما اکنون سهم استفاده روزانه آن در میان نوجوانان به حدود ۱۹ درصد کاهش یافته است. افولی که بهروشنی از فاصله گرفتن نسل نوجوان از این شبکه حکایت دارد.
اما مهمترین نکته، ظهور چتباتهای هوش مصنوعی است. در سال ۲۰۲۵، حدود ۲۸ درصد از نوجوانان آمریکایی اعلام کردهاند که روزانه از چتباتهایی مانند ChatGPT استفاده میکنند؛ رقمی که بهطور معنادار از فیسبوک پیشی گرفته است. این داده، یک تغییر پارادایمی را نشان میدهد: نوجوانان دیگر فقط مصرفکننده محتوا نیستند، بلکه وارد تعامل شناختی با هوش مصنوعی شدهاند.
برای غولهای فناوری، این اعداد صرفاً آمار نیستند؛ هر دقیقه توجه نوجوان، مساوی است با داده بیشتر، نفوذ عمیقتر و در نهایت سودآوری بالاتر. از همین رو، رقابت امروز نه بر سر «اپلیکیشن»، بلکه بر سر «ذهن نوجوان» جریان دارد؛ نبردی خاموش اما تعیینکننده برای آینده فرهنگی، اجتماعی و حتی سیاسی جهان دیجیتال.