نقشه سهم استانها از تولید محصولات کشاورزی نشان میدهد مازندران با حدود 9 درصد، پیشران اصلی کشاورزی ایران است؛ ظرفیتی راهبردی برای امنیت غذایی و توسعه صادرات.
نورنیوز-گروه اقتصادی: کشاورزی همچنان یکی از ستونهای اصلی اقتصاد ایران و ضامن امنیت غذایی کشور است. بررسی نقشه سهم استانها از تولید محصولات کشاورزی در سال ۱۴۰۰، تصویری روشن از توزیع جغرافیایی این ظرفیت راهبردی ارائه میدهد؛ تصویری که در آن، مازندران با سهمی نزدیک به ۹ درصد از ارزش افزوده بخش کشاورزی، در صدر استانهای کشور قرار دارد.
برتری مازندران بیش از آنکه صرفاً یک مزیت اقلیمی باشد، نتیجه همزمان برخورداری از منابع آب، خاک حاصلخیز، تنوع کشت، و پیوند سنتی جامعه محلی با تولید کشاورزی است. این استان در تولید محصولات زراعی، باغی و دامی نقش تعیینکنندهای دارد و عملاً یکی از لنگرگاههای اصلی تأمین غذای کشور محسوب میشود.
پس از مازندران، استانهایی چون فارس، خوزستان، خراسان رضوی و کرمان نیز سهم قابلتوجهی از تولید کشاورزی دارند. این استانها به دلیل وسعت اراضی، تنوع آبوهوایی و زیرساختهای نسبی، در زنجیره تأمین محصولات اساسی و صادراتمحور نقش مکمل ایفا میکنند. در مقابل، استانهایی مانند ایلام کمترین سهم را به خود اختصاص دادهاند که این موضوع بیش از هر چیز، بازتاب محدودیتهای اقلیمی، جمعیتی و زیرساختی است، نه ضعف ذاتی ظرفیتها.
اهمیت این نقشه آماری زمانی دوچندان میشود که آن را در پیوند با مفاهیمی چون امنیت غذایی، تابآوری اقتصادی و صادرات غیرنفتی تحلیل کنیم. تمرکز هوشمندانه بر استانهای پیشران، بهویژه مازندران، میتواند موتور محرک توسعه زنجیره ارزش کشاورزی، صنایع تبدیلی و حضور پایدار در بازارهای منطقهای باشد. در عین حال، سیاستگذاری متوازن برای ارتقای بهرهوری در استانهای کمسهم، راهی ضروری برای کاهش نابرابریهای منطقهای و افزایش تابآوری ملی است.
در مجموع، نقشه سهم استانها از تولید کشاورزی، نه فقط یک تصویر آماری، بلکه نقشه راهی برای تصمیمسازی اقتصادی، امنیت غذایی و آینده صادرات ایران است.
در کنار آمار قطعی سال ۱۴۰۰، دادهها و گزارشهای مقدماتی سال ۱۴۰۳ نشان میدهد که نقشه کشاورزی استانها دچار تغییر بنیادین نشده، اما نشانههایی از جابجاییهای نسبی و تغییر الگوی تولید قابل مشاهده است. مازندران، فارس، خوزستان، خراسان رضوی و کرمان همچنان در زمره استانهای پیشران باقی ماندهاند، در حالی که استانهایی مانند هرمزگان و بوشهر در محصولات خارج از فصل و صادراتمحور رشد نسبی داشتهاند. همزمان، تشدید تنش آبی، استانهای مرکزی نظیر اصفهان، یزد و سمنان را به سمت کشاورزی گلخانهای و بهرهوریمحور سوق داده و استانهای کمسهمی چون ایلام و قم تغییر معناداری را تجربه نکردهاند. این روندها نشان میدهد آینده کشاورزی ایران بیش از توسعه کمی، به مدیریت هوشمند منابع، تمرکز منطقهای و پیوند تولید با امنیت غذایی و صادرات وابسته است.