واشنگتن در حال بازطراحی نقشه انرژی جهان است؛ طرحی که با تکیه بر نفت ونزوئلا، اتکای آمریکا به خاورمیانه را کاهش میدهد و امکان اجرای سناریوهای محدودکننده علیه چین را فراهم میکند. تهدیدنمایی درباره مواد مخدر، تنها پوششی برای این جابهجایی راهبردی است.
نورنیوز-گروه بین الملل: تحولات چند ماه اخیر در آمریکای لاتین نشان میدهد که واشنگتن در حال بازطراحی یکی از مهمترین معادلات انرژی و ژئوپلیتیک جهان است؛ معادلهای که از یکسو آینده نقش خاورمیانه در بازار انرژی را دستخوش تغییر میکند و از سوی دیگر بهطور مستقیم با قدرتیابی چین گره خورده است. در مرکز این بازطراحی، نامی آشنا به چشم میخورد: ونزوئلا؛ کشوری که سالهاست زیر فشار تحریمها و مناقشات سیاسی، اما همچنان بر گنجی عظیم از ذخایر نفتی نشسته است.
نفت؛ کلید خروج آمریکا از وابستگی به خاورمیانه
تلاش برای تحت فشار گذاشتن عربستان برای همراهی سیاسی و اقتصادی بیشتر، همراه با سیاستهای در حال تغییر انرژی در جهان، واشنگتن را به سمت یافتن یک منبع نوساز و در دسترس سوق داده است. ونزوئلا با نزدیک به ۳۰۰ میلیارد بشکه ذخایر اثباتشده، همان قطعه گمشده پازلی است که میتواند آمریکا را تا حد زیادی از واردات انرژی از خاورمیانه بینیاز کند. اتکای کمتر به نفت خلیج فارس، برای آمریکا تنها یک دستاورد اقتصادی نیست؛ بلکه گامی استراتژیک برای کاهش تمرکز امنیتی بر منطقه و آزادی عمل بیشتر در برابر چین.
به همین دلیل است که طرحهای اقتصادی–امنیتی آمریکا در خاورمیانه به سرعت رنگ و بوی جدیدی گرفتهاند؛ طرحهایی که هدف نهایی آنها محدود کردن دسترسی چین به نفت منطقه و کاهش مزیت ژئوپلیتیکی پکن در رقابت جهانی است.
«مواد مخدر»؛ پوششی برای اهداف نفتی
دونالد ترامپ بارها ونزوئلا را بزرگترین تهدید مواد مخدر برای آمریکا توصیف کرده، اما اسناد رسمی آمریکا چیز دیگری میگویند. گزارش ۲۰۲۴ سازمان مبارزه با مواد مخدر آمریکا صراحتاً کارتلهای مکزیک را منشأ اصلی قاچاق به ایالات متحده معرفی کرده و کلمبیا را در جایگاه بعدی مینشاند. ونزوئلا حتی در این گزارشها، «مسیر ترانزیتی ثانویه» توصیف شده است؛ نه تولیدکننده عمده و نه عامل اصلی قاچاق.
این تناقض یک پیام دارد: مواد مخدر بهانه است، نفت هدف اصلی است. تمرکز ترامپ بر تهدیدنمایی از ونزوئلا، بستری برای فشار سیاسی، نظامی و اقتصادی فراهم کرده تا در نهایت ساختار قدرت در کاراکاس تغییر کند. سیاستمداران آمریکایی نیز دیگر تردیدی از خود نشان نمیدهند. ماریا سالازار، نماینده کنگره، آشکارا از «فرصت تریلیون دلاری» شرکتهای نفتی آمریکا در ونزوئلا سخن میگوید و حتی از «برنامه ۱۰۰ ساله» برای بهرهبرداری از نفت این کشور روایت میکند.
واشنگتن بهدنبال یک دولت همسو
در پشت صحنه، مجموعهای از تلاشها برای جابهجایی قدرت در ونزوئلا جریان دارد. از حمایتهای آشکار مارکو روبیو از اپوزیسیون تا برجستهسازی چهرههایی مانند ماریا کورینا ماچادو، که واشنگتن او را گزینه مناسبتری برای آینده این کشور میداند. ادعای تقلب در انتخابات ۲۰۲۴ نیز چراغ سبزی برای افزایش فشار بینالمللی بر مادورو است.
گزارشهای اخیر نشان میدهد که ترامپ حتی ضربالاجل مشخصی برای خروج مادورو از کشور تعیین کرده و همزمان استقرار نیروهای نظامی آمریکا در اطراف ونزوئلا افزایش یافته است. بستن حریم هوایی این کشور نیز از مراحل فشاری است که واشنگتن با هدف فرسایشیکردن قدرت مادورو دنبال میکند.
ونزوئلا؛ خط مقدم رقابت آمریکا و چین
در نگاه واشنگتن، ونزوئلا صرفاً یک منبع انرژی نیست؛ یک میدان رقابت ژئوپلیتیکی است. طی سالهای اخیر چین و روسیه سرمایهگذاری گستردهای در این کشور انجام دادهاند. درست در «حیاط خلوت آمریکا». از نگاه استراتژیستهای آمریکایی، رها کردن ونزوئلا در چنین وضعیتی به معنای دادن یک اهرم بلندمدت به پکن است؛ آن هم در زمانی که آمریکا میخواهد با کاهش وابستگی خود به خاورمیانه، امکان اجرای طرحهای محدودکننده علیه چین را تقویت کند.
جمعبندی: آغاز یک عصر جدید در معادلات انرژی
اگر آمریکا بتواند به ذخایر نفت ونزوئلا دسترسی کامل پیدا کند، معادله انرژی جهان از اساس تغییر میکند. واشنگتن میتواند با کاهش توجه خود به خاورمیانه، فضای بیشتری برای پیگیری طرحهای ژئوپلیتیکی علیه چین ایجاد کند؛ طرحهایی که هدف آنها محدود کردن دسترسی پکن به منابع نفتی خلیج فارس و در نتیجه کاهش قدرت مانور انرژی چین است.
در این چارچوب، نزاع امروز واشنگتن–کاراکاس نه جنگی برای «مبارزه با مواد مخدر» است و نه صرفاً اختلافی سیاسی؛ این نزاع، یکی از مهمترین حلقههای رقابت راهبردی آمریکا با چین در دهه پیشروست.