معرفی «۱۲۰ رشته مهندسی نوظهور»؛ نگاهی به آینده مهندسی در ایران

نورنیوز -گروه اجتماعی : ستاد ویژه توسعه فناوری نانو، مهندسی در جهان امروز دیگر محدود به سازه‌های سنتی و ماشین‌آلات سنگین نیست؛ نسل تازه‌ای از رشته‌های مهندسی در دانشگاه‌ها شکل گرفته که با تمرکز بر علم کوانتوم، هوش مصنوعی، زیست‌فناوری، نانومواد و انرژی‌ پاک، آینده صنعت و فناوری را بازآفرینی می‌کند.

در اینجا، ۱۰ شاخه‌ نوین مهندسی که هم‌اکنون در دانشگاه‌های معتبر جهان تدریس می‌شوند و آینده شغلی گسترده‌ای دارند، معرفی شده‌اند.

مهندسی کوانتومی

در این شاخه، مهندسان با تکیه بر فیزیک کوانتومی، الکترونیک و علوم رایانش، به توسعه رایانه‌های کوانتومی، حسگرهای فوق‌دقیق و سامانه‌های ارتباطی نوین می‌پردازند. فناوری کوانتومی توان جهشی چشمگیر در سرعت پردازش، رمزگذاری ایمن و شبیه‌سازی صنعتی دارد. دانشگاه لایبنیتس هانوفر (Leibniz Universität Hannover) آلمان از جمله مراکزی است که برنامه جامع مهندسی کوانتوم ارائه می‌کند.

مهندسی فناوری نانو / مهندسی نانو علوم

فناوری‌نانو به مطالعه مواد و سامانه‌ها در مقیاس نانومتری می‌پردازد؛ جایی که ترکیبی از فیزیک، شیمی، زیست‌شناسی و مهندسی، مسیر خلق مواد هوشمند، دارورسانی هدفمند و تراشه‌های پیشرفته را هموار می‌کند. در بسیاری از کشورهای از جمله ایران رشته‌های مرتبط با فناوری‌نانو در دانشگاه‌ها وجود دارند.

مهندسی انرژی (انرژی‌های تجدیدپذیر و پاک)

با تشدید بحران اقلیمی، نیاز به مهندسان انرژی بیش از همیشه احساس‌ می‌شود. در این شاخه، موضوعاتی همچون ذخیره‌سازی انرژی، شبکه‌های هوشمند و روش‌های کربن‌زدایی بررسی می‌شود. بسیاری از دانشگاه‌های فنی و مؤسسات ملی علوم در جهان دوره‌های مستقل مهندسی انرژی ارائه می‌دهند.

مهندسی رباتیک و سامانه‌های خودران

این رشته ترکیبی از طراحی مکانیکی، کنترل، الکترونیک و هوش مصنوعی است و به توسعه ربات‌ها، پهپادها و خودروهای خودران می‌پردازد. دانشگاه‌های آسیایی، اروپایی و آمریکایی اکنون برنامه‌های تخصصی در مهندسی روباتیک ارائه می‌کنند.

مهندسی هوش مصنوعی و یادگیری ماشین

با گسترش هوش مصنوعی در پزشکی، بانکداری، صنعت و کشاورزی، تربیت مهندسانی که علاوه بر برنامه‌نویسی، درک عمیقی از مدل‌های یادگیری ماشین داشته باشند، ضروری است. بسیاری از دانشگاه‌های معتبر جهان دوره‌های کارشناسی و کارشناسی‌ارشد ویژه هوش مصنوعی و یادگیری ماشین دارند.

مهندسی سامانه‌های سایبری‌–‌فیزیکی / اینترنت اشیاء

مهندسی این حوزه بر پیوند عمیق میان دستگاه‌های فیزیکی، داده و شبکه تمرکز دارد. خانه‌های هوشمند، کارخانه‌های نسل چهار، زیرساخت‌های متصل و «توأم‌های دیجیتال» بر پایه این رشته توسعه می‌یابند.

زیست‌مهندسی / مهندسی زیست‌سنتزی

زیست‌مهندسی با بهره‌گیری از اصول مهندسی به طراحی سامانه‌های زیستی، ساخت بافت‌ها، مهندسی ژنتیک و تولید مواد زیستی می‌پردازد. دانشگاه‌های پژوهش‌محور که دارای دانشکده‌های قوی علوم زیستی هستند، دوره‌های ویژه زیست‌مهندسی و زیست‌سنتزی ارائه می‌کنند.

مهندسی فوتونیک و اپتیک

فوتونیک به مهندسی فناوری‌های مبتنی بر نور می‌پردازد؛ از فیبر نوری گرفته تا حسگرهای نوری و مدارهای فوتونی. این فناوری‌ها در ارتباطات، پزشکی و پردازش پرسرعت داده نقش محوری دارند.

مهندسی زیرساخت پایدار / زیرساخت سبز

این شاخه به طراحی شهری و سازه‌هایی می‌پردازد که با محیط‌زیست سازگار، کم‌مصرف و مقاوم در برابر تغییرات اقلیمی باشند. دانشگاه‌های دارای برنامه‌های عمران و محیط‌زیست، گرایش‌های تخصصی در طراحی سبز و زیرساخت پایدار ارائه می‌کنند.

مهندسی ارتباطات کوانتومی و اطلاعات کوانتومی

این شاخه بر رمزنگاری کوانتومی، شبکه‌های فوق‌امن و توسعه «اینترنت کوانتومی» تمرکز دارد. برخی دانشگاه‌های انگلستان و مراکز پیشرو در فناوری کوانتومی دوره‌های تخصصی در این زمینه برگزار می‌کنند.

چرا این شاخه‌ها اهمیت دارند؟

این رشته‌ها حاصل پیوند علم پیشرفته با مهندسی کاربردی هستند؛ رشته‌هایی که تنها آینده‌محور نیستند، بلکه هم‌اکنون نیز در صنایع، پژوهش، استارتاپ‌ها و نهادهای سیاست‌گذاری مورد نیازند. افزون بر این، بیشتر آن‌ها وارد برنامه‌های رسمی دانشگاهی شده‌اند و فرصت‌های شغلی جهانی و پردرآمدی برای دانشجویان ایجاد می‌کنند.