روز ملی جزایر سه‌گانه به ما یادآوری می‌کند که دفاع از تمامیت ارضی، بیش از آنکه یک شعار باشد، یک مسئولیت تاریخی و ملی است؛ مسئولیتی که همه ایرانیان، فارغ از هر اختلافی، در آن شریک‌اند و با کامل‌ترین شکل ممکن بر آن ایستاده‌اند. در جهانی که مرزها بیش از هر زمان دیگری در معرض منازعات ژئوپلیتیکی‌اند، این هم‌صدایی ملی بزرگ‌ترین سرمایه ایران است.
نورنیوز- گروه سیاسی: ثبت ۹ آذر به عنوان «روز ملی جزایر سه‌گانه» در تقویم رسمی کشور، فراتر از یک نام‌گذاری نمادین است. این اقدام، یادآور بخشی حیاتی از حافظه تاریخی و حقوقی ایران است که طی سال‌های گذشته بارها آماج موج‌های سیاسی و تبلیغاتی برخی دولت‌های منطقه شده است؛ موج‌هایی که بیش از آنکه بار حقوقی داشته باشند، بازتابی از رقابت‌های ژئوپلیتیکی، بحران‌های داخلی و نیازهای سیاست‌ورزی روزمره کشورهای معترض‌اند. با این حال، اهمیت این نام‌گذاری نه در پاسخ‌گویی به این ادعاهای گاه‌به‌گاه، بلکه در تأکید دوباره بر حقیقت روشن و خدشه‌ناپذیر تمامیت ارضی و نیز حاکمیت و مالکیت ایران بر ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک است؛ حاکمیتی که ریشه آن نه در تصمیمات مقطعی، بلکه در تاریخ، اسناد حقوقی، عرف بین‌الملل و واقعیت‌های میدانی استوار است.
ادعاهایی با ماهیت سیاسی
برای فهم جایگاه این جزایر، باید از سطح غوغاهای سیاسی فراتر رفت. آنچه امروز برخی دولت‌ها به‌عنوان «اختلاف» مطرح می‌کنند، در اصل اختلاف نیست؛ چرا که اختلاف زمانی معنا دارد که دو طرف ادعای حقوقی قابل اعتنا و مستند داشته باشند. حال آنکه در موضوع جزایر سه‌گانه، مجموعه اسناد تاریخی، از نقشه‌های رسمی دوره‌های مختلف، تا مکاتبات حقوقی و توافقات انگلیس پیش از خروج از خلیج‌فارس، تماماً حاکمیت ایران را تثبیت کرده‌اند. بر همین اساس، جامعه حقوق بین‌الملل نیز همواره مسئله را «موضوع مناقشه حقوقی» تلقی نکرده و این ادعاها را خارج از چهارچوب‌های معتبر حقوقی دانسته است.
با وجود این، هر چند سال یک‌بار، برخی دولت‌ها بنا به نیازهای روز سیاست داخلی یا برای جلب حمایت بیرونی، موج تازه‌ای از ادعاهای سیاسی را مطرح می‌کنند. این موج‌ها، برخلاف ظاهر پر سروصدا، نه عمق حقوقی دارند و نه حتی در سطح افکار عمومی کشورهای معترض ریشه‌دارند. آنچه این مواضع را شکل می‌دهد، بیشتر محاسبات ژئوپلیتیکی، تغییر موازنه‌های منطقه‌ای و یا تلاش برای امتیازگیری در پرونده‌های موازی است. به بیان دیگر، موضوع جزایر سه‌گانه برای این کشورها ابزار سیاسی است نه باور حقوقی. دقیقاً به همین دلیل است که این ادعاها همیشه با ادبیات سیاسی، و نه زبان حقوق بین‌الملل، مطرح می‌شود.
در چنین فضایی، ثبت «روز ملی جزایر سه‌گانه» فرصتی است برای بازخوانی آرام و استدلالی این واقعیت که تعلق این جزایر به ایران نه قابل مذاکره است، نه قابل معامله، و نه حتی موضوع گفت‌وگوهای سیاسی. این، نه از سر شعار، بلکه نتیجه یک اصل بنیادین در حقوق بین‌الملل است: اصل «تمامیت ارضی غیرقابل تجزیه». جزایر سه‌گانه بخشی از قلمرو رسمی جمهوری اسلامی ایران‌اند و جزء لاینفک مرزهای شناسنامه‌دار کشور به شمار می‌روند. هیچ دولتی در جهان حق ندارد بخشی از قلمرو رسمی کشور دیگری را موضوع مذاکره کند؛ و این حقیقت درباره ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک بیش از هر جای دیگری روشن است.
یک اجماع ملی درخشان
در کنار این بُعد حقوقی، نکته مهم‌تر، اجماع تاریخی و اجتماعی ملت ایران بر سر موضوع تمامیت ارضی است. در کشوری با تنوع گسترده قومی، زبانی و فرهنگی مانند ایران، شاید موضوعات داخلی بسیاری باشند که دیدگاه‌های متفاوتی درباره‌شان وجود دارد؛ اما وقتی پای مرزهای کشور و حفظ خاک ایران در میان باشد، همه اختلاف‌ها کنار می‌رود و تنها یک صدا باقی می‌ماند. از شمال تا جنوب، از شرق تا غرب، از هر جریان سیاسی و هر سلیقه فکری، همواره یک اصل مسلم وجود داشته است: یک وجب از خاک ایران، نه قابل واگذاری است و نه قابل مسامحه. جزایر سه‌گانه نماد همین اجماع ملی‌اند؛ نمادی که هیچ دولت منطقه‌ای، هیچ موج رسانه‌ای و هیچ فشار سیاسی نمی‌تواند آن را مخدوش کند.
این همدلی ملی، تنها یک عنصر احساسی نیست؛ بلکه پشتوانه استراتژیک سیاست خارجی ایران در خلیج‌فارس است. کشورهایی که با انگیزه‌های مقطعی ادعاهایی مطرح می‌کنند، به‌خوبی می‌دانند که این مواضع در برابر انسجام تاریخی ملت ایران بی‌اثر است. از همین رو، هر بار که کارزار تازه‌ای علیه ایران آغاز می‌شود، موج آن سریع فروکش می‌کند؛ چرا که نه پشتوانه حقوقی دارد، نه امکان پیشبرد در مجامع بین‌المللی، و نه توان عبور از سد عزم ملی ایرانیان.
به‌نظر می‌رسد نام‌گذاری روز ملی جزایر سه‌گانه، در کنار بُعد نمادین آن، فرصت مناسبی فراهم می‌کند تا به جای واکنشی عمل کردن به ادعاهای سیاسی دیگران، گفتمان فعالانه و ایجابی ایران درباره تمامیت ارضی تقویت شود. چنین روزی می‌تواند محملی برای گفت‌وگوهای علمی، پژوهش‌های تاریخی، انتشار اسناد حقوقی و بسترسازی برای آگاهی عمومی نسل‌های جدید درباره سابقه طولانی تعلق این جزایر باشد. هر اندازه این آگاهی تقویت شود، هم پایه‌های انسجام داخلی محکم‌تر می‌شود، و هم دست دیپلماسی ایران برای مواجهه با موج‌های سیاسی آینده بازتر.
پررنگ شدن جایگاه جزایر سه‌گانه در افکار عمومی، نه به معنای واکنش‌پذیری در برابر هیاهوهای رسانه‌ای، بلکه به معنای تقویت روایت حقوقی و تاریخی ایران است؛ روایتی که پشتوانه‌اش واقعیت است، نه رقابت‌های زودگذر منطقه‌ای. روز ملی جزایر سه‌گانه به ما یادآوری می‌کند که دفاع از تمامیت ارضی، بیش از آنکه یک شعار باشد، یک مسئولیت تاریخی و ملی است؛ مسئولیتی که همه ایرانیان، فارغ از هر اختلافی، در آن شریک‌اند و با کامل‌ترین شکل ممکن بر آن ایستاده‌اند.
در جهانی که مرزها بیش از هر زمان دیگری در معرض منازعات ژئوپلیتیکی‌اند، این هم‌صدایی ملی بزرگ‌ترین سرمایه ایران است؛ سرمایه‌ای که با نام‌گذاری این روز، بار دیگر به رسمیت شناخته شد و می‌تواند به پایه‌ای محکم‌تر برای پیشبرد سیاست هوشمندانه ایران در منطقه بدل شود.