جنگلهای هیرکانی مازندران که نیمی از میراث جهانی هیرکانی را تشکیل می‌دهند، به‌عنوان یکی از کهن‌ترین جنگلهای جهان، زیستگاهی کم‌نظیر برای ده‌ها گونه گیاهی و جانوری هستند. شناخت این پهنه ارزشمند، نخستین گام برای حفاظت از گنجینه‌ای است که مردم مازندران هر روز در کنار آن زندگی می‌کنند.
نورنیوز- گروه اجتماعی: جنگلهای هیرکانی به‌عنوان یکی از قدیمی‌ترین و ارزشمندترین جنگلهای جهان، در سال ۱۳۹۸ وارد فهرست میراث جهانی یونسکو شد؛ جنگل‌هایی که بخش قابل توجهی از آن، یعنی بیش از نیمی از آن، در قلمرو استان مازندران قرار دارد. اهمیت این جنگل‌ها تنها در قدمت و گستره طبیعی‌شان نیست، بلکه در نقش حیاتی آن‌ها در تنوع زیستی، اقلیم، حیات گیاهی و جانوری شمال کشور است. هدف از این گزارش، شناخت سهم مازندران از این میراث جهانی و آشنایی مردم استان با گنجینه‌ای است که هر روز در کنار آن زندگی می‌کنند.
جنگلهای هیرکانی با وسعت حدود ۱.۹ میلیون هکتار از آستارا در گیلان تا گُلی‌داغ گلستان گسترده‌اند و در حدود ۸۰۰ کیلومتر امتداد دارند. بخشی از این جنگل‌ها نیز در کشور آذربایجان قرار گرفته است. این پهنه پهناور زیستگاه ۲۹۶ گونه پرنده، ۹۸ گونه پستاندار و ۱۵۰ گونه گیاهی بومی است که از جمله آن‌ها می‌توان به انجیلی، شمشاد و گونه‌های ارزشمند راش اشاره کرد.
مازندران با بیش از یک میلیون هکتار جنگل، ۵۳ درصد جنگلهای شمال کشور را در اختیار دارد و بالاترین سهم را از جنگلهای ثبت‌شده هیرکانی داراست. از ۱۲ لکه جغرافیایی ثبت‌شده در فهرست یونسکو، شش لکه متعلق به این استان است؛ لکه‌هایی شامل جنگل بولا، الیمستان، واز، کجور، خشکه‌داران تنکابن و چهارباغ چالوس.
جنگل بولای ساری با بیش از ۱۷ هزار هکتار وسعت، نمونه‌ای برجسته از جنگلهای راش هیرکانی است که زیستگاه گونه‌های ارزشمندی همچون پلنگ، مرال و کل‌وبز محسوب می‌شود. ارتفاعات کوهستانی، شیب‌های تند و مراتع ییلاقی ویژگی‌های اصلی این سایت است.
جنگل الیمستان آمل نیز با ۳۹۴ هکتار گستره، به سبب رویش گیاه "الیما" مشهور است. اختلاف دما، تنوع پوشش گیاهی در طول مسیر، وجود ارتفاعات جذابی مانند قله ۲۵۱۰ متری الیمستان و مراتع قلاردن، این بخش را به یکی از نقاط مهم گردشگری طبیعی تبدیل کرده است.
سایت هیرکانی واز در شهرستان نور با بیش از ۶۹۰۰ هکتار، یکی از بکرترین جنگلهای هیرکانی است که به‌دلیل وجود رودخانه‌ها، رویشگاه‌های راش، صخره‌ها و جنگلهای انبوه، زیستگاهی منحصر‌به‌فرد برای گونه‌هایی مانند پلنگ، سیاه‌گوش، خرس و مرال به شمار می‌رود.
سایت کجور نوشهر نیز با حدود ۱۵ هزار هکتار وسعت، بخشی از منطقه حفاظت‌شده البرز مرکزی است و به‌خاطر پوشش جنگلی انبوه، منابع آبی، و تنوع جانوری نظیر گوزن، شوکا و انواع پرندگان شکاری، اهمیت بالایی در تنوع زیستی دارد.
خشکه‌داران تنکابن یکی از آخرین باقیمانده‌های جنگلهای جلگه‌ای شمال است و با وجود وسعت محدود ۲۱۷ هکتاری، زیستگاه گونه‌های ارزشمند گیاهی و جانوری است. نزدیکی آن به دریا و وجود گونه‌های نادر مانند توسکای کرک‌دار، اهمیت این سایت را افزایش داده است.
در نهایت، سایت چهار باغ چالوس با وسعت ثبت شده ۶۸۶۶ هکتار، مجموعه‌ای از جنگلهای کوهستانی، دشت‌های ییلاقی، رودخانه‌ها و زیستگاه گونه‌هایی همچون مرال، پلنگ، شوکا و عقاب طلایی را در بر می‌گیرد. این منطقه محل همگرایی دو رویشگاه هیرکانی و ایران ـ تورانی است و به همین دلیل تنوع گیاهی بی‌نظیری دارد.
شناخت درست این مناطق و اهمیت آن‌ها برای مردم محلی، گام مهمی برای حفاظت از این جنگلهای کهن است؛ جنگل‌هایی که نه تنها میراث طبیعی ایران، بلکه گنجینه‌ای ارزشمند برای کل جهان محسوب می‌شوند.