یک سال پیش چه بسا کسی باور نمی‌کرد که در آینده‌ای نزدیک اولا ابومحمد جولانی رئیس جمهور سوریه شود و ثانیا در این مقام مهمان پوتین در کرملین شود و با او دیدار و گفتگو کند. این از شگفتی‌های دنیای سیاست است که روسیه که ده سال با جولانی در جنگ و درگیری بود و به دنبال کشتن او در ادلب بود، امروز میزبان او به عنوان رئیس جمهور جدید سوریه شود.
نورنیوز-گروه بین الملل: یک سال پیش چه بسا کسی باور نمی‌کرد که در آینده‌ای نزدیک اولا ابومحمد جولانی رئیس جمهور سوریه شود و ثانیا در این مقام مهمان پوتین در کرملین شود و با او دیدار و گفتگو کند. این از شگفتی‌های دنیای سیاست است که روسیه که ده سال با جولانی در جنگ و درگیری بود و به دنبال کشتن او در ادلب بود، امروز میزبان او به عنوان رئیس جمهور جدید سوریه شود.
این رفتار روسیه و سوریه پسااسد تاکیدی بر این مدعاست که دنیای واقعی سیاست و سیاست‌ورزی، عرصه دشمنی‌ها و دوستی‌های ابدی نیست؛ بلکه صحنه‌ای سیال، ناپایدار، انعطاف‌پذیر و پراگماتیک است که چون موتور محرکه آن منافع است، امر محال و غیر ممکنی وجود ندارد. نمونه دیگر این که اخیرا «جمهوری اسلامی افغانستان» تحت حاکمیت طالبان با «جمهوری هند» بیانیه مشترکی را علیه «جمهوری اسلامی پاکستان» امضا کرد که کشمیر را که خیلی از کشورهای اسلامی جزوی از اراضی کشور مسلمان پاکستان می‌دانند، بخشی از قلمرو هند دانسته و نسبت به «حملات تروریستی» در ان ابراز نگرانی کردند.
البته در مقابل، دنیای سیاست دیگری نیز وجود دارد که در آن، گویا سیاست در اصل امری ایستا، حیثیتی و تغییرناپذیر است. البته در مواردی در دنیای سیاست چه بسا نگاه حیثیتی به مسائلی موجه باشد؛ اما اگر این نگاه‌ها اساس سیاست‌گذاری و سیاست‌ورزی قرار گیرند، آنگاه امر سیاست از مسیر عقلانیت خارج می‌شود.
اما به اصل موضوع که برگردیم، میان برکناری اسد و پناهنده شدنش در روسیه و پیروزی مخالفان و رئیس جمهور شدن جولانی و این سفرش به روسیه پیوندی معنادار وجود دارد. یک سر این دو اتفاق به توافقی (شما بخوانید تبانی) بر می‌گردد که مسکو با مخالفان در لحظه‌ای سرنوشت‌ساز پس از پیشروی آنها به سمت حماه در دسامبر گذشته منعقد کرد. الشرع اخیرا در مصاحبه با شبکه الاخباریه از این توافق پرده برداشت. البته در آن زمان نگارنده طی یادداشتی به این مساله اشاره کرد اما ....
روسیه که نظام اسد را در حال سقوط میدید، برای تضمین منافع خود در آیندهِ سوریه، سریع دست به کار شد و سقوط این نظام و پیروزی مخالفان را با چنین توافقی و بردن اسد به مسکو تسهیل کرد تا جایی که در امتداد آن پوتین امروز میزبان جانشینش شد.
در همین حال، این تحول لحظه افتراق و اختلاف سیاست‌ورزی دو متحد نظام اسد در سوریه را به تصویر می‌کشد. ایران همچنان الشرع را ابومحمد جولانی می‌داند که امکان ارتباط با او و حکومتش و بازتعریف منافع میان دو کشور را دستکم در حال حاضر ناممکن می‌داند و چه بسا پشت این نگاه نوعی امیدواری به فروپاشی دولت جدید نهفته است؛ اما روسیه بر خلاف ایران، جولانی را در قامت احمد الشرع رئیس جمهور جدید سوریه می‌بیند که می‌تواند با او کار کند و منافع خود را در سوریه بازتعریف، تضمین و تثبیت کند. البته واقعیت هم این است که در ده سالی نیز که ایران و روسیه در سوریه در کنار هم از حکومت سوریه حمایت می‌کردند، عملا دو مسیر جداگانه را طی می‌کردند.
اما پرونده‌های متعددی در دستور کار این سفر است؛ از بررسی وضعیت دو پایگاه روسی و تقویت مناسبات گرفته تا دریافت کمک از روسیه برای مقابله با بقایای نظام سابق و کمک به بازسازی ارتش و اوضاع جنوب سوریه و احتمالا تلاش برای حضور نیروهای روسیه برای مهار پیشروی اسرائیل و....
در این میان، پوتین ضمن استقبال گرم از الشرع از انتخابات پارلمانی اخیر سوریه تمجید کرد و آن را «موفقیت بزرگی» خواند و گفت که «این انتخابات پیوندها میان همه نیروهای سیاسی را تقویت خواهد کرد».
ظاهرا حکومت جدید سوریه پس از برقراری روابط با غرب و به ویژه آمریکا و رفع تحریم‌ها اکنون در راستای مواجهه با چالش‌های فراوان امنیتی، سیاسی، اقتصادی و بازسازی به دنبال تقویت روابط با شرق و روسیه نیز هست.
همان زمانی که جولانی و مخالفان قدرت را در سوریه به دست گرفتند، نگارنده طی چند یادداشت پیش‌بینی کرد که حکومت جدید سوریه مورد شناسایی منطقه‌ای و بین‌المللی قرار خواهد گرفت و از رهگذر آن، به دلایل عدیده‌ای خواه ناخواه «مقبولیت» و «مشروعیت» خارجی هم پیدا می‌کند و خود سوریه نیز معطوف به آن با وجود درگیری‌های پراکنده و ادامه‌دار از ثبات نسبی برخوردار می‌شود. اما در آن هنگام این پیش‌بینی‌ها که محصول قرائت واقع‌بینانه اوضاع و پیچیدگی‌های آن بود، خوشایند خیلی‌ها نبود و....
کارشناس روابط بین الملل