در حالی‌که پدران همچنان در دهه چهارم زندگی بیشترین سهم از تولد فرزندان را دارند، زنان ایرانی در پنج سال اخیر، فرزندآوری را به سنین بالاتر موکول کرده‌اند.
نورنیوز-گروه اجتماعی: تحلیل داده‌های ثبت‌احوال کشور از مقایسه سال‌های ۱۳۹۶ و ۱۴۰۱ نشان می‌دهد که الگوی سنی پدران در زمان تولد فرزند تقریباً ثابت مانده است؛ بیشترین ولادت‌ها همچنان در بازه سنی ۳۰ تا ۴۰ سال رخ می‌دهد. با این حال، تعداد کل ولادت‌ها در تمام گروه‌های سنی کاهش یافته است؛ ازجمله، تعداد پدران ۳۰ تا ۴۰ ساله از بیش از ۸۰۴ هزار نفر در سال ۱۳۹۶ به حدود ۶۱۰ هزار نفر در سال ۱۴۰۱ رسیده که کاهش قابل‌توجهی در نرخ زاد و ولد مردان متأهل را نشان می‌دهد.
در نقطه مقابل، بررسی توزیع سنی مادران هنگام فرزندآوری حاکی از تغییری معنادار است. در سال ۱۳۹۶، بیشترین تولدها مربوط به زنان ۲۰ تا ۳۰ ساله بود؛ اما در سال ۱۴۰۱، این نقطه اوج به گروه سنی ۳۰ تا ۴۰ سال منتقل شده است. این جابه‌جایی، نشانه‌ای روشن از بالا رفتن سن ازدواج، تأخیر در بارداری نخست، و کاهش تمایل به فرزند دوم و سوم در سنین پایین‌تر است.
کاهش تولد در سنین زیر ۲۰ سال و افزایش تدریجی در سنین بالای ۳۰ سال، نشان‌دهنده تغییر الگوی فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی خانواده‌های ایرانی است؛ عواملی مانند تحصیلات دانشگاهی، اشتغال زنان، هزینه‌های سنگین تربیت کودک و نگرانی از آینده اقتصادی، همگی در تعویق فرزندآوری نقش دارند.
این روند، علاوه بر تأثیر مستقیم بر جمعیت جوان کشور، پیامدهای بلندمدتی بر پایداری ساختار جمعیتی ایران خواهد داشت. افزایش میانگین سنی والدین، به معنای افزایش فاصله سنی میان والد و فرزند و کاهش توان تربیتی، روانی و اقتصادی خانواده در دوره رشد کودک است. از سوی دیگر، این الگو در صورت تداوم، به کاهش نرخ جایگزینی جمعیت و تشدید پدیده سالخوردگی در دهه‌های آینده منجر می‌شود.
کارشناسان هشدار می‌دهند که اگر سیاست‌های حمایتی از ازدواج و فرزندآوری در دهه حاضر تقویت نشود، پنجره جمعیتی کشور در حال بسته‌شدن است. سیاست‌گذاری هوشمند، تسهیل اشتغال و مسکن جوانان، و حمایت از مادران شاغل می‌تواند روند رو به تأخیر فرزندآوری را متوقف کند و توازن جمعیتی ایران را حفظ نماید.