تصویب «بیانیه نیویورک» با رأی مثبت 142 کشور در سازمان ملل، به‌ظاهر گامی در مسیر صلح فلسطین است؛ اما دلایل امتناع ایران و چند کشور اسلامی نشان می‌دهد این سند نه به ریشه‌های بحران می‌پردازد و نه حقوق بنیادین ملت فلسطین را تضمین می‌کند.
نورنیوز-گروه بین‌الملل: بیانیه اخیر مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک درباره حل مسالمت‌آمیز مسئله فلسطین، با استقبال اکثریت اعضا روبه‌رو شد. اما نگاهی دقیق‌تر نشان می‌دهد این سند بیش از آنکه راهکاری برای پایان دادن به بحران هشتاد ساله فلسطین باشد، ابزاری برای مدیریت سیاسی و نمادین موضوع است. مسئله اصلی این است که حتی در صورت پذیرش راه‌حل دو دولت، واقعیت اشغالگری اسرائیل، گسترش شهرک‌های صهیونیستی و از میان رفتن پیوستگی جغرافیایی فلسطین، مانعی بنیادین در برابر تشکیل یک کشور مستقل باقی می‌ماند. این وضعیت عملاً موجب می‌شود بیانیه نیویورک بیشتر جنبه نمایشی داشته باشد تا کارکرد واقعی.
نادیده گرفتن ریشه‌های تاریخی و سیاسی
یکی از ضعف‌های اصلی این بیانیه، تمرکز بر رخدادهای اخیر به‌ویژه ۷ اکتبر به‌عنوان نقطه آغاز بحران است؛ درحالی‌که بحران فلسطین ریشه در اشغال سازمان‌یافته و سیاست‌های آپارتایدی اسرائیل دارد که از دهه‌ها پیش آغاز شده است. چنین روایت ناقصی، آگاهانه یا ناخودآگاه، رژیم اشغالگر را از مسئولیت تاریخی خود مبرا کرده و تقصیر را به‌طور متوازن میان فلسطینیان و اسرائیل تقسیم می‌کند. این رویکرد نه‌تنها با واقعیت‌های میدانی فاصله دارد، بلکه با اصول حقوق بین‌الملل در زمینه «حق تعیین سرنوشت» و «حق دفاع مشروع» در تضاد آشکار است.
چرا ایران و متحدانش امتناع کردند؟
امتناع ایران، عراق، تونس، افغانستان و بنین از شرکت در رأی‌گیری، بیانگر نوعی اعتراض راهبردی بود. این کشورها تأکید دارند که صلح واقعی تنها از طریق رفع اشغال و بازگرداندن حقوق غیرقابل سلب فلسطینیان حاصل خواهد شد. ایران به‌ویژه با طرح ابتکار «برگزاری همه‌پرسی آزاد میان ساکنان اصلی فلسطین» که در سازمان ملل نیز ثبت شده است، نشان داده که به دنبال راهکاری واقعی و پایدار است. از نگاه تهران، بیانیه نیویورک با نادیده گرفتن این ابتکار و تأکید یک‌سویه بر خلع سلاح مقاومت، عملاً در خدمت تثبیت اشغالگری است.
پیامدهای ژئوپلیتیکی و آینده مسئله فلسطین
بیانیه نیویورک اگرچه با رأی مثبت گسترده همراه بود، اما مخالفان اصلی آن، یعنی آمریکا و اسرائیل، بیش از پیش در انزوا قرار گرفتند. این نشان می‌دهد که جامعه جهانی در ظاهر به دنبال پایان دادن به بحران است، اما اختلاف دیدگاه درباره «چگونگی» حل مسئله همچنان باقی است. حذف موضوع خاورمیانه عاری از سلاح هسته‌ای، سکوت درباره جنایات مداوم اسرائیل و بی‌توجهی به واقعیت‌های میدانی، همه نشانه‌هایی است که تردیدها درباره کارآمدی این سند را افزایش می‌دهد. در نهایت، صلح پایدار تنها زمانی محقق خواهد شد که راه‌حلی عادلانه بر پایه رفع اشغال، احترام به حقوق بین‌الملل و پذیرش اراده واقعی ملت فلسطین تدوین شود.