سفر رییس جمهور به چین برای شرکت در اجلاس شانگهای و شانگهای پلاس، نخستین حضور او در چین به‌عنوان رئیس‌جمهور است؛ سفری که در شرایط فشارهای غرب و تهدید مکانیسم ماشه، می‌تواند به نقطه عطفی در دیپلماسی متوازن ایران بدل شود. شانگهای، بستر همگرایی چندجانبه و گسست از یکجانبه‌گرایی غرب است.
نورنیوز-گروه بین‌الملل: سازمان همکاری شانگهای از سال ۱۹۹۶ تاکنون به یکی از مهم‌ترین بلوک‌های سیاسی و اقتصادی اوراسیا تبدیل شده است. جمعیتی نزدیک به ۲.۵ میلیارد نفر و بیش از ۴۰ درصد اقتصاد جهانی در این چارچوب تعریف می‌شود؛ ظرفیتی که برای کشوری مانند ایران، که با فشارهای تحریمی غرب و محدودیت‌های ناشی از یکجانبه‌گرایی آمریکا روبه‌روست، فرصتی بی‌بدیل محسوب می‌شود. پیوستن رسمی ایران در تیرماه ۱۴۰۲ به عضویت اصلی این سازمان، عملاً افق تازه‌ای در سیاست خارجی جمهوری اسلامی گشود. اکنون، سفر پزشکیان به شانگهای فرصتی است تا ایران بتواند ظرفیت‌های ژئوپلیتیک، انرژی و ترانزیتی خود را به یک مزیت دیپلماتیک و اقتصادی در سطح منطقه‌ای و جهانی بدل سازد.
تعلیق مکانیسم ماشه و فضای مذاکراتی
در شرایطی که سه کشور اروپایی ـ آلمان، فرانسه و انگلیس ـ به دنبال فعال‌سازی مکانیسم ماشه علیه ایران هستند،چین و روسیه، به‌عنوان دو عضو دائم شورای امنیت، مخالفت آشکار خود را با اقدام اروپایی‌ها نشان داده‌اند. سفر پزشکیان به چین دقیقاً در چنین بستری رخ می‌دهد؛ جایی که گفت‌وگوهای او با رهبران پکن می‌تواند به ایجاد یک اجماع سیاسی علیه نگاه تقابلی غرب منجر شود. شانگهای می تواند فرصتی باشد تا از طریق آن فشارهای حقوقی و سیاسی اروپا تعدیل شود و مسیر شکل گیری دیپلماسی متوازن هموار گردد.
ظرفیت‌های راهبردی ایران در شانگهای
ایران از منظر ژئوپلیتیک و ژئواکونومیک، موقعیتی بی‌بدیل در معادلات شانگهای دارد. ذخایر عظیم نفت و گاز، قرار گرفتن در چهارراه ترانزیت شرق به غرب و شمال به جنوب، و نقش تثبیت‌کننده در امنیت خلیج فارس، به ایران نقشی کلیدی در معادلات انرژی و تجارت جهانی داده است. در چارچوب همکاری‌های ۲۵ ساله با چین، این ظرفیت‌ها می‌توانند به پروژه‌های مشترک در حوزه انرژی‌های پاک، زیرساخت‌های ترانزیتی و همکاری‌های فناوری بدل شوند.
دیپلماسی متوازن پزشکیان؛ از پکن تا نیویورک
نخستین سفر پزشکیان به چین در قامت رئیس‌جمهور، حامل پیامی روشن است: ایران قصد دارد سیاست خارجی متوازن را در عمل به نمایش بگذارد. دیدارهای او با شی جین‌پینگ و دیگر رهبران حاضر در اجلاس، در کنار برنامه سفر آتی‌اش به نیویورک برای شرکت در مجمع عمومی سازمان ملل، نشان می‌دهد دولت چهاردهم در پی گشودن همزمان دو مسیر شرقی و غربی است. از یک‌سو، بهره‌گیری از ظرفیت‌های شرق برای کاهش فشارهای تحریمی و افزایش همکاری‌های راهبردی، و از سوی دیگر، استفاده از فرصت‌های سازمان ملل برای بیان شفاف مواضع ایران و شکستن محاصره رسانه‌ای غرب. این ترکیب هوشمندانه از دیپلماسی چندجانبه و صراحت سیاسی، می‌تواند در صورت تحقق اهداف پیش بینی شده ، معادلات منطقه‌ای و جهانی تأثیر گذار بر محیط امنیتی ایران را دستخوش تغییر نماید.