مرز دیرینه میان علم و سیاست در ایالات متحده در دوران ترامپ فرو ریخته است؛ جایی که دانشمندان نه‌تنها صدای اعتراض بلند کرده‌اند بلکه خود را بازیگران مستقیم عرصه سیاست می‌دانند. جدال میان حقیقت علمی و تصمیمات سیاسی به نقطه‌ای رسیده که جامعه علمی آمریکا بیش از هر زمان دیگری در حال بازتعریف نقش خود است.
نورنیوز-گروه بین‌الملل: تحولات اخیر در ایالات متحده نشان می‌دهد که جامعه علمی دیگر صرفاً یک بازوی مشورتی برای دولت نیست، بلکه به کنشگری سیاسی تبدیل شده است. در قلب این تغییر، مجموعه‌ای از تصمیمات بحث‌برانگیز دولت ترامپ قرار دارد که موجب تضعیف نهادهای علمی و برانگیختن واکنش‌های بی‌سابقه از سوی دانشمندان شده است. این روند، نه‌تنها مرز میان علم و سیاست را محو کرده، بلکه مسیر آینده تعامل میان دولت و جامعه علمی را با ابهام روبه‌رو ساخته است.
اقدامات دولت ترامپ در حوزه علم و فناوری به‌ویژه در زمینه سلامت عمومی، جامعه علمی را به شدت ملتهب کرده است. اخراج مشاوران کلیدی در حوزه واکسن، کاهش بودجه تحقیقات، انکار موضوعات علمی چون تغییرات اقلیمی یا هویت جنسیتی، و همچنین متهم کردن دانشمندان فدرال به فساد، همه و همه فضایی بی‌اعتماد و ملتهب را شکل داده است. این اقدامات، مشروعیت علمی در ایالات متحده را تضعیف و دولت را در برابر جامعه علمی قرار داده است.
اعتراض دانشمندان؛ از خیابان تا دادگاه
واکنش دانشمندان تنها به انتقاد رسانه‌ای محدود نماند. از راهپیمایی‌ها و تجمعات اعتراضی گرفته تا تشکیل هیئت‌های مستقل علمی برای مقابله با روایت‌های رسمی دولت، نشان داد که مرز میان اعتراض مدنی و فعالیت علمی در حال محو شدن است. شکایت نهادهای پزشکی حرفه‌ای علیه وزارت بهداشت آمریکا نمونه‌ای روشن از عبور دانشمندان از سکوت سنتی و ورود فعال به عرصه حقوقی و سیاسی است. حتی آکادمی اطفال آمریکا توصیه‌هایی مغایر با دستورالعمل‌های CDC صادر کرد تا استقلال علمی خود را حفظ کند.
یکی از مهم‌ترین پیامدهای این تقابل، ایجاد شکاف نهادی است. در حالی که کاخ سفید و وزارت بهداشت تلاش می‌کردند دستورالعمل‌های سیاسی خود را بر جامعه علمی تحمیل کنند، نهادهای علمی و دانشگاهی از این روند سر باز زدند. این شکاف به جایی رسید که صدها نفر از کارکنان وزارت بهداشت نامه‌ای عمومی علیه رهبران خود امضا کردند و آنان را به تضعیف صداقت علمی متهم نمودند. چنین رخدادی در تاریخ ایالات متحده کم‌سابقه است و نشان‌دهنده بحرانی عمیق در رابطه میان دانش و قدرت است.
پیامدهای ملی و بین‌المللی
پیامد این وضعیت تنها به درون آمریکا محدود نیست. در سطح ملی، بی‌اعتمادی عمومی به سیاست‌های علمی دولت، به‌ویژه در موضوع واکسن کووید، اعتماد عمومی به نظام سلامت را کاهش داد و موجب شکاف اجتماعی شد. در سطح بین‌المللی نیز کاهش اتکا به توصیه‌های علمی آمریکا، اعتبار علمی این کشور را به شدت آسیب‌پذیر ساخت. از منظر راهبردی، این روند می‌تواند باعث انتقال مرکز ثقل علمی به دیگر کشورها شود و جایگاه ایالات متحده را به چالش بکشد.
فرصت‌ها و تهدیدها
ورود دانشمندان به عرصه سیاست، اگرچه تهدیدی برای سنت جدایی علم و دولت در آمریکا محسوب می‌شود، اما فرصتی نیز برای بازتعریف نقش علم در حکمرانی است. از یک سو، خطر سیاسی‌شدن افراطی دانش وجود دارد و اعتماد عمومی به بی‌طرفی علمی کاهش می‌یابد؛ از سوی دیگر، می‌توان این تحول را فرصتی دانست که جامعه علمی نقش فعالتری در تصمیم‌سازی‌های کلان ایفا کند و سیاستمداران را وادار به حسابرسی در برابر شواهد علمی نماید.
چالش پیش‌روی ایالات متحده، یافتن تعادلی جدید میان علم و سیاست است. اگرچه دوران ترامپ موجب تشدید بحران شد، اما روند کلی نشان می‌دهد که جامعه علمی به‌طور فزاینده‌ای خود را به‌عنوان نیرویی سیاسی بازتعریف کرده است. در آینده، ممکن است شاهد ظهور جنبش‌های سیاسی علمی یا حتی حضور مستقیم دانشمندان در انتخابات و نهادهای حکمرانی باشیم؛ رخدادی که می‌تواند الگوی جدیدی در رابطه میان علم و سیاست در جهان ایجاد کند.