۱۷ میلیارد بدون شوخی؛ سینمای جدی برگشته است ؟

نورنیوز-گروه فرهنگی:سینمای ایران، این روزها قصه تازه‌ای روایت می‌کند؛ قصه‌ای که دیگر فقط با خنده و شوخی‌های لوده گیشه را فتح نمی‌کند.  سه فیلم «پیرپسر»، «زن و بچه» و «مرد عینکی» در فاصله بسیار کوتاه اکران تا کنون مجموعاً ۱۷ میلیارد تومان فروش داشته‌اند؛ عددی که در نگاه اول شاید فقط یک موفقیت تجاری به‌نظر برسد، اما در دل خود، نشانه‌ای از یک تغییر بنیادین است. نکته جالب اینجاست که نه «پیرپسر» و نه «زن و بچه» فیلم‌های کمدی نیستند. حتی «مردانگی» نیز اگرچه در ظاهر لبخند می‌آورد، اما کمدی مرسوم نیست. این یعنی مخاطب ایرانی دارد تغییر می‌کند. ذائقه تماشاگر دیگر اسیر شوخی‌های کلیشه‌ای و تقلیدهای تلویزیونی نیست.

«پیرپسر» با یک قصه جسور، ریسک‌پذیر و برخلاف جریان غالب، آمده تا ساختار ذهنی مخاطب را به چالش بکشد. نه ستاره‌های خندان دارد، نه دیالوگ‌های وایرال‌شونده در فضای مجازی. اما چه کرده که گیشه را فتح کرده؟ پاسخ شاید در همین سوال نهفته باشد: وقتی تماشاگر می‌بیند که فیلمی برای «او» ساخته شده، نه برای «بازار»، سالن تاریک سینما را انتخاب می‌کند، نه ویدیوهای دو دقیقه‌ای را.

«زن و بچه» اما یک نمونه دقیق از سینمای شخصیت‌محور است؛ فیلمی که با یک روایت عاطفی، پرکشش و بدون نیاز به شوخی‌های تحمیلی، توانسته دل مخاطب را به‌دست آورد. این فیلم نه با جیغ‌های کاریکاتوری، که با لحظه‌های انسانی نفس می‌کشد. در روزگاری که کمدی‌های سطحی فروش تضمین‌شده دارند، «زن و بچه» مثل بازیگری است که بدون فریاد، اما با چشم‌هایش نقش را زنده می‌کند.

و اما «مرد عینکی»؛ فیلمی که بیشتر از آنکه بخنداند، تلخ‌خند است. از آن‌هایی که می‌خندی، اما پشت خنده‌ات فکر می‌کنی. طنز آن، نه در سطح، که در پوست و گوشت زندگی جریان دارد. به‌جای شوخی با لهجه و پوشش، سراغ لایه‌های روان‌شناختی جامعه رفته و همین جسارت، آن را از کمدی‌های بازاری جدا کرده است.

سینمای ایران سال‌هاست با این سؤال دست‌وپنجه نرم می‌کند: آیا می‌توان خارج از کمدی‌های سطحی، گیشه را تسخیر کرد؟ حالا جواب روشن‌تر از همیشه است. وقتی تماشاگر، احترام ببیند، جوابش احترام است. تماشاگر ایرانی نه کودک است، نه نیازمند شوخی‌های ساده‌انگارانه. او اگر فیلم خوب ببیند، برایش بلیت می‌خرد، چه کمدی باشد، چه درام، چه چیزی بین این دو.

در دنیایی که گاهی ارقام فروش تنها متر سنجش موفقیت‌اند، این سه فیلم یک پیام ساده اما مهم دارند: هنوز هم می‌توان سینمای انسانی ساخت و موفق بود. گیشه، آن‌قدرها هم بی‌وفا نیست؛ فقط باید با صداقت حرف زد. و شاید، همین حالا بهترین زمان برای جدی‌ گرفتن ذائقه مخاطبی‌ست که سال‌ها منتظر فیلمی «واقعی» بوده است.