قطعنامه اخیر شورای حکام علیه برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای ایران، بی‌توجه به همکاری‌های گسترده تهران، نمایانگر بازگشت سیاست امنیتی‌سازی با سناریویی قدیمی است. جمهوری اسلامی با واکنشی راهبردی و هدفمند، مرحله تازه‌ای را کلید زده است.
نورنیوز-گروه بین الملل: قطعنامه امروز شورای حکام علیه ایران، بار دیگر نشان داد که برخی کشورهای غربی، خصوصاً تروئیکای اروپا به همراه آمریکا، تصمیمی سیاسی را در پوشش حقوقی و فنی پنهان کرده‌اند. این قطعنامه که با ۱۹ رأی موافق، ۱۱ رأی ممتنع و تنها ۳ رأی مخالف تصویب شد، تکرار همان پروژه‌ای است که رژیم صهیونیستی پس از برجام در سال ۱۳۹۴ دنبال می‌کرد؛ پروژه‌ای برای احیای ادعاهای منسوخ تحت عنوان PMD (ابعاد نظامی احتمالی) با هدف بازگرداندن پرونده ایران به شورای امنیت.
در این قطعنامه، نه‌تنها از همکاری‌های پیوسته ایران با آژانس یادی نمی‌شود، بلکه ادعاهای قدیمی و بی‌اساس برگرفته از اسناد ادعایی رژیم صهیونیستی، به‌عنوان محور اصلی مستندات ذکر شده است. بدتر آنکه به تهدید احتمالی ارجاع این موضوع به شورای امنیت نیز اشاره شده، گویی غرض، نه حل مسئله بلکه تشدید بحران است.
از همکاری تا پاسخ متقابل؛ تغییری در رویکرد ایران
واکنش مشترک وزارت امور خارجه و سازمان انرژی اتمی جمهوری اسلامی ایران به این اقدام خصمانه، نشانه تغییر تاکتیکی و راهبردی در قبال رویکردهای دوگانه غرب است. در این بیانیه، به‌روشنی تأکید شده است که ایران به تعهدات پادمانی خود پایبند بوده و هیچ‌یک از گزارش‌های آژانس، انحرافی در برنامه هسته‌ای ایران نشان نداده‌اند.
در عین حال، اشاره دقیق به تناقض محتوای قطعنامه با گزارش سیاسی مدیرکل آژانس و همچنین احیای پرونده‌های بسته‌شده بر مبنای توافق نوامبر ۲۰۱۵، نشانگر شناخت دقیق تهران از بازی سیاسی پشت‌پرده است. سکوت نهادهای بین‌المللی در قبال برنامه هسته‌ای رژیم صهیونیستی، و چشم‌پوشی از تهدیدات نظامی آشکار علیه تأسیسات صلح‌آمیز ایران، بیش‌ازپیش اعتبار آژانس را زیر سؤال برده است.
پاسخ فنی با پیام سیاسی؛ راه‌اندازی سایت سوم غنی‌سازی
جمهوری اسلامی ایران در واکنش به این رفتار خصمانه، نه‌تنها موضع انفعالی اتخاذ نکرد، بلکه با اعلام راه‌اندازی یک مرکز جدید غنی‌سازی در مکان امن و جایگزینی ماشین‌های نسل اول با سانتریفیوژهای پیشرفته نسل ششم، فاز تازه‌ای از فعالیت‌های فنی و راهبردی را آغاز کرده است. این اقدامات، که به‌صورت رسمی از سوی رئیس سازمان انرژی اتمی به آژانس اعلام شده، نه‌تنها قانونی و در چارچوب NPT است، بلکه به‌عنوان پیامی به شورای حکام و کشورهای پشت‌پرده تلقی می‌شود؛ پیامی مبنی بر اینکه ایران، در برابر فشار سیاسی، صرفاً گزینه تقویت توان بازدارندگی هسته‌ای صلح‌آمیز خود را انتخاب خواهد کرد.
به گفته کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی، این اقدامات به شکل چشم‌گیری ظرفیت غنی‌سازی را افزایش خواهد داد. علاوه بر آن، طراحی سایت سوم که از ضریب امنیتی بالایی برخوردار است، نشان می‌دهد ایران در حال بازتعریف معادلات فنی خود در چارچوب تحولات سیاسی است.
پنجره تعامل یا تکرار تجربه شکست‌خورده تقابل؟
مهم‌ترین پیام تحولات اخیر این است که جمهوری اسلامی ایران، با اتکا به دانش بومی و ظرفیت داخلی، در برابر سناریوهای فرسوده سیاسی ایستاده و ترجیح می‌دهد در واکنش به اقدامات خصمانه، مسیر پاسخ‌محور و دقیق فنی را برگزیند. آنچه امروز رخ داده، می‌تواند آزمونی باشد برای باقی کشورهای عضو آژانس: آیا آژانس انرژی اتمی یک نهاد فنی است یا ابزاری در دست قدرت‌های سیاسی؟
تجربه‌های پیشین، از جمله دوره‌های اعمال فشار و تحریم، نشان داده که سیاست‌های فشار نتیجه‌ای جز افزایش سطح توانمندی‌های صلح‌آمیز ایران نداشته است. در این مسیر، جمهوری اسلامی نه‌تنها دست بالا را در عرصه دیپلماسی حفظ می‌کند، بلکه عملاً معادله بازدارندگی را نیز تقویت می‌نماید.