در جهانی که بسیاری از دولت‌ها با فشار بیرونی جهت‌گیری می‌کنند، جمهوری اسلامی ایران بر مدار استقلال عمل می‌کند. این مسیر نه متأثر از قطب‌بندی‌هاست، نه از قواعد دیکته‌شده جهانی؛ بلکه بر پایه عقلانیت ملی و تجربه مقاومت شکل گرفته است.
نورنیوز-گروه سیاسی: استقلال راهبردی؛ ستون فقرات سیاست خارجی جمهوری اسلامی
جمهوری اسلامی ایران از آغاز، مسیر سیاست خارجی و پیشرفت ملی خود را نه بر مبنای وابستگی یا سازش، بلکه بر محور «اقتدار مستقل» تعریف کرده است؛ الگویی که هم در گفتمان مقام معظم رهبری به‌روشنی قابل ردیابی است – آنجا که فرمودند: «در برابر فشارها، پیشرفت بیشتر معنا پیدا می‌کند، نه عقب‌نشینی» – و هم در بیانات اخیر رئیس‌جمهور که در جمع مدیران وزارت خارجه تأکید کرد: «تعیین مسیر کشور، از دل مردم و منافع ملی می‌جوشد، نه میزهای خارجی.»
بر همین مبنا، وقتی عباس عراقچی در جریان مذاکرات هسته‌ای اعلام کرد «هیچ تعهدی را نمی‌پذیریم که با اصول استقلال و امنیت ملی ایران در تعارض باشد»، این جمله، چکیده دهه‌ها تجربه دیپلماتیک جمهوری اسلامی بود. این مواضع، برخلاف تصور مخالفان، نوعی انزواطلبی یا تقابل‌گرایی نیست، بلکه تأکیدی راهبردی بر «حق انتخاب مسیر» بر مبنای منافع درون‌زا و عزت ملی است.
پیشرفت در طوفان؛ منطق مقاومت در میدان فناوری
این عقلانیت فعال و مقاوم، در میدان فناوری نیز خود را نشان داده است؛ جایی‌که تحریم‌ها، ایران را از مسیر ساخت توانمندی‌های بومی بازنداشته، بلکه آن را شتاب داده‌اند. صنایع پیشرفته مانند نانو، سلول‌های بنیادی، ماهواره‌برها و انرژی هسته‌ای، همه نشانه‌هایی از رشد در دل محدودیت‌ها هستند. برخلاف دولت‌هایی که با کوچک‌ترین فشار از توان بومی دست می‌کشند، ایران راهی متفاوت را برگزیده است: تبدیل تهدید به فرصت. این مسیر، بدون رویکرد استقلال‌محور، اساساً امکان‌پذیر نبود.
در همین چارچوب، روز شنبه ۳ خرداد ۱۴۰۴ در مراسم بزرگداشت سالگرد شهدای خدمت و شهید میدان، حسین امیرعبداللهیان، محمد اسلامی – رئیس سازمان انرژی اتمی – با تأکید بر «غیرقابل تحمیل بودن مسیر به ایران» و با یادآوری توفیقات ملی در حوزه هسته‌ای، این راهبرد کلان را تکرار کرد و گفت: «کسی نمی‌تواند به ما بگوید کدام مسیر را باید برویم.» او در این مراسم، که در فضایی متأثر از فقدان یکی از مهم‌ترین بازیگران دیپلماسی مقاوم برگزار شد، با اشاره به هم‌افزایی میدان، دیپلماسی و فناوری، از یک الگوی ایرانی موفق سخن گفت که باید بیش از گذشته تبیین و تثبیت شود.
هوشمندی در برابر دیکته جهانی؛ پاسخ روشن جمهوری اسلامی
سخنان اسلامی تنها بازتاب یک موضع سازمانی نبود؛ بلکه ترجمان دقیق سیاستی است که در طول چهار دهه، ایران را از تلاطم‌های سیاسی و تهدیدات امنیتی عبور داده است. در جهانی که نظم آن بیش از پیش بر مدار اجبار و سلطه‌گری شکل می‌گیرد، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران بر مبنای هوشمندی در انتخاب شریک، توازن در روابط و پیوستگی بین سیاست و فناوری طراحی شده است.
نقطه اتکای این سیاست نه در وعده‌های قدرت‌های فرامنطقه‌ای، بلکه در تجربه زیسته مقاومت و خودباوری است. این همان مدلی است که در منطقه نیز الهام‌بخش بازیگران نوظهور شده و نظم منطقه‌ای جدیدی را با مشارکت فعال ایران رقم زده است.
در این منظومه، سخن از مسیر اجباری و تقلیدی بی‌معناست. جمهوری اسلامی به جایی رسیده است که می‌تواند خود «نقشه‌راه» را ترسیم و هم‌زمان از آن دفاع کند؛ نه فقط برای خود، بلکه برای آن‌دسته از ملت‌ها که به دنبال استقلال واقعی هستند.