پیشرفت شتابان فناوری‌های هوش مصنوعی، به‌ویژه ابزارهای تولید محتوای جعلی مانند دیپ‌فیک، نگرانی‌های جدی کارشناسان حوزه حقوق بشر و امنیت سایبری را برانگیخته است. دیپ‌فیک به‌عنوان رسانه‌ای مصنوعی که با الگوریتم‌های یادگیری عمیق ساخته می‌شود، توانایی جعل چهره، صدا و حرکات انسان را دارد و همین امر آن را به ابزاری خطرناک در دست بازیگران مخرب تبدیل کرده است.
نورنیوز-گروه اجتماعی: دیپ‌فیک چیست و چگونه عمل می‌کند؟
دیپ‌فیک‌ها محتواهایی هستند که با استفاده از الگوریتم‌های هوش مصنوعی و شبکه‌های عصبی عمیق ساخته می‌شوند. این فناوری با جایگزینی چهره‌ها، تغییر ویژگی‌های ظاهری، و یا ترکیب تصاویر افراد مختلف، محتوایی تولید می‌کند که می‌تواند افراد را در حال انجام یا گفتن کاری نشان دهد که هرگز در واقعیت اتفاق نیفتاده است. دیپ‌فیک‌ها می‌توانند به شکل ویدیو، عکس، صدا یا حتی متن ظاهر شوند، اما نقطه مشترک همه آن‌ها قدرت فریب‌دهندگی بالای آن‌هاست.
تهدیدهای دیپ‌فیک برای حقوق بشر
استفاده مخرب از دیپ‌فیک می‌تواند پیامدهای جدی در پی داشته باشد. از جمله این تهدیدها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
نقض حریم خصوصی: ساخت و انتشار ویدیوهای جعلی افراد در موقعیت‌های شرم‌آور یا خلاف واقعیت، حریم خصوصی را به شدت تهدید می‌کند.
انتقام‌جویی دیجیتال: دیپ‌فیک‌ها در ساخت محتوای مستهجن انتقام‌جویانه بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرند، تا جایی که ۹۸ درصد محتوای دیپ‌فیک در اینترنت را این نوع تشکیل می‌دهد.
تضعیف آزادی بیان: افراد، به‌ویژه زنان و گروه‌های آسیب‌پذیر، ممکن است در اثر تهدید به جعل محتوا از بیان نظرات خود یا مشارکت در گفتمان عمومی منصرف شوند.
کلاهبرداری و جعل هویت: دیپ‌فیک می‌تواند به راحتی برای ساخت صدا یا تصویر افراد در عملیات‌های فریبکارانه مورد استفاده قرار گیرد.
خلأهای قانونی و لزوم اقدام جهانی
درحال حاضر چارچوب‌های قانونی مؤثری برای مقابله با دیپ‌فیک وجود ندارد. هرچند برخی کشورها از جمله ایالات متحده، چین و اتحادیه اروپا گام‌هایی در جهت تنظیم مقررات برداشته‌اند، اما این اقدامات پراکنده و ناکافی‌اند. به‌طور خاص، قانون خدمات دیجیتال اتحادیه اروپا (DSA) با هدف مقابله با اطلاعات نادرست ایجاد شده، اما به طور مستقیم به موضوع دیپ‌فیک نمی‌پردازد.
ضرورت مداخله فوری و منسجم
فناوری دیپ‌فیک نه تنها به‌سرعت در حال رشد است، بلکه به دلیل واقع‌گرایی بالا، تشخیص آن برای عموم دشوار شده است. در این شرایط، خلأ نظارتی می‌تواند پیامدهای گسترده‌ای برای امنیت اجتماعی، کرامت انسانی و نظم عمومی داشته باشد. ایجاد یک چارچوب قانونی جامع و بین‌المللی برای شناسایی، کنترل و مجازات سوءاستفاده از این فناوری، بیش از هر زمان دیگری ضروری است.