بحران اخیر میان هند و پاکستان، اگرچه ریشه در خصومت‌های تاریخی دارد، اما بازتاب‌دهنده پیچیدگی‌های امروز سیاست منطقه‌ای و جهانی نیز هست. از زمان استقلال دو کشور در 1947 تاکنون، این دشمنی مزمن منجر به سه جنگ تمام‌عیار، یک نبرد محدود در کارگیل و ده‌ها درگیری مرزی شده است.
نورنیوز-گروه بین الملل: یکی از مهم‌ترین حوادث اخیر، حمله سال ۲۰۱۹ هند به منطقه بالاکوت پاکستان بود که در پاسخ، اسلام‌آباد دو جنگنده هندی را سرنگون کرد و خلبانی را هم به اسارت گرفت؛ اما با احترام بازگرداند. این اقدام نشان داد که هرچند لفاظی‌های تند وجود دارد،اما دو طرف همچنان مایل به مهار بحران هستند.
در بحران کنونی میان هند و پاکستان، علیرغم اقدامات تحریک‌آمیز و تلافی‌جویانه از سوی هر دو کشور، نشانه‌هایی از تمایل به جلوگیری از تشدید بیشتر بحران مشاهده می‌شود. این اقدامات تلافی‌جویانه شامل بسته‌شدن آسمان پاکستان به روی پروازهای هند، اعمال محدودیت‌های مرزی، اخراج دیپلمات‌ها و تهدید به بستن آب رود سند - که برای پاکستان بویژه برای کشاورزی و آب شرب،حیاتی است - می‌شود.
این تحرکات نشان می‌دهد که هر دو طرف همچنان در تلاشند تا از بالا گرفتن بحران جلوگیری کنند، چرا که به‌خوبی می‌دانند که جنگ تمام‌عیار، نه تنها امنیت منطقه بلکه امنیت هر دو کشور را نیز به خطر می‌اندازد. در این شرایط، علیرغم فشارهای مداوم نظامی‌گرایان در هر دو کشور که به دنبال برخورد سخت‌تر و سریع‌تر هستند، سیاستمداران و رهبران سیاسی در هند و پاکستان، بویژه در سطوح عالی، تمایل داشته‌اند تا از گسترش درگیری جلوگیری کنند و به جای درگیری‌های نظامی از مسیر دیپلماسی برای کاهش تنش استفاده کنند.
این تصمیم نشان‌دهنده یک رویکرد عقلانی‌تر است که به منافع بلندمدت و امنیت ملی هر دو کشور بیشتر اهمیت می‌دهد. در واقع همان‌طور که در گذشته نیز مشاهده شده است، درگیری‌های نظامی در این منطقه معمولاً به دلیل قدرت‌های هسته‌ای که هر دو کشور دارند، به یک نقطه غیرقابل بازگشت می‌رسند و در نهایت منجر به یک بحران بزرگ می‌شوند که تبعات فاجعه‌آمیز برای منطقه و حتی جهان خواهد داشت.
به همین دلیل است که سیاستمداران در هر دو کشور با وجود تمامی تحریکات و فشارهای نظامی در نهایت به منطق دیپلماسی و گفتوگو روی آورده‌اند تا از وقوع یک جنگ گسترده جلوگیری کنند. در نهایت این نشانه‌ها نشان می‌دهند که علیرغم شرایط پرتنش، هنوز در هر دو کشور تمایلی برای حفظ ثبات و کاهش شدت بحران وجود دارد و به نظر می‌رسد که طرف‌ها از درگیری نظامی گسترده اجتناب خواهند کرد و به نوعی به دیپلماسی برای مدیریت بحران رو خواهند آورد.
در این میان، نقش ایران برجسته و قابل‌تحسین است. علیرغم حجم بالای پرونده‌های سیاست خارجی، جمهوری اسلامی ایران از مسئولیت منطقه‌ای خود غافل نمانده و تلاش کرده است از مسیر گفتوگو و تعامل، مانع از وخامت بیشتر اوضاع شود. این اقدامات گرچه نتوانستند از آغاز تبادل آتش در سه‌شنبه‌شب جلوگیری کنند، اما بنا به الگوهای رفتاری پیشین، گمان کارشناسان این است که درگیری به یک بحران تمام‌عیار بدل نخواهد شد. البته این تحلیل خوش‌بینانه، همچنان در برابر تهدید عناصر افراطی در دو سوی مرز آسیب‌پذیر است.
واقعیت آن است که نه منطقه و نه جامعه جهانی، تاب تحمل یک جنگ گسترده دیگر را ندارند؛ بویژه میان دو قدرت مجهز به تسلیحات هسته‌ای. در چنین شرایطی، تنها راه معقول، بازگشت به دیپلماسی و عقلانیت است؛ مسیری که ایران کوشیده در پیشگاه جامعه جهانی آن را برجسته و ثمربخش نگه دارد.