سفر هدفمند جی‌دی ونس به هند، بیش از یک تعامل دیپلماتیک است؛ بازی پیچیده‌ای از فشار تعرفه‌ای، تطمیع اقتصادی و مهار ژئوپلیتیکی که با لبخند دیپلماتیک شروع می‌شود اما به یک معامله سخت‌گیرانه ختم خواهد شد؛ هند در میانه بازی اردوگاه شرق و غرب باید بین امتیازدهی یا مقابله با زیاده خواهی آمریکا، یکی را انتخاب کند.
نورنیوز-گروه بین الملل: سفر چهار روزه جی‌دی ونس به هند، با خانواده‌ای هندی‌تبار در کنار خود، نه یک سفر نمادین بلکه حرکتی هدفمند و حساب‌شده از سوی کاخ سفید است؛ سفری که اهداف چندلایه‌ای را دنبال می‌کند: از غارت نرم اقتصادی تا فشار ژئوپلیتیکی. در برابر آن، دهلی‌نو نیز با هوشیاری تمام در پی تثبیت جایگاه خود در نظم جهانی است، ولو در میانه رقابت ابرقدرت‌ها.
ابزاری برای سلطه، نه دوستی
در نگاه استراتژیک دولت ترامپ، هند نه یک شریک، بلکه یک فرصت برای استیلا اقتصادی است؛ درست مانند نقشه استعمار انگلیسی در دوران کمپانی هند شرقی. ونس حامل پیامی صریح است: یا امتیاز اقتصادی بده، یا تعرفه‌ها برمی‌گردند. هرچند به‌ظاهر آمریکا هند را «دوست» خطاب می‌کند، اما توقف ۹۰ روزه تعرفه‌های ۲۶ درصدی تنها ابزاری برای معامله‌ای سخت‌گیرانه است. فروش تسلیحات، بازاریابی برای صنایع نظامی، و افزایش واردات کالاهای آمریکایی از هند، در اصل همان استراتژی وابسته‌سازی اقتصادهای منطقه‌ای به واشینگتن است.
این سیاست تنها در قبال هند نیست. از خاورمیانه گرفته تا شرق آسیا، آمریکا هم‌زمان کشورهای مختلف به مشتریان تسلیحات آمریکا تبدیل شده اند و آمریکا متحدان ناتویی را هم وادار به تخصیص ۵ درصد تولید ناخالص داخلی خود برای دفاع کرده، آن هم در شرایطی که صنایع تسلیحاتی اروپا زیر فشار جنگ اوکراین خسته و تهی شده‌اند. ونس آمده است تا این فرمول را در شبه‌قاره هم اجرا کند.
هند در بازی شطرنج واشنگتن-پکن
اما مؤلفه مهم‌تری در تحلیل سفر ونس باید لحاظ شود: جنگ اقتصادی آمریکا و چین. تعرفه ۱۴۵ درصدی بر کالاهای چینی نشان‌دهنده ورود به فاز تقابل علنی است. در این بین، هند با جمعیت عظیم، ظرفیت صنعتی در حال رشد، و جایگاه بین‌المللی، یک گزینه نیابتی مطلوب برای آمریکا به‌حساب می‌آید. واشنگتن به‌دنبال جایگزینی پکن با دهلی‌نو نیست؛ بلکه می‌خواهد از هند برای مهار چین استفاده کند، همان‌طور که از تایوان و ژاپن بهره‌برداری می‌کند.
نسخه‌ای که ونس در دهلی می‌پیچد، احتمالا بر پایه کاهش وابستگی آمریکا به واردات چینی و تقویت تجارت دوجانبه با هند است؛ همان‌طور که در دیدار پیشین ترامپ و مودی، افزایش دو برابری مبادلات تا سال ۲۰۳۰ به‌عنوان هدف رسمی اعلام شد. اما این توافقات در صورتی محقق می‌شود که دهلی‌نو حاضر به امتیازدهی سنگین شود، موضوعی که هنوز در آن تردید وجود دارد.
دهلی‌نو؛ میان سود اقتصادی و تهدید تعرفه‌ها
هند، در این بازی دوگانه، به‌دنبال کسب معافیت تعرفه‌ای و حفظ مازاد تجاری ۴۵.۷ میلیارد دلاری خود است. تعرفه‌های جدید ترامپ می‌تواند رشد اقتصادی این کشور را به‌طور جدی تهدید کند و صنایعی مانند الماس را به‌سوی بحران بکشاند. دولت مودی در تلاش است تا با استفاده از فرصت ۹۰ روزه، توافقی را به امضا برساند که معافیت برای بیش از نیمی از صادراتش به آمریکا را تضمین کند.
هم‌زمان، دهلی‌نو در پی آن است تا از رابطه با آمریکا به‌عنوان اهرمی برای فشار بر پاکستان و احیای نقش منطقه‌ای خود پس از تحولات افغانستان استفاده کند. همچنین، حفظ پروژه‌هایی مانند چابهار و جلب رضایت آمریکا برای عدم مداخله، بخش مهمی از راهبرد هند برای تثبیت موقعیت جهانی‌اش به‌عنوان قدرتی مستقل محسوب می‌شود.
هند در تلاقی اردوگاه‌ها
نکته کلیدی این است که هند هم‌زمان در دو اردوگاه متضاد حضور دارد: از یک‌سو عضوی کلیدی در بریکس و شانگهای است، و از سوی دیگر مناسبات پررنگی با آمریکا، اروپا، اسرائیل و کشورهای عربی دارد. این چندلایه‌گی سیاست خارجی گرچه مزایای متعددی برای هند فراهم کرده، اما در بزنگاه‌هایی همچون تقابل اقتصادی واشنگتن و پکن، به نقطه‌ای از تعارض منافع می‌رسد. سردرگمی در تعیین سمت‌گیری اصلی، می‌تواند سیاست‌های هند را در آینده آسیب‌پذیر سازد.
سفر ونس به هند، در ظاهر یک گفت‌وگوی تجاری است، اما در واقع نوعی از دیپلماسی فشار نرم و نفوذ استراتژیک را در خود پنهان دارد. هند اگر در برابر این موج ایستادگی نکند، به‌جای شریک، به مستعمره اقتصادی جدید واشنگتن بدل خواهد شد. تجربه سایر کشورها در مواجهه با تعرفه‌های ترامپ نشان داده است که تنها مقاومت هوشمندانه است که می‌تواند آمریکا را به تجدیدنظر وادارد.