دستفروشی یکی از معضلات قدیمی شهر تهران است که در کنار تأمین معیشت هزاران نفر، چالش‌هایی همچون سد معبر، بی‌نظمی شهری و اعتراض کسبه را به همراه داشته است. حالا شهرداری تهران در تلاش است با اجرای طرح‌های ساماندهی، این مشاغل را به مسیر قانونی و پایدار هدایت کند.
نورنیوز-گروه اجتماعی: در خیابان ولیعصر، یکی از پرترددترین معابر تهران، بساط دستفروشان گسترده است. در کنار ایستگاه‌های مترو، بازارهای محلی و مراکز خرید، بسیاری از فروشندگان با پهن کردن بساط خود، اجناس مختلفی از پوشاک گرفته تا خوراکی و لوازم خانگی را به فروش می‌رسانند.
علی، یکی از دستفروشانی که بیش از ۱۰ سال در این شغل مشغول است، درباره تصمیم شهرداری برای ساماندهی می‌گوید:
"ما هم دوست داریم جای مشخصی برای کار داشته باشیم، اما بیشتر وقت‌ها شهرداری برخورد می‌کند و اجازه نمی‌دهد. اگر واقعاً فضایی با هزینه مناسب بدهند، استقبال می‌کنیم، ولی باید مطمئن شویم که شرایط پایدار است."
در میدان انقلاب، جایی که بسیاری از کتاب‌فروشان دستفروش فعالیت دارند، وضعیت متفاوت است. سجاد، یکی از فروشندگان کتاب‌های دانشگاهی، می‌گوید:"مغازه‌ها اجاره‌های سنگینی دارند و برای ما که توان مالی نداریم، دستفروشی تنها گزینه است. اگر جای بهتری بدهند که هزینه بالایی نداشته باشد، بد نیست، اما نمی‌دانیم چقدر عملی خواهد شد."
هر مترمربع فضا ۱۱ هزار تومان
مجتبی اقوامی‌پناه، مدیرعامل شرکت ساماندهی صنایع و مشاغل شهر تهران، درباره این طرح می‌گوید:"برنامه ما این است که ۲۰ هزار دستفروش تهران را ساماندهی کنیم و شرایطی برایشان فراهم شود تا بتوانند به مشاغل مولد و پایدار وارد شوند. همچنین با اجرای طرح‌هایی مانند شب‌بازارها و بازارهای محلی، به دنبال ایجاد فضای مناسب برای دستفروشان هستیم."
او تأکید می‌کند که هزینه هر مترمربع فضای تعیین‌شده برای دستفروشان ۱۱ هزار تومان خواهد بود و این مبلغ تنها برای تأمین زیرساخت‌های لازم مانند داربست و محل استقرار آن‌ها استفاده می‌شود.
واکنش شهروندان و کسبه
نظرات شهروندان و کسبه درباره این طرح متفاوت است. برخی از آن استقبال می‌کنند و آن را گامی مثبت در جهت کاهش بی‌نظمی شهری می‌دانند. نرگس، یکی از عابران در خیابان هفت‌تیر، می‌گوید:"اگر دستفروش‌ها جای مشخصی داشته باشند، هم برای خودشان بهتر است و هم برای ما که راحت‌تر می‌توانیم خرید کنیم."
اما برخی از کسبه نگرانی‌هایی دارند. علی‌رضا، صاحب یک مغازه پوشاک در خیابان جمهوری، می‌گوید:"دستفروش‌ها بدون پرداخت مالیات و اجاره، اجناس را با قیمت پایین‌تری می‌فروشند، در حالی که ما هزینه‌های زیادی داریم. اگر قرار باشد آن‌ها در فضاهای مشخص فعالیت کنند، باید شرایط برابر باشد."
ضرورت اجرای درست طرح ساماندهی دستفروشان
طرح ساماندهی دستفروشان اگر به‌درستی اجرا شود، می‌تواند هم به نفع فروشندگان و هم به نفع شهروندان و کسبه باشد. اما چالش اصلی این است که آیا این طرح در بلندمدت اجرایی و پایدار خواهد بود یا نه. همچنین، مهم است که این سیاست‌ها با در نظر گرفتن شرایط اقتصادی و معیشتی این قشر تدوین شود تا از آسیب‌های احتمالی جلوگیری شود.
در نهایت، باید دید که برنامه‌های شهرداری در ماه‌های آینده چقدر موفق خواهد بود و آیا می‌تواند به یک راهکار دائمی برای حل معضل دستفروشی در تهران تبدیل شود.