مطالعه، بیش از آن که ابزاری برای کسب دانش باشد، نقش حیاتی در رشد شناختی و اجتماعی کودکان ایفا می‌کند. این مهارت پیچیده، فرآیندی است که توانایی‌های مغزی، حافظه و تفکر انتقادی را تقویت کرده و در نهایت، به پرورش نسل‌های هوشمندتر و توانمندتر کمک می‌کند.
نورنیوز-گروه اجتماعی: خواندن، به عنوان یک مهارت پایه‌ای، اغلب به عنوان ابزاری برای دستیابی به دانش و اطلاعات شناخته می‌شود. اما این مهارت پیچیده و عمیق‌تر از آن است که فقط وسیله‌ای برای یادگیری باشد. در حقیقت، مطالعه به ویژه در دوران کودکی، یک فرآیند شناختی است که تاثیرات قابل توجهی بر رشد ذهنی کودک می‌گذارد. براین اساس لازم است موضوع مطالعه در سیاست‌گذاری‌های آموزشی در کشورهای مختلف باید نه تنها به عنوان ابزاری برای آگاهی‌بخشی، بلکه به عنوان یک وسیله حیاتی برای پرورش مهارت‌های شناختی و اجتماعی کودکان نگاه شود.
در ایران، سرانه مطالعه برای افراد بالغ بالای ۱۵ سال تنها ۱۶ دقیقه در روز است، که در مقایسه با کشورهایی چون چین، هند و تایلند، بسیار پایین است. این آمار در مورد کودکان که مطالعه آنها به طور جدی بررسی نشده ، ممکن است وضعیت بهتری نداشته باشد. در این میان شاید بسیاری از ما تصور کنیم که افزایش تحصیلات می‌تواند کمبود سرانه مطالعه را جبران کند. اما واقعیت این است که اهمیت مطالعه برای کودکان بسیار فراتر از کسب اطلاعات است.
مطالعه، فرآیندی پیچیده است که چندین ناحیه مختلف مغز را به کار می‌گیرد. در حین خواندن، نواحی مختلفی از مغز که مسئول پردازش بینایی، حافظه و تکلم هستند، همزمان فعال می‌شوند. این هماهنگی مغزی در کودکان باعث تقویت شبکه‌های عصبی می‌شود که به رشد شناختی و پردازش اطلاعات کمک می‌کند. این فعالیت‌ها به تقویت حافظه، افزایش سرعت پردازش اطلاعات و یادگیری مفاهیم در سایر زمینه‌ها، مانند ریاضیات و علوم، کمک شایانی می‌کنند.
کودکان به طور طبیعی علاقه بیشتری به مطالعه داستان‌های تخیلی دارند. این نوع مطالعه علاوه بر جذاب بودن برای کودکان، به تقویت حافظه فعال، افزایش تمرکز و تقویت توانایی‌های شناختی آنها کمک می‌کند. درک داستان‌های پیچیده، ارتباط بین شخصیت‌ها و حوادث و کشف معانی پنهان، باعث رشد مهارت‌های تحلیلی، حل مسائل و تفکر انتقادی در کودکان می‌شود. همچنین، تصویرسازی‌های ذهنی ناشی از مطالعه داستان به پرورش تخیل و خلاقیت کودک کمک می‌کند.
علاوه بر این، یکی از برجسته‌ترین مزایای مطالعه داستان، پرورش حس همدلی در کودکان است. مطالعه داستان‌ها، به ویژه آنهایی که شخصیت‌های مختلف و موقعیت‌های پیچیده دارند، کودک را قادر می‌سازد تا احساسات و تصمیمات دیگران را درک کند. این امر باعث تقویت مهارت‌های اجتماعی و هوش هیجانی در کودکان می‌شود، که امروزه به عنوان یکی از مهم‌ترین شاخص‌های هوش فردی شناخته می‌شود. متخصصان بر این باورند که حتی افراد با ضریب هوشی بالا، در صورتی که از این مهارت‌ها برخوردار نباشند، نمی‌توانند در دسته‌بندی افراد هوشمند قرار گیرند.
با توجه به این مسائل، می‌توان نتیجه گرفت که سرانه مطالعه باید به شکلی متفاوت بررسی شود. مطالعه تنها یک فعالیت برای کسب دانش نیست، بلکه ابزاری مهم برای پرورش شناختی، اجتماعی و هیجانی کودکان است. این مسأله باید در سیاست‌گذاری‌های کلان آموزشی کشورها به‌طور جدی لحاظ شود. افزایش سرانه مطالعه در کودکان، نه تنها باعث ارتقاء دانش عمومی می‌شود، بلکه به پرورش نسلی با هوش اجتماعی بالا و توانمندی‌های شناختی متنوع خواهد انجامید که در آینده، می‌تواند در تمامی عرصه‌های زندگی به شکلی مؤثر و سازنده عمل کند.
ضروری است که به مطالعه در دوران کودکی به عنوان ابزاری برای آگاهی‌بخشی و یک سرمایه‌گذاری بلندمدت برای آینده جامعه نگاه شود. توجه به این مسأله می‌تواند تغییرات اساسی در سیاست‌های آموزشی به همراه داشته باشد و مسیر رشد شناختی کودکان را هموارتر سازد.