چرایی عقب ماندگی بازار سرمایه نسبت به رشد ارز

نورنیوز-گروه اقتصادی: در حالی که شاهد افزایش قابل توجه نرخ ارز در بازارهای داخلی بوده‌ایم، این رشد به شکل قابل توجهی بر بازار بورس تاثیر نداشته است. اگرچه نرخ دلار به عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل اقتصادی کشور شناخته می‌شود، اما رابطه بین افزایش ارز و رشد شاخص بورس در سال ۱۴۰۳ آنطور که انتظار می‌رفت، محقق نشده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که شاخص کل بورس تنها ۲۴.۵ درصد رشد داشته، در حالی که دلار آزاد بیش از ۴۷ درصد و دلار توافقی (نیما) حدود ۶۵ درصد افزایش پیدا کرده است. این تفاوت در نرخ رشد نشان‌دهنده عدم تطابق و تاثیرگذاری محدود افزایش ارز بر بورس است.

ترکیب صنایع بورسی و اثرات رشد دلار

یکی از دلایل اصلی این عقب‌ماندگی، ترکیب صنایع فعال در بورس است. بازار سرمایه ایران عمدتاً از شرکت‌هایی تشکیل شده است که بیشتر به تولیدات داخلی وابسته‌اند. این در حالی است که صنایع صادرات‌محور که از افزایش نرخ ارز منتفع می‌شوند، تنها بخشی از کل بازار بورس را تشکیل می‌دهند. بسیاری از شرکت‌های داخلی، به‌ویژه در بخش‌هایی مانند تولید کالاهای مصرفی، تحت تاثیر رشد هزینه‌های واردات و افزایش نرخ ارز قرار دارند. این امر باعث افزایش فشار بر حاشیه سود این شرکت‌ها و کاهش قدرت خرید مصرف‌کنندگان می‌شود، که در نهایت بر عملکرد سهام این شرکت‌ها تاثیر منفی می‌گذارد.

چالش‌های نقدینگی و سیاست‌های پولی

در کنار ترکیب صنایع، سیاست‌های پولی و مدیریت نقدینگی نیز نقش مهمی در این عدم هماهنگی ایفا کرده است. طبق گزارش‌های موجود، بانک مرکزی در حال حاضر سیاست‌های انقباضی را دنبال می‌کند که بر میزان نقدینگی در بازار بورس تاثیر مستقیم دارد. به طور خاص، افزایش نرخ بهره بین‌بانکی به افزایش جذابیت اوراق بدهی و سپرده‌های بانکی منجر شده است. این موضوع باعث کاهش جریان نقدینگی به سمت بازار سرمایه و محدود شدن منابع مالی برای خرید سهام شده است.

بر اساس آمار بانک مرکزی، در سال ۱۴۰۳ با افزایش نرخ بهره، بسیاری از سرمایه‌گذاران ترجیح داده‌اند که به جای سرمایه‌گذاری در بورس، به بازارهای کم‌ریسک‌تر مانند سپرده‌های بانکی و اوراق بدهی روی آورند. این وضعیت موجب کاهش ورود نقدینگی به بورس و در نتیجه عدم رشد مطلوب شاخص‌های بورس شده است.

رشد سایر بازارهای موازی و تاثیر بر بورس

علاوه بر عوامل داخلی، وضعیت بازارهای موازی مانند مسکن و طلا نیز بر جذب منابع مالی از بورس تاثیرگذار بوده است. در سال ۱۴۰۳، نرخ سود اوراق بدهی و افزایش قیمت طلا باعث جذب بخشی از منابع نقدینگی به سمت این بازارها شده است. این موضوع همچنین با سیاست‌های نظارتی و محدودیت‌های دامنه نوسان در بورس همراه بوده است که باعث کاهش جذابیت بازار سرمایه و بی‌توجهی به سهام شرکت‌ها شده است. بر اساس آمار، بازار مسکن در سال ۱۴۰۳ حدود ۲۰ درصد رشد داشته و این عامل نیز به کاهش تمایل سرمایه‌گذاران به ورود به بازار بورس دامن زده است.

عواملی که مانع رشد بورس هستند

 می‌توان گفت که رشد نرخ ارز در شرایطی که همراه با سیاست‌های انقباضی و محدودیت‌های معاملاتی باشد، به تنهایی نمی‌تواند منجر به رشد مناسب در بورس شود. ترکیب صنایع مختلف، سیاست‌های پولی بانک مرکزی و وضعیت بازارهای موازی همگی به طور مستقیم بر میزان نقدینگی و روند رشد شاخص بورس تاثیرگذار هستند. بنابراین، برای رشد پایدار بورس، نیاز به تغییراتی در سیاست‌های پولی و ایجاد شرایط مناسب برای جذب نقدینگی به بازار سرمایه احساس می‌شود.