سرطان دومین عامل مرگ‌ومیر در جهان است و سالانه جان میلیون‌ها نفر را می‌گیرد. در ایران نیز روند ابتلا رو به افزایش است و عوامل محیطی، سبک زندگی و عدم آگاهی کافی در رشد این بیماری نقش دارند. اما آیا می‌توان با تغییراتی ساده از این بیماری پیشگیری کرد؟
نورنیوز-گروه اجتماعی: سرطان همچنان یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های سلامت عمومی در سراسر جهان است. بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت (WHO)، سرطان دومین علت اصلی مرگ‌ومیر جهانی محسوب می‌شود و سالانه حدود ۱۰ میلیون نفر بر اثر این بیماری جان خود را از دست می‌دهند. درواقع، از هر ۶ مرگ در دنیا، یک مورد به دلیل سرطان رخ می‌دهد. همچنین، ۱۹.۳ میلیون مورد جدید سرطان در سال ۲۰۲۰ شناسایی شده است، که این روند افزایشی زنگ خطر را برای سیستم‌های بهداشتی جهان به صدا درآورده است.
سرطان در ایران؛ آمار و نگرانی‌ها
در ایران، سالانه ۱۳۱ هزار نفر به سرطان مبتلا می‌شوند و حدود ۷۹ هزار نفر نیز جان خود را به دلیل این بیماری از دست می‌دهند. این یعنی به‌طور میانگین روزانه ۲۰۰ نفر بر اثر سرطان فوت می‌کنند. بر اساس بررسی‌ها، میزان بروز سرطان در ایران ۱۵۲ نفر در هر ۱۰۰ هزار نفر جمعیت است.
سرطان‌های شایع در مردان ایران شامل معده، پروستات و ریه و در زنان پستان، معده و روده بزرگ هستند. بالا بودن آمار سرطان معده در ایران به شیوع عفونت هلیکوباکترپیلوری مرتبط است. همچنین، مصرف دخانیات، قلیان، مواد مخدر و آلودگی‌های محیطی از عوامل اصلی افزایش سرطان ریه در کشور محسوب می‌شوند.
از نظر میزان رشد بروز سرطان، ایران در رتبه ۴۸ جهان قرار دارد. کشورهای عربی منطقه مانند قطر، امارات، کویت و بحرین رشد سرطان بالاتری نسبت به ایران دارند.
نقش چاقی، سبک زندگی و آلودگی‌های محیطی
مطالعات نشان داده‌اند که چاقی و اضافه‌وزن یکی از عوامل کلیدی در افزایش خطر ابتلا به سرطان است. هرچه فرد مدت بیشتری دچار اضافه‌وزن باشد، خطر ابتلا به ۱۳ نوع سرطان مختلف از جمله پستان، کولورکتال، کلیه و پانکراس بیشتر می‌شود. همچنین، مصرف سیگار به‌عنوان عامل شماره یک سرطان، مسئول حدود ۲۵ درصد از کل مرگ‌های ناشی از این بیماری است.
قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا، آلاینده‌های صنعتی و مواد شیمیایی سرطان‌زا نیز از دلایل اصلی افزایش آمار سرطان محسوب می شود. تحقیقات نشان داده‌اند که هوای آلوده سالانه موجب بیش از ۲۵۰ هزار مرگ ناشی از سرطان ریه در جهان است.
راهکارهای پیشگیری و مقابله
داشتن رژیم غذایی کم‌چرب، سرشار از سبزیجات، غلات کامل و کاهش مصرف گوشت‌های فرآوری‌شده می‌تواند خطر ابتلا به سرطان را کاهش دهد.
سیگار و قلیان از مهم‌ترین عوامل سرطان ریه، دهان، حنجره و مثانه هستند. ترک آن‌ها تأثیر مستقیمی در کاهش خطر سرطان دارد.
علاوه بر این ورزش منظم به تنظیم سطح هورمون‌ها و تقویت سیستم ایمنی کمک کرده و احتمال سرطان‌های مرتبط با چاقی را کاهش می‌دهد.
کارشناسان حوزه بهداشت و سلامت معتقدند تزریق واکسن HPV و هپاتیت B می‌تواند از سرطان‌های دهانه رحم و کبد جلوگیری کند.
آزمایش‌های غربالگری مانند ماموگرافی، کولونوسکوپی و آزمایش‌های ژنتیکی نیز در تشخیص زودرس و درمان مؤثر سرطان نقش حیاتی دارند.
سرطان در ایران و جهان همچنان یک تهدید بزرگ برای سلامت عمومی است. با توجه به روند رو به افزایش آمار سرطان، آگاهی‌بخشی، سیاست‌گذاری‌های پیشگیرانه و بهبود سیستم‌های درمانی بیش از پیش اهمیت پیدا کرده‌اند. اتخاذ سبک زندگی سالم، ترک عادات پرخطر و افزایش دسترسی به روش‌های تشخیصی و درمانی می‌تواند تأثیر بسزایی در کاهش میزان سرطان و مرگ‌ومیر ناشی از آن داشته باشد.