انتقال پایتخت از تهران به مکران که با هدف حل بحران‌های شهری و توسعه مناطق کمتر برخوردار مطرح شده بدلیل چالش‌های سیاسی و زیرساختی طرح از سوی بسیاری از کارشناسان مورد نقد قرار گرفته است.
نورنیوز-گروه اجتماعی: ایده انتقال پایتخت از تهران به مکران، یکی از مباحث داغ و مهم ماههای اخیر به شمار می‌رود. هدف اصلی این طرح، کاهش تمرکز جمعیتی و رفع معضلات پایتخت و همچنین توسعه مناطق کمتر برخوردار کشور عنوان شده است. بررسی تاریخچه تهران پس از انتقال پایتخت به این شهر و چالش‌های کنونی آن، ابعاد این تصمیم را روشن‌تر می‌کند.
تهران؛ روایتی از گذشته تا امروز
تهران در سال ۱۱۶۵ هجری شمسی در دوره حکومت قاجار به‌عنوان پایتخت ایران انتخاب شد. آقامحمدخان قاجار این شهر را به دلیل موقعیت استراتژیک و توان دفاعی آن برگزید. از آن زمان، تهران به‌مرور به مرکز سیاسی، اقتصادی و فرهنگی کشور تبدیل شد.
در سال ۱۲۶۰ نخستین خیابان‌های تهران ساخته شدند و در سال ۱۲۷۹ اولین بانک و مدرسه مدرن در این شهر تأسیس شد. با ورود برق در سال ۱۲۸۷ و تأسیس دانشگاه تهران در ۱۳۰۴، تهران گام‌های مهمی در مسیر تبدیل شدن به شهری مدرن برداشت. طی سال‌های بعد، با وقوع انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ و تحولات پس از آن،تهران همچنان محور رویدادهای کلیدی کشور باقی مانده است.
امروزه تهران با جمعیتی حدود ۹.۶ میلیون نفر در رتبه سی‌وچهارم پرجمعیت‌ترین شهرهای جهان قرار دارد. این کلان‌شهر، با سهم ۲۰ درصدی در تولید ناخالص داخلی ایران، قلب تپنده اقتصاد کشور است.
تهران و بحران‌های شهری
زندگی در تهران با چالش‌های جدی و پیچیده‌ای همراه است. ترافیک سنگین، به‌عنوان یکی از معضلات اصلی شهر، بهره‌وری را کاهش داده و وقت شهروندان را هدر می‌دهد. آلودگی هوا، ناشی از تراکم خودروها و صنایع، سلامت عمومی را به خطر انداخته است.
گرانی مسکن به دلیل تقاضای بالای سکونت در این کلان‌شهر، فشار سنگینی بر دوش خانواده‌ها وارد کرده است. در کنار این موارد، کمبود زیرساخت‌های حمل‌ونقل عمومی و فضای سبز، شرایط زندگی را سخت‌تر کرده و نارضایتی عمومی را افزایش داده است.
مکران؛ پایتختی برای آینده
مکران با موقعیت جغرافیایی ویژه خود در مجاورت دریای عمان به‌عنوان مقصدی جدید برای پایتخت جدید ایران پیشنهاد شده است. اگرچه این منطقه می‌تواند به قطب تجارت و ارتباطات بین‌المللی کشور تبدیل شود اما بسیاری از کارشناسان معتقدند بدلایل سیاسی، امنیتی و ژئوپلیتیکی، مکران دارای شرایط لازم برای انتقال پایتخت نیست
تاریخچه انتقال پایتخت در ایران
در طول تاریخ ایران، انتقال پایتخت به دلایل مختلفی نظیر مسائل سیاسی، نظامی و جغرافیایی انجام شده است. از تغییر مرکزیت از همدان به بغداد در دوران عباسیان تا جابه‌جایی از اصفهان به شیراز در زمان زندیه، این تصمیمات همواره تأثیرات عمده‌ای بر ساختار کشور داشته‌اند. انتخاب تهران به‌عنوان پایتخت نیز پاسخی به نیازهای سیاسی و جغرافیایی زمان قاجار بود.
چالش‌های پیش روی انتقال پایتخت
انتقال پایتخت از تهران به مناطق دیگر کشور ، اگرچه می تواند واجد فرصت‌های بسیاری باشد، اما اجرای آن با چالش‌های بزرگی روبه‌رو خواهد شد. احداث زیرساخت‌های لازم و تأمین بودجه موردنیاز، از جمله موانع اصلی این پروژه به شمار می‌آید. همچنین، احتمال انتقال بخشی از مشکلات تهران به پایتخت جدید نیز وجود دارد.
انتقال پایتخت در صورت برنامه‌ریزی دقیق، می‌تواند به بهبود شرایط پایتخت و توسعه متوازن کشور کمک کند. این تصمیم، نیازمند هماهنگی بین بخش‌های مختلف، اصلاحات اساسی و مدیریت هوشمندانه است. به صورت طبیعی اتخاذ این تصمیم پیش از آن که در فضای رسانه ای مطرح شود نیازمند مطالعات عمیق و همه جانبه است.نگاهی به گذشته و درک شرایط امروز، سیاست‌گذاران را در این مسیر پرچالش یاری خواهد کرد.